pierwszy spam
-
GRZYBU - Posty: 852
- Dołączył(a): 29 paź 2009, o 09:46
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: F.R.O.G.
- Na starym Warriorze od: 2009
Re: pierwszy spam
przez Mider » 4 gru 2009, o 11:41
Wszystko syf.
Kto mieczem wojuje zginie od miecza.
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
-
Mider - Posty: 1436
- Dołączył(a): 25 paź 2009, o 00:35
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: MGPP/CSAR CG-1
- Na starym Warriorze od: 0
Re: pierwszy spam
przez mansel » 4 gru 2009, o 11:49
Materializm dialektyczny
Z Wikipedii
Materializm dialektyczny, diamat – kierunek filozoficzny zapoczątkowany w II poł. XIX wieku przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, a następnie rozwinięty przez W. I. Lenina, Lwa Trockiego i Różę Luksemburg. Kierunek ten jest połączeniem i syntezą wcześniejszych nurtów materializmu, pewnych elementów darwinizmu, pozytywizmu, naturalizmu i heglizmu. Istotną cechą odróżniającą marksizm od innych rodzajów materializmu jest przyjęcie, że jedną z niezbywalnych cech materii jest jej charakter ewolucyjny i dialektyczny. Forma "diamat" to skrótowiec pochodzenia rosyjskiego (rusycyzm), używany w latach 50. XX wieku.
Jako podstawa filozoficzna marksizmu odegrał i nadal odgrywa znaczącą rolę w historii, stanowiąc fragment oficjalnej ideologii państwowej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Chin, Kuby, Korei Północnej, Wietnamu i ogólnie całego ruchu komunistycznego i części bardziej umiarkowanych nurtów lewicowych na świecie.
Spis treści
* 1 Krótka historia materializmu dialektycznego
* 2 Krótki wykład materializmu dialektycznego
o 2.1 Materia i jej niezbywalne cechy
o 2.2 Dialektyka materialistyczna
o 2.3 Teoria historii, ekonomii i polityki
* 3 Krytyka
* 4 Bibliografia
* 5 Zobacz też
Krótka historia materializmu dialektycznego
Kierunek ten, będący podstawą filozoficzną marksizmu, stał się bardzo popularny pod koniec XIX i na początku XX wieku wśród radykalnych, rewolucyjnie nastawionych socjalistycznych działaczy robotniczych, zwłaszcza w Niemczech, Francji i Rosji, dla których stał się podstawową ideologią.
Po upadku Drugiej Międzynarodówki marksizm podzielił się na dwa główne nurty: socjaldemokrację, zakładającą pokojowe przejście do socjalizmu drogą ewolucji – wśród tej grupy najważniejsza była niemiecka socjaldemokracja skupiona wokół Karla Kautskiego i grupy nastawione rewolucyjnie, z których największą rolę odgrywali zwolennicy Róży Luksemburg i Karla Liebknechta oraz część socjaldemokratycznej partii Rosji, zwana bolszewikami. Wśród marksistów rosyjskich powstał nowy nurt marksizmu wprowadzający teorię permanentnej rewolucji, która zakładała upadek systemu kapitalistycznego w najsłabszych jego ogniwach i dalsze rozprzestrzenianie się rewolucji na kraje wysoko rozwinięte. Odłam ten nazwany został marksizmem-leninizmem.
Po przejęciu władzy przez komunistów w Rosji, na skutek wydarzeń nazywanych rewolucją październikową, marksizm-leninizm stał się doktryną państwową. Po śmierci Lenina zaczęła powstawać nowa ideologia oparta o marksizm, zakładająca możliwość istnienia socjalizmu w jednym kraju, zwana stalinizmem.
Po II wojnie światowej wraz z ekspansją ZSRR stalinizm (oficjalnie nazywany "marksizmem-leninizmem") stał się obowiązującą ideologią w wielu krajach świata, od Kuby po Koreę. Po dowolnym interpretowaniu go w każdym kraju powstało wiele jego odmian, znacznie odbiegających od poglądów Marksa, np. maoizm zakładający, że w krajach nieuprzemysłowionych chłopstwo jest klasą rewolucyjną, całkowicie pomijając poglądy Marksa na rolę kapitalizmu w procesie dziejowym.
Marksizm był i wciąż często jest natchnieniem rozmaitych ruchów rewolucyjnych i partyzanckich działających w wielu krajach tzw. trzeciego świata (krajach rozwijających się).
Od lat 30. do lat 80. XX wieku marksizm był bardzo popularny w lewicujących środowiskach uniwersyteckich oraz wśród działaczy robotniczo-związkowych w Europie Zachodniej i w mniejszym stopniu w USA.
Po upadku ZSRR nastąpił na całym świecie spadek popularności marksizmu. Jako ideologia państwowa utrzymuje się on w Chinach, Wietnamie oraz na Kubie. W Chinach i Wietnamie stanowi on jednak obecnie tylko rodzaj "oficjalnej maski", potrzebnej do sprawowania władzy, zaś faktyczne działania władz państwowych właściwie zupełnie odbiegają od teoretycznych założeń marksizmu. Korea Północna odbiegła zaś od doktryny marksistowskiej na rzecz opartej na stalinizmie tzw. idei dżucze.
Marksizm jest też nadal popularny w niektórych kręgach uniwersyteckich w Europie Zachodniej oraz wciąż stanowi oficjalną ideologię kilkunastu partyzantek na świecie.
Krótki wykład materializmu dialektycznego
Materia i jej niezbywalne cechy
Podstawą materializmu dialektycznego jest przyjęcie, że cała realna rzeczywistość jest materialna i nie ma żadnego obiektywnie istniejącego bytu, którego nie dałoby się sprowadzić do jego materialnej podstawy.
Materia w tym systemie nie jest jednak rozumiana tak jak w fizyce czy w materializmie mechanistycznym. Nie jest to tylko zbiór wszystkich realnie istniejących obiektów, które można poznawać zmysłami, ale po prostu cała zawartość Wszechświata, razem ze wszystkimi relacjami i oddziaływaniami, jakie występują między jego obiektami.
Ponadto, materia wg tego systemu posiada kilka niezbywalnych cech:
* jest niezniszczalna – tj. wszelkie przemiany zachodzące we Wszechświecie polegają na przemianach jednych form materii w drugie, jednak na skutek tych przemian sama materia nie ulega ani powstawaniu, ani znikaniu,
* jest wieczna – tj. istniała zawsze i zawsze będzie istnieć. Wszechświat nie może więc mieć swojego czasowego początku ani końca,
* istnieje w czasie i przestrzeni – tj. czas i przestrzeń są nierozerwalnie z nią związanymi cechami, bez których o materii niepodobna jest myśleć,
* jest racjonalna – tj. jej przemiany podlegają prawom, które można poznawać rozumem. Prawa te są niezbywalną cechą materii a nie koncepcjami, które sobie próbujemy o niej tworzyć.
Marks stwierdził, że doszedł do nich starając się stworzyć spójny system filozoficzny, który nie byłby sprzeczny z ludzką intuicją i codziennym doświadczeniem. Stwierdzał, że jakkolwiek nie można podać konkretnego dowodu tych założeń, są one jedynymi możliwymi do pomyślenia założeniami, które jego zdaniem nie prowadzą do sprzeczności w rozumowaniu o wszechświecie.
Dialektyka materialistyczna
Istotną cechą odróżniającą marksizm od innych rodzajów materializmu, jest przyjęcie, że jedną z niezbywalnych cech materii jest jej charakter dialektyczny. Oznacza to, że oprócz podlegania prawom fizyki i innych nauk przyrodniczych, są jej na stałe przypisane ogólne prawa przemian, pierwotniejsze od praw fizyki, do których można dojść jedynie na drodze filozoficznych analiz.
Pomysł takich ogólnych praw dialektyki rządzących wszystkimi przemianami pochodził oryginalnie od Hegla. Dialektyka Hegla była jednak dialektyką idei, a nie materii. Marks zaadaptował ten sposób myślenia do materializmu.
W ujęciu Marksa dwoma najbardziej podstawowymi prawami rządzącymi materią są:
* prawo przemiany ilości w jakość – polegające na tym, że poszczególne drobne przemiany materii sumują się, aby w pewnym momencie osiągnąć punkt krytyczny, na którego skutek powstaje zupełnie nowa jakość,
* prawo stałego ścierania się przeciwieństw – polegające na tym, że różne jakości materialne są ze sobą w stanie ciągłego antagonizmu. Ścierają się one nieprzerwanie, generując ciąg drobnych przemian, które w końcu prowadzą do nowej jakości, zgodnie z pierwszym prawem.
Te dwa prawa powodują, że materia jest w ciągłym ruchu. Według Marksa, wszystkie przemiany fizyczne, biologiczne, psychologiczne, a w końcu społeczne i ekonomiczne, dają się sprowadzić do tych dwóch elementarnych praw dialektyki. Ruch ten jednak nie jest przypadkowy, lecz jego racjonalna struktura wynika właśnie z tych praw. Prawa te powodują ciągłe powstawanie nowych, wyższych form istnienia materii (nowych jakości) i zanikanie starych form, dzięki czemu materia uzyskuje coraz doskonalsze i bardziej złożone formy rozwoju.
Zadaniem nauki powinno być więc szukanie, w poszczególnych przypadkach, ogólnego kierunku przemian dialektycznych. Wykrycie w danym zjawisku przejawów działania praw dialektyki, gwarantuje faktyczne zrozumienie danego zjawiska.
Teoria historii, ekonomii i polityki
Stosując swoje podejście do historii, ekonomii i polityki, Marks twierdził, że odkrył ogólne prawo dialektyczne wszelkich przemian społecznych. Prawo to znane jest jako prawo walki klas.
Według Marksa i jego następców, źródłem wszelkich przemian społecznych są zmiany w zakresie organizacji produkcji. Produkty to dobra, które są wytworem ludzkiej pracy. Oprócz pracy, potrzebne do ich wytwarzania są także środki takie jak: surowce, urządzenia i pomieszczenia. Środki produkcji, czyli baza, generują nadbudowę, czyli, filozofię, naukę i sztukę danego okresu. Według Marksa, cała "gra" tworząca politykę, historię i ekonomię toczy się wokół własności środków produkcji. Właściciel środków produkcji decyduje bowiem o organizacji pracy oraz o dystrybucji produktów. Powoduje to, że ludzie dzielą się na właścicieli środków produkcji i ludzi, którzy dostają część wytworzonych przez siebie produktów w zamian za dostęp do środków. Te dwie grupy tworzą stale antagonistyczne klasy społeczne – klasę posiadaczy i klasę pracującą, które bezustannie toczą między sobą "cichą wojnę".
Te dwie podstawowe klasy społeczne są dwiema antagonistycznymi jakościami w życiu społecznym, które podlegają ogólnym prawom dialektyki materialistycznej – ciągle się ze sobą ścierają, a zmiany społeczne generowane przez to ścieranie przechodzą z ilości w jakość, generując kolejne, coraz wyższe formy organizacji pracy i społeczeństwa, tworząc przy okazji to, co nazywamy historią.
Ze względu na to, że prawa dialektyki są tak samo, a nawet bardziej niewzruszalne od praw fizyki, o kierunku tych przemian nie decydują poszczególni ludzie, lecz właśnie te prawa, którym na dłuższą metę nikt nie jest w stanie się przeciwstawić.
Według tego modelu historii, wszelkie instytucje i zjawiska społeczne, od kultury, poprzez politykę do wojny, wynikają z walki klas i ich znaczenie jest wtórne do organizacji produkcji dóbr materialnych (stąd marksistowska historiografia i socjologia była określana jako materializm historyczny).
Marks podzielił historię na okresy, w których dominowała określona forma własności środków produkcji. Były to kolejno wspólnota pierwotna, okres niewolnictwa, feudalizm i kapitalizm. Sam Marks żył w okresie rozkwitu kapitalizmu. Teoria walki klas posłużyła Marksowi do próby przewidzenia dalszego kierunku przemian społecznych.
Według Marksa i jego następców, w kapitalizmie występują dwie klasy społeczne: kapitalistów – czyli posiadaczy środków przemysłowej produkcji oraz robotników najemnych. Kapitaliści starają się uzyskiwać maksymalne dochody ze swoich środków produkcji. Mogą tego dokonywać na dwa sposoby:
* poprzez koncentrację i unowocześnianie produkcji, powodując ogólny wzrost produktywności,
* poprzez ciągłe zmniejszanie zarobków robotników, powodując, że coraz większa część wytworów ich pracy zostaje w rękach kapitalistów, czyli innymi słowy, na stałym wzroście wyzysku robotników.
Zdaniem Marksa, pierwszy sposób ma swoje ograniczenia, w rezultacie czego kapitaliści będą musieli zacząć koncentrować się głównie na drugim sposobie wzrostu swoich dochodów. Będzie to oczywiście powodowało narastanie protestu robotników, który w końcu (zgodnie z prawem przechodzenia ilości w jakość) spowoduje wybuch rewolucji, znosząc klasę kapitalistów poprzez odebranie jej środków produkcji i oddanie ich pod ogólny nadzór wszystkich robotników.
Rewolucja ta, zdaniem Marksa, miała w końcu doprowadzić do powstania społeczeństwa bezklasowego, w którym środki produkcji byłyby ogólną własnością całego społeczeństwa, a zatem całe społeczeństwo stałoby się jednocześnie pracownikami i właścicielami wszystkich dóbr. Ustrój taki Marks nazwał komunizmem i twierdził, że będzie to ostateczna, doskonała forma istnienia ludzkiego społeczeństwa.
Krytyka
Krytyce podlegał zarówno materializm doktryny Marksa, jak i prawa dialektyki jako narzędzie analizy świata.
Twierdzenie Marksa, że przyjęcie jego definicji materii wraz z jej niezbywalnymi atrybutami może być dokonane na podstawie swoistego "dowodu nie-wprost", jest trudne do utrzymania i uderzają weń wszystkie stare argumenty krytykujące taki sposób rozumowania, wypracowane przez Kartezjusza, Hume'a, Kanta i pozytywistów logicznych.
Prawa dialektyki były krytykowane jako bądź oczywiste, bądź wątpliwe uogólnienia różnorodnych zjawisk, niepozwalające przewidywać oraz wyjaśniać zjawisk, a zatem jako uogólnienia bezwartościowe dla nauki.
Z drugiej strony, zasady demarkacji wiedzy naukowej od nie-naukowej, wypracowane przez pozytywistów logicznych i Karla Poppera, jednoznacznie odrzucają rzekomą prawdziwość istnienia "praw dialektycznych", stojących ponad prawami fizyki**. Prawa dialektyczne są bowiem tak sformułowane, że nie można ich w żaden sposób sfalsyfikować, czyli dowieść albo obalić na podstawie empirycznie stwierdzonych faktów. Wszelkie fakty, stojące w jaskrawej sprzeczności z tymi "prawami", marksiści interpretują jako chwilowe fluktuacje od ogólnego trendu wynikającego z tych "praw", nawet jeśli jest to tak "drobny" fakt jak np. upadek ekonomiczny ZSRR. Nigdy nie zostało potwierdzone, że własność środków produkcji, pojmowana według marksistów jako element odgrywający ważną rolę w walce klasowej, może stać się tylko i wyłącznie przeszkodą do przeobrażenia świata w spójny ład fizyczno-empiryczny.
Bibliografia
* Władysław Tatarkiewicz, Historia Filozofii, PWN 1981, Warszawa t. 3 str. 44-51 i 254-262, ISBN 83-01-02581-6
* Richard H. Popkin, Avrum Stroll, Filozofia, Zysk i S-Ka, Poznań, 1993, ISBN 83-86211-84-9
* "What is Marxism", Marxists Internet Archive (ang.)
* Karl Raimund Popper, "Nędza historycyzmu", PWN, 1999, ISBN 83-01-13022-9
Z Wikipedii
Materializm dialektyczny, diamat – kierunek filozoficzny zapoczątkowany w II poł. XIX wieku przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, a następnie rozwinięty przez W. I. Lenina, Lwa Trockiego i Różę Luksemburg. Kierunek ten jest połączeniem i syntezą wcześniejszych nurtów materializmu, pewnych elementów darwinizmu, pozytywizmu, naturalizmu i heglizmu. Istotną cechą odróżniającą marksizm od innych rodzajów materializmu jest przyjęcie, że jedną z niezbywalnych cech materii jest jej charakter ewolucyjny i dialektyczny. Forma "diamat" to skrótowiec pochodzenia rosyjskiego (rusycyzm), używany w latach 50. XX wieku.
Jako podstawa filozoficzna marksizmu odegrał i nadal odgrywa znaczącą rolę w historii, stanowiąc fragment oficjalnej ideologii państwowej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Chin, Kuby, Korei Północnej, Wietnamu i ogólnie całego ruchu komunistycznego i części bardziej umiarkowanych nurtów lewicowych na świecie.
Spis treści
* 1 Krótka historia materializmu dialektycznego
* 2 Krótki wykład materializmu dialektycznego
o 2.1 Materia i jej niezbywalne cechy
o 2.2 Dialektyka materialistyczna
o 2.3 Teoria historii, ekonomii i polityki
* 3 Krytyka
* 4 Bibliografia
* 5 Zobacz też
Krótka historia materializmu dialektycznego
Kierunek ten, będący podstawą filozoficzną marksizmu, stał się bardzo popularny pod koniec XIX i na początku XX wieku wśród radykalnych, rewolucyjnie nastawionych socjalistycznych działaczy robotniczych, zwłaszcza w Niemczech, Francji i Rosji, dla których stał się podstawową ideologią.
Po upadku Drugiej Międzynarodówki marksizm podzielił się na dwa główne nurty: socjaldemokrację, zakładającą pokojowe przejście do socjalizmu drogą ewolucji – wśród tej grupy najważniejsza była niemiecka socjaldemokracja skupiona wokół Karla Kautskiego i grupy nastawione rewolucyjnie, z których największą rolę odgrywali zwolennicy Róży Luksemburg i Karla Liebknechta oraz część socjaldemokratycznej partii Rosji, zwana bolszewikami. Wśród marksistów rosyjskich powstał nowy nurt marksizmu wprowadzający teorię permanentnej rewolucji, która zakładała upadek systemu kapitalistycznego w najsłabszych jego ogniwach i dalsze rozprzestrzenianie się rewolucji na kraje wysoko rozwinięte. Odłam ten nazwany został marksizmem-leninizmem.
Po przejęciu władzy przez komunistów w Rosji, na skutek wydarzeń nazywanych rewolucją październikową, marksizm-leninizm stał się doktryną państwową. Po śmierci Lenina zaczęła powstawać nowa ideologia oparta o marksizm, zakładająca możliwość istnienia socjalizmu w jednym kraju, zwana stalinizmem.
Po II wojnie światowej wraz z ekspansją ZSRR stalinizm (oficjalnie nazywany "marksizmem-leninizmem") stał się obowiązującą ideologią w wielu krajach świata, od Kuby po Koreę. Po dowolnym interpretowaniu go w każdym kraju powstało wiele jego odmian, znacznie odbiegających od poglądów Marksa, np. maoizm zakładający, że w krajach nieuprzemysłowionych chłopstwo jest klasą rewolucyjną, całkowicie pomijając poglądy Marksa na rolę kapitalizmu w procesie dziejowym.
Marksizm był i wciąż często jest natchnieniem rozmaitych ruchów rewolucyjnych i partyzanckich działających w wielu krajach tzw. trzeciego świata (krajach rozwijających się).
Od lat 30. do lat 80. XX wieku marksizm był bardzo popularny w lewicujących środowiskach uniwersyteckich oraz wśród działaczy robotniczo-związkowych w Europie Zachodniej i w mniejszym stopniu w USA.
Po upadku ZSRR nastąpił na całym świecie spadek popularności marksizmu. Jako ideologia państwowa utrzymuje się on w Chinach, Wietnamie oraz na Kubie. W Chinach i Wietnamie stanowi on jednak obecnie tylko rodzaj "oficjalnej maski", potrzebnej do sprawowania władzy, zaś faktyczne działania władz państwowych właściwie zupełnie odbiegają od teoretycznych założeń marksizmu. Korea Północna odbiegła zaś od doktryny marksistowskiej na rzecz opartej na stalinizmie tzw. idei dżucze.
Marksizm jest też nadal popularny w niektórych kręgach uniwersyteckich w Europie Zachodniej oraz wciąż stanowi oficjalną ideologię kilkunastu partyzantek na świecie.
Krótki wykład materializmu dialektycznego
Materia i jej niezbywalne cechy
Podstawą materializmu dialektycznego jest przyjęcie, że cała realna rzeczywistość jest materialna i nie ma żadnego obiektywnie istniejącego bytu, którego nie dałoby się sprowadzić do jego materialnej podstawy.
Materia w tym systemie nie jest jednak rozumiana tak jak w fizyce czy w materializmie mechanistycznym. Nie jest to tylko zbiór wszystkich realnie istniejących obiektów, które można poznawać zmysłami, ale po prostu cała zawartość Wszechświata, razem ze wszystkimi relacjami i oddziaływaniami, jakie występują między jego obiektami.
Ponadto, materia wg tego systemu posiada kilka niezbywalnych cech:
* jest niezniszczalna – tj. wszelkie przemiany zachodzące we Wszechświecie polegają na przemianach jednych form materii w drugie, jednak na skutek tych przemian sama materia nie ulega ani powstawaniu, ani znikaniu,
* jest wieczna – tj. istniała zawsze i zawsze będzie istnieć. Wszechświat nie może więc mieć swojego czasowego początku ani końca,
* istnieje w czasie i przestrzeni – tj. czas i przestrzeń są nierozerwalnie z nią związanymi cechami, bez których o materii niepodobna jest myśleć,
* jest racjonalna – tj. jej przemiany podlegają prawom, które można poznawać rozumem. Prawa te są niezbywalną cechą materii a nie koncepcjami, które sobie próbujemy o niej tworzyć.
Marks stwierdził, że doszedł do nich starając się stworzyć spójny system filozoficzny, który nie byłby sprzeczny z ludzką intuicją i codziennym doświadczeniem. Stwierdzał, że jakkolwiek nie można podać konkretnego dowodu tych założeń, są one jedynymi możliwymi do pomyślenia założeniami, które jego zdaniem nie prowadzą do sprzeczności w rozumowaniu o wszechświecie.
Dialektyka materialistyczna
Istotną cechą odróżniającą marksizm od innych rodzajów materializmu, jest przyjęcie, że jedną z niezbywalnych cech materii jest jej charakter dialektyczny. Oznacza to, że oprócz podlegania prawom fizyki i innych nauk przyrodniczych, są jej na stałe przypisane ogólne prawa przemian, pierwotniejsze od praw fizyki, do których można dojść jedynie na drodze filozoficznych analiz.
Pomysł takich ogólnych praw dialektyki rządzących wszystkimi przemianami pochodził oryginalnie od Hegla. Dialektyka Hegla była jednak dialektyką idei, a nie materii. Marks zaadaptował ten sposób myślenia do materializmu.
W ujęciu Marksa dwoma najbardziej podstawowymi prawami rządzącymi materią są:
* prawo przemiany ilości w jakość – polegające na tym, że poszczególne drobne przemiany materii sumują się, aby w pewnym momencie osiągnąć punkt krytyczny, na którego skutek powstaje zupełnie nowa jakość,
* prawo stałego ścierania się przeciwieństw – polegające na tym, że różne jakości materialne są ze sobą w stanie ciągłego antagonizmu. Ścierają się one nieprzerwanie, generując ciąg drobnych przemian, które w końcu prowadzą do nowej jakości, zgodnie z pierwszym prawem.
Te dwa prawa powodują, że materia jest w ciągłym ruchu. Według Marksa, wszystkie przemiany fizyczne, biologiczne, psychologiczne, a w końcu społeczne i ekonomiczne, dają się sprowadzić do tych dwóch elementarnych praw dialektyki. Ruch ten jednak nie jest przypadkowy, lecz jego racjonalna struktura wynika właśnie z tych praw. Prawa te powodują ciągłe powstawanie nowych, wyższych form istnienia materii (nowych jakości) i zanikanie starych form, dzięki czemu materia uzyskuje coraz doskonalsze i bardziej złożone formy rozwoju.
Zadaniem nauki powinno być więc szukanie, w poszczególnych przypadkach, ogólnego kierunku przemian dialektycznych. Wykrycie w danym zjawisku przejawów działania praw dialektyki, gwarantuje faktyczne zrozumienie danego zjawiska.
Teoria historii, ekonomii i polityki
Stosując swoje podejście do historii, ekonomii i polityki, Marks twierdził, że odkrył ogólne prawo dialektyczne wszelkich przemian społecznych. Prawo to znane jest jako prawo walki klas.
Według Marksa i jego następców, źródłem wszelkich przemian społecznych są zmiany w zakresie organizacji produkcji. Produkty to dobra, które są wytworem ludzkiej pracy. Oprócz pracy, potrzebne do ich wytwarzania są także środki takie jak: surowce, urządzenia i pomieszczenia. Środki produkcji, czyli baza, generują nadbudowę, czyli, filozofię, naukę i sztukę danego okresu. Według Marksa, cała "gra" tworząca politykę, historię i ekonomię toczy się wokół własności środków produkcji. Właściciel środków produkcji decyduje bowiem o organizacji pracy oraz o dystrybucji produktów. Powoduje to, że ludzie dzielą się na właścicieli środków produkcji i ludzi, którzy dostają część wytworzonych przez siebie produktów w zamian za dostęp do środków. Te dwie grupy tworzą stale antagonistyczne klasy społeczne – klasę posiadaczy i klasę pracującą, które bezustannie toczą między sobą "cichą wojnę".
Te dwie podstawowe klasy społeczne są dwiema antagonistycznymi jakościami w życiu społecznym, które podlegają ogólnym prawom dialektyki materialistycznej – ciągle się ze sobą ścierają, a zmiany społeczne generowane przez to ścieranie przechodzą z ilości w jakość, generując kolejne, coraz wyższe formy organizacji pracy i społeczeństwa, tworząc przy okazji to, co nazywamy historią.
Ze względu na to, że prawa dialektyki są tak samo, a nawet bardziej niewzruszalne od praw fizyki, o kierunku tych przemian nie decydują poszczególni ludzie, lecz właśnie te prawa, którym na dłuższą metę nikt nie jest w stanie się przeciwstawić.
Według tego modelu historii, wszelkie instytucje i zjawiska społeczne, od kultury, poprzez politykę do wojny, wynikają z walki klas i ich znaczenie jest wtórne do organizacji produkcji dóbr materialnych (stąd marksistowska historiografia i socjologia była określana jako materializm historyczny).
Marks podzielił historię na okresy, w których dominowała określona forma własności środków produkcji. Były to kolejno wspólnota pierwotna, okres niewolnictwa, feudalizm i kapitalizm. Sam Marks żył w okresie rozkwitu kapitalizmu. Teoria walki klas posłużyła Marksowi do próby przewidzenia dalszego kierunku przemian społecznych.
Według Marksa i jego następców, w kapitalizmie występują dwie klasy społeczne: kapitalistów – czyli posiadaczy środków przemysłowej produkcji oraz robotników najemnych. Kapitaliści starają się uzyskiwać maksymalne dochody ze swoich środków produkcji. Mogą tego dokonywać na dwa sposoby:
* poprzez koncentrację i unowocześnianie produkcji, powodując ogólny wzrost produktywności,
* poprzez ciągłe zmniejszanie zarobków robotników, powodując, że coraz większa część wytworów ich pracy zostaje w rękach kapitalistów, czyli innymi słowy, na stałym wzroście wyzysku robotników.
Zdaniem Marksa, pierwszy sposób ma swoje ograniczenia, w rezultacie czego kapitaliści będą musieli zacząć koncentrować się głównie na drugim sposobie wzrostu swoich dochodów. Będzie to oczywiście powodowało narastanie protestu robotników, który w końcu (zgodnie z prawem przechodzenia ilości w jakość) spowoduje wybuch rewolucji, znosząc klasę kapitalistów poprzez odebranie jej środków produkcji i oddanie ich pod ogólny nadzór wszystkich robotników.
Rewolucja ta, zdaniem Marksa, miała w końcu doprowadzić do powstania społeczeństwa bezklasowego, w którym środki produkcji byłyby ogólną własnością całego społeczeństwa, a zatem całe społeczeństwo stałoby się jednocześnie pracownikami i właścicielami wszystkich dóbr. Ustrój taki Marks nazwał komunizmem i twierdził, że będzie to ostateczna, doskonała forma istnienia ludzkiego społeczeństwa.
Krytyka
Krytyce podlegał zarówno materializm doktryny Marksa, jak i prawa dialektyki jako narzędzie analizy świata.
Twierdzenie Marksa, że przyjęcie jego definicji materii wraz z jej niezbywalnymi atrybutami może być dokonane na podstawie swoistego "dowodu nie-wprost", jest trudne do utrzymania i uderzają weń wszystkie stare argumenty krytykujące taki sposób rozumowania, wypracowane przez Kartezjusza, Hume'a, Kanta i pozytywistów logicznych.
Prawa dialektyki były krytykowane jako bądź oczywiste, bądź wątpliwe uogólnienia różnorodnych zjawisk, niepozwalające przewidywać oraz wyjaśniać zjawisk, a zatem jako uogólnienia bezwartościowe dla nauki.
Z drugiej strony, zasady demarkacji wiedzy naukowej od nie-naukowej, wypracowane przez pozytywistów logicznych i Karla Poppera, jednoznacznie odrzucają rzekomą prawdziwość istnienia "praw dialektycznych", stojących ponad prawami fizyki**. Prawa dialektyczne są bowiem tak sformułowane, że nie można ich w żaden sposób sfalsyfikować, czyli dowieść albo obalić na podstawie empirycznie stwierdzonych faktów. Wszelkie fakty, stojące w jaskrawej sprzeczności z tymi "prawami", marksiści interpretują jako chwilowe fluktuacje od ogólnego trendu wynikającego z tych "praw", nawet jeśli jest to tak "drobny" fakt jak np. upadek ekonomiczny ZSRR. Nigdy nie zostało potwierdzone, że własność środków produkcji, pojmowana według marksistów jako element odgrywający ważną rolę w walce klasowej, może stać się tylko i wyłącznie przeszkodą do przeobrażenia świata w spójny ład fizyczno-empiryczny.
Bibliografia
* Władysław Tatarkiewicz, Historia Filozofii, PWN 1981, Warszawa t. 3 str. 44-51 i 254-262, ISBN 83-01-02581-6
* Richard H. Popkin, Avrum Stroll, Filozofia, Zysk i S-Ka, Poznań, 1993, ISBN 83-86211-84-9
* "What is Marxism", Marxists Internet Archive (ang.)
* Karl Raimund Popper, "Nędza historycyzmu", PWN, 1999, ISBN 83-01-13022-9
- mansel
- Posty: 709
- Dołączył(a): 30 paź 2009, o 13:23
- Lokalizacja: Warszawa
- Na starym Warriorze od: 0
Re: pierwszy spam
przez Mider » 4 gru 2009, o 12:12
Narządy histeryczne
Kto mieczem wojuje zginie od miecza.
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
-
Mider - Posty: 1436
- Dołączył(a): 25 paź 2009, o 00:35
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: MGPP/CSAR CG-1
- Na starym Warriorze od: 0
Re: pierwszy spam
przez sobczaq » 4 gru 2009, o 12:29
Składniki:mąka pszenna, czekolada mleczna(cukier, masło kakaowe, miazga kakaowa, mleko w proszku odtłuszczone, słodka serwatka w proszku, tłuszcz mleczny, laktoza, emulgator: lecytyna sojowa, aromat naturalny), cukier, tłuszcz roślinny, syrop glukozowo-fruktozowy, masło (1%), mleko w proszku pełne, substancje spulchniające: wodorowęglan sodu i difosforan disodowy, sól, mleko w proszku odtłuszczone, skrobia pszenna, regulator kwasowości: kwas cytrynowy, aromaty, jaja w proszku.
Na tej linii produkcyjnej nie są używane orzechy laskowe i migdały.
Przechowywać w suchym i chłodnym miejscu.
Na tej linii produkcyjnej nie są używane orzechy laskowe i migdały.
Przechowywać w suchym i chłodnym miejscu.
10th
- sobczaq
- Posty: 506
- Dołączył(a): 14 sie 2009, o 23:40
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: 10th Mountain
- Na starym Warriorze od: 2007
Re: pierwszy spam
przez Mider » 4 gru 2009, o 12:36
Oooo Spamczaq się pojawił.
Kto mieczem wojuje zginie od miecza.
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
-
Mider - Posty: 1436
- Dołączył(a): 25 paź 2009, o 00:35
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: MGPP/CSAR CG-1
- Na starym Warriorze od: 0
Re: pierwszy spam
przez mansel » 4 gru 2009, o 12:49
Ajerówka kalmusówka
Ajerówka kalmusówka I
Anyżówka
Borowiczka - jałowcówka
Cytrynówka
Dereniówka
Dereniówka I
Dzięgielówka
Firmowa I
Firmowa II
Herbatówka
Imbirówka
Imbirówka I
Jałowcówka
Jałowcówka I
Jarzębiak owocowy
Jarzębinówka
Karmelówka
Karmelówka ("Przepalanka") - Wódka "na szybko"
Karmelówka I
Kminkówka
Kminkówka gdańska
Kminkówka I
Kminkówka II
Kontuszówka
Kontuszówka I
Kordiał orzechowy
Kordiał orzechowy I
Kordiał staropolski
Krupnik korzenny
Krupnik korzenny I
Krupnik litewski
Krupnik litewski I
Krupnik litewski II
Krupnik staropolski
Miodówka
Miodówka I
Miodówka wrzosowa
Mioduła
Muszkatołówka
Orzechówka
Orzechówka I
Orzechówka II
Orzechówka III
Pępkówka
Pieprzówka
Pieprzówka I
Pieprzówka II
Pieprzówka III
Pieprzówka IV
Pigwówka
Pigwówka I
Piołunówka
Polska whisky
Pomarańczówka
Porterówka
Porterówka damska
Porterówka I
Porterówka II
Przepalanka
Przepalanka I
Przepalanka II
Ratafia
Ratafia łęczycka - trzęsionka
Ratafia łódzka
Ratafia tutti frutti
Smorodinówka
Starka
Starka I
Starka II
Śliwowica
Śliwowica wyborowa
Tarniówka
Turówka
Turówka I
Wiśniak
Wiśniak na rumie
Wiśniówka
Wódka cytrynowa
Wódka gdańska
Wódka karmelitka
Wódka kawówka
Wódka pigwowa
Wódka pomarańczowa
Żubrówka
Żubrówka I
Żubrówka II
Ajerówka kalmusówka I
Anyżówka
Borowiczka - jałowcówka
Cytrynówka
Dereniówka
Dereniówka I
Dzięgielówka
Firmowa I
Firmowa II
Herbatówka
Imbirówka
Imbirówka I
Jałowcówka
Jałowcówka I
Jarzębiak owocowy
Jarzębinówka
Karmelówka
Karmelówka ("Przepalanka") - Wódka "na szybko"
Karmelówka I
Kminkówka
Kminkówka gdańska
Kminkówka I
Kminkówka II
Kontuszówka
Kontuszówka I
Kordiał orzechowy
Kordiał orzechowy I
Kordiał staropolski
Krupnik korzenny
Krupnik korzenny I
Krupnik litewski
Krupnik litewski I
Krupnik litewski II
Krupnik staropolski
Miodówka
Miodówka I
Miodówka wrzosowa
Mioduła
Muszkatołówka
Orzechówka
Orzechówka I
Orzechówka II
Orzechówka III
Pępkówka
Pieprzówka
Pieprzówka I
Pieprzówka II
Pieprzówka III
Pieprzówka IV
Pigwówka
Pigwówka I
Piołunówka
Polska whisky
Pomarańczówka
Porterówka
Porterówka damska
Porterówka I
Porterówka II
Przepalanka
Przepalanka I
Przepalanka II
Ratafia
Ratafia łęczycka - trzęsionka
Ratafia łódzka
Ratafia tutti frutti
Smorodinówka
Starka
Starka I
Starka II
Śliwowica
Śliwowica wyborowa
Tarniówka
Turówka
Turówka I
Wiśniak
Wiśniak na rumie
Wiśniówka
Wódka cytrynowa
Wódka gdańska
Wódka karmelitka
Wódka kawówka
Wódka pigwowa
Wódka pomarańczowa
Żubrówka
Żubrówka I
Żubrówka II
- mansel
- Posty: 709
- Dołączył(a): 30 paź 2009, o 13:23
- Lokalizacja: Warszawa
- Na starym Warriorze od: 0
- sobczaq
- Posty: 506
- Dołączył(a): 14 sie 2009, o 23:40
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: 10th Mountain
- Na starym Warriorze od: 2007
-
CASE - Posty: 491
- Dołączył(a): 26 paź 2009, o 21:56
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: RIR, MGPP
- Na starym Warriorze od: 2008
Re: pierwszy spam
przez mansel » 4 gru 2009, o 12:53
Ogórek obrać, pokroić w cienkie plasterki, posypać cukrem i skórką otartą z cytryny. Pod przykryciem wstawić na 1 godz. do lodówki. Następnie zalać winem i jeszcze przez 2 godz. trzymać w lodówce. Odcedzić, dolać bardzo ochłodzoną wodę sodową i podać na stół.
- mansel
- Posty: 709
- Dołączył(a): 30 paź 2009, o 13:23
- Lokalizacja: Warszawa
- Na starym Warriorze od: 0
- sobczaq
- Posty: 506
- Dołączył(a): 14 sie 2009, o 23:40
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: 10th Mountain
- Na starym Warriorze od: 2007
Re: pierwszy spam
przez mansel » 4 gru 2009, o 12:57
kruszon ogórkowy
a tu:
Z cukru sporządzić karmel o jasnozłotej barwie, dodać do niego sok z cytryny, miód, zmielone korzenie wg smaku oraz wodę. Wszystko dokładnie wymieszać do chwili rozpuszczenia się karmelu, zagotować i zdjąć z ognia. Do wrzącego w emaliowanym garnku płynu bardzo ostrożnie wlać spirytus, zamieszać czystą, drewnianą łyżką. Podawać na gorąco.
Warzonka I
a tu:
Z cukru sporządzić karmel o jasnozłotej barwie, dodać do niego sok z cytryny, miód, zmielone korzenie wg smaku oraz wodę. Wszystko dokładnie wymieszać do chwili rozpuszczenia się karmelu, zagotować i zdjąć z ognia. Do wrzącego w emaliowanym garnku płynu bardzo ostrożnie wlać spirytus, zamieszać czystą, drewnianą łyżką. Podawać na gorąco.
Warzonka I
- mansel
- Posty: 709
- Dołączył(a): 30 paź 2009, o 13:23
- Lokalizacja: Warszawa
- Na starym Warriorze od: 0
- sobczaq
- Posty: 506
- Dołączył(a): 14 sie 2009, o 23:40
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: 10th Mountain
- Na starym Warriorze od: 2007
Re: pierwszy spam
przez ZeRT » 4 gru 2009, o 13:19
AA - 221 Sapphire Koins - PA: Quan Chi Attack
AB - E-2/Netherrealm - Arena: Golden Desert
AC - 63 Sapphire Koins - Koins: 397 Gold
AD - 148 Platinum Koins - PA: Edenia Realm Map
AE - 137 Platinum Koins - Koins: 371 Jade
AF - C-6/Orderrealm (Punch Mokap) - Video: Chou Jaio
AG - 121 Ruby Koins - PA: Puzzle Fighter Ladder
AH - 159 Ruby Koins - PA: Torture Concept
AI - 201 Gold Koins - PA: Kabal Story Board
AJ - 186 Sapphire Koins - Bio: Sindel Alt
AK - 127 Sapphire Koins - PA: Konquest Layout
AL - 227 Platinum Koins - PA: Liu Kang Tomb Render
AM - A-4/Netherrealm - Costume: Nightwolf Alt
AN - 179 Sapphire Koins - PA: Noob Story Board
AO - 612 Onyx Koins - Video: Scorpion Kata Test
AP - 202 Platinum Koins - PA: MK4 Scorpion Render
AQ - 352 Platinum Koins - Bio: Jade Alt
AR - 192 Ruby Koins - PA: Ermac Early Concept
AS - C-3/Earthrealm - Bio: Sub-Zero Alt
AT - 155 Platinum Koins - PA: Sindel Story Board
BA - 193 Sapphire Koins - PA: Kira Story Board
BB - 681 Platinum Koins - Video: MK4 3D Test
BC - 108 Sapphire Koins - PA: Dragon King Render.
BD - 117 Gold Koins - Koins: 602 Sapphire.
BE - 213 Platinum Koins - PA: MK Chess Concept
BF - 113 Onyx Koins - PA: Scorpion vs. Sub-Zero
BG - 352 Ruby Koins - Koins: 297 Sapphire.
BH - H-6/Earthrealm (Bridge) - Arena: Liu Kang's Tomb (3am)
BI - 294 Platinum Koins - Bio: Liu Kang
BJ - 198 Gold Koins - PA: Chamber Death Trap Concept.
BK - 106 Platinum Koins - PA: 4 Player Concept
BL - 87 Jade Koins - PA: Evil Yin Yang Concept
BM - 97 Gold Koins - Koins: 659 Platinum.
BN - 88 Onyx Koins - PA: Nightwolf Concept.
BO - 269 Ruby Koins - Bio: Bo' Rai Cho Alt
BP - E-5/Netherealm - Music: Live at Kuatan
BQ - 227 Sapphire Koins - PA: Nethership Stern
BR - 129 Ruby Koins - Koins: 461 Gold
BS - 56 Jade Koins - PA: Chess Kombat Concepts.
BT - 488 Onyx Koins - Music: Arcade Select
CA - 202 Gold Koins - Koins: 722 Ruby
CB - 338 Platinum Koins - Koins: 374 Gold
CC - A-6/Earthrealm - Music: Beetle Lair
CD - 212 Onyx Koins - PA: Beetle Lair Concepts
CE - 422 Jade Koins - Bio: Dariou Alt
CF - 178 Platinum Koins - PA: Weapon Concepts
CG - E-5/Edenia - Shujinko's Move: Raiden Torpedo
CH - 154 Gold Koins - Koins: 254 Sapphire
CI - 210 Sapphire Koins - PA: Li Mei Concepts
CJ - 135 Gold Koins - PA: Falling Cliffs Concepts
CK - 101 Jade Koins - PA: Chamber of Artifacts Lower Level
CL - 1004 Jade Koins - Raiden Lightning Test
CM - 177 Platinum Koins - PA: Undead General
CN - 1114 Jade Koins - Costume: Havik Alt
CO - 256 Platinum Koins - PA: Dragon King's Throne
CP - 267 Jade Koins - Photo: Carlos Pesina.
CQ - 255 Gold Koins - PA: Ermac Story Board
CR - 125 Ruby Koins - Koins: 150 Gold
CS - 521 Platinum Koins - Video: Martial Arts Moifah
CT - 781 Gold Koins - Photo: Jim Terdina
DA - B-1/Chaosrealm (Fight Kabal) - Costume: Kabal Alt
DB - H-1/Edenia - Bio: Shujinko
DC - 176 Ruby Koins - PA: Havik Concepts.
DD - D-8/Edenia - Shujinko Move: Sindel's Foot Grab
DE - 207 Sapphire Koins - PA: Ermac Alternate Concepts
DF - 205 Ruby Koins - PA: Falling Cliffs Concepts
DG - 111 Platinum Koins - Photo: Danny Guitierrez
DH - 143 Ruby Koins - PA: Chaos Realm Concepts
DI - A-3/Outworld (7pm-12am) - Unlock: Tanya
DJ - 185 Jade Koins - PA: Sub-Zero Promotional Render
DK - 137 Sapphire Koins - PA: Outworld Guard House
DL - 255 Onyx Koins - PA: Shang Tsung's Destroyed Palace.
DM - 3643 Onyx Koins - Unlock: Noob-Smoke
DN - 177 Gold Koins - PA: Li Mei Story Board.
DO - H-8/Outworld - Arena: Dragon Mountain
DP - 306 Platinum Koins - Bio: Tanya
DQ - 66 Onyx Koins - PA: Slaughterhouse Sketch
DR - 601 Platinum Koins - Photo: Marketing and Media Team.
DS - 1694 Sapphire Koins - Arena: Living Forest
DT - 301 Sapphire Koins - PA: Cinematic Scorpion
EA - 207 Platinum Koins - PA: Ermac Masked Concepts
EB - 144 Sapphire Koins - Photo: Ed Boon
EC - 871 Jade Koins - Music: Portal Arena
ED - 215 Platinum Koins - PA: Order Realm City Center
EE - H-4/Netherealm - Costume: Ashrah Alt
EF - 236 Platinum Koins - PA: Shujinko Promo Render
EG - 291 Ruby Koins - PA: Thank You!
EH - 245 Onyx Koins - Nethership Interior Map
EI - 165 Sapphire Koins - PA: Nethership Hanging Bodies
EJ - 1494 Platinum Koins - Costume: Noob-Smoke Alt
EK - 288 Gold Koins - PA: Slaughterhouse Death Trap
EL - 199 Jade Koins - PA: Dairou Story Board
EM - F-3/Edenia - Costume: Raiden's Alt
EN - 294 Onyx Koins - PA: Falling Cliffs Fatality
EO - 793 Platinum Koins - Video: Opening MOvie Animatic
EP - 227 Sapphire Koins - PA: Falling Cliffs Fatality
EQ - 316 Onyx Koins - Photo: Voice Actors
ER - H-5/Edenia (first of the month, 12:00-12:15PM)- Costume: Liu Kang Alt
ES - 234 Onyx Koins - PA: Sektor and Smoke
ET - 141 Jade Koins - PA: Mileena Concepts
FA - 206 Ruby Koins - PA: Hotaru Character Sketch
FB - 565 Onyx Koins - Video: Martial Arts Monkey
FC - 217 Onyx Koins - PA: Old Shujinko Concept
FD - 628 Ruby Koins - Video: MK Mythologies
FE - 301 Sapphire Koins - PA: Liu Kang's Tombs Concept
FF - 116 Ruby Koins - PA: Raiden Character Studies
FG - 222 Gold Koins - PA: Outworld Chess Concept
FH - 138 Platinum Koins - Photo: Game Balance Testers
FI - 596 Gold Koins - Video: Martial Arts Zha Chuan
FJ - 153 Sapphire Koins - PA: Red Dragon Sword
FK - 293 Platinum Koins - PA: Cliffhanger Concept
FL - 126 Jade Koins - PA: Player Capture Concept
FM - 154 Sapphire Koins - Photo: Cinematic Team
FN - E-2/Earthrealm - Video: Hua Chuan
FO - 456 Jade Koins - PA: Sky Temple Concept
FP - 107 Sapphire Koins - Koins: 378 Ruby
FQ - 198 Gold Koins - PA: Quan Chi's Realm Detail
FR - 288 Onyx Koins - PA: Double Character Concept
FS - 122 Ruby Koins - PA: Slaughterhouse Concept
FT - 224 Jade Koins - Koins: 418 Platinum
GA - A-3/Earthrealm - Bio: Baraka Alt
GB - 390 Sapphire Koins - Bio: Noob-Smoke Alt
GC - G-4/Outworld - Costume: Jade Alt
GD - 133 Ruby Koins - PA: Mileena Story Board
GE - 216 Gold Koins - PA: Jon Vogel Painting
GF - A-4/Orderrealm (In A House) - Arena: Kuatan Palace
GG - 610 Ruby Koins - Video: Quan Chi' Skull Wall
GH - 299 Sapphire Koins - PA: Raiden Promotional Render
GI - 182 Ruby Koins - PA: Kira Concepts
CJ - 251 Ruby Koins - Photo: San Diego Creative Team
GK - 267 Gold Koins - Bio: Hotaru's Alt
GL - 99 Sapphire Koins - PA: Darrius Concepts
GM - C-6/Netherrealm - Unlock: Mileena (Puzzle Fighter)
GN - 217 Ruby Koins - PA: Chaos Realm Water Center
GO - 2911 Ruby Koins - Unlock: Jade (Puzzle Fighter)
GP - G-5/Earthrealm - Arena: Portal
GQ - 154 Sapphire Koins - PA: MK4 Sonya
GR - 209 Gold Koins - Photo: Jon Greenberg
GS - 202 Sapphire Koins - Bio: Kira
GT - 217 sapphire Koins - PA: Sexy Mileena
HA - 186 Onyx Koins - Photo: Adisak Pochanayon
HB - D-1/Earthrealm - Arena: Yin Yang (Puzzle)
HC - 111 Gold Koins - PA: Yin Yang Statue
HD - 168 Ruby Koins - Photo: Jennifer Hedrick
HE - 173 Onyx Koins - Koins: 434 Gold
HF - 183 Gold Koins - PA: Shujinko Sword Concept
HG - 317 Gold Koins - Koins: 434 Jade
HH - 54 Jade Konis - PA: Sareena Render
HI - 312 Gold Koins - Bio: Noob-Smoke
HJ - A-9/Outworld (In A House) - Music: Tiles of Death and Whimsy
HK - 668 Jade Koins - PA: Sub-Zero Render
HL - F-7/Earthrealm (7pm-9pm) - Costume: Mileena Alt
HM - 136 Ruby Koins - PA: Scorpion Concept
HN - 194 Jade Koins - PA: Tanya Character Studies
HO - 172 Ruby Koins - PA: Scorpion wire frame from MK4
HP - 156 Platinum Koins - PA: Sindel Character Study
HQ - 1515 Jade Koins - Arena: Liu Kang's Tomb (Puzzle)
HR - 401 Onyx Koins - PA: Outworld Cottage
HS - 213 Platinum Koins - Photo: Herman Sanchez
HT - 324 Sapphire Koins - Koins: 361 Jade
IA - 144 Jade Koins - PA: MKGold Baraka and Mileena
IB - 2086 Onyx Koins - Costume: Bo' Rai Cho Alt
IC - 243 Sapphire Koins - PA: Animation Sketches
ID - A-1/Edenia - Shujinko Move: Scorpion's Spear
IE - 216 Sapphire Koins - PA: Darrius Promo Render
IF - 682 Ruby Koins - Photo: User Interface Team
IG - E-8/Netherrealm - Video: Mian Chuan
IH - 556 Jade Koins - Video: MK Deception Teaser Trailer
II - 200 Sapphire Koins - PA: Konquest Production
IJ - 144 Sapphire Koins - PA: Quan Chi's Realm Portal
IK - 224 Platinum KOins - PA: Arena Weapon Concept
IL - 199 Ruby Koins - PA: Slaughterhouse Concept
IM - 133 Platinum Koins - Koins: 286 Ruby
IN - E-5/Orderrealm - Shujinko's Ice Blast
IO - 194 Platinum Koins - PA: Good Yin Yang Concept
IP - G-2/Earthrealm (Fight Kobra) - Costume: Kobra Alt
IQ - 139 Onyx Koins - PA: Dragon King Ending Part 2
IR - 256 Jade Koins - PA: Jade Story Board
IS - 164 Gold Koins - PA: Raiden Solid Mode
IT - 189 Sapphire Koins - Photo: Information Technology
JA - 324 Onyx Koins - Photo: Jim Bulvan
JB - 29 Ruby Koins - Photo: Jay Biondo
JC - 376 Sapphire Koins - PA: Nethership Fight Intro
JD - 186 Ruby Koins - PA: Nightwolf Story Board
JE - 793 Sapphire Koins - Video: Mythologies Bloopers
JF - 217 Platinum Koins - PA: Noob Alternate Concepts
JG - 175 Ruby Koins - Koins: 357 Onyx
JH - 235 Platinum Koins - PA: Baraka Render
JI - 2191 Ruby Koins - Arena: Dead Pool
JJ - 200 Platinum Koins - PA: Early MKDeception Promo
JK - 245 Jade Koins - Bio: Kenshi Alt
JL - 63 Onyx Koins - PA: Tanya from MK4
JM - 640 Jade Koins - Video: Baraka vs Mileena Animatic
JN - 159 Sapphire Koins - Photo: John Nocher
JO - F-1/Edenia - Costume: Shujinko Alt
JP - 134 Jade Koins - PA: Scorpion Story Board
JQ - A-4/Chaosrealm - Arena: Nexus (3 AM)
JR - 187 Ruby Koins - PA: Deadly Alliance Exhibit
JS - H-4/Chaosrealm (In A House) - Unlock: Havik
JT - 804 Gold Koins - MK Mythologies Sub Zero Dies
KA - 253 Jade Koins - Bio: Tanya Alt
KB - 225 Sapphire Koins - PA: Noob Concepts
KC - C-8/Edenia (4pm-6pm) - Move: Telekinetic Slam
KD - 212 Onyx Koins - Photo: Art Crew
KE - 178 Sapphire Koins - PA: Sindel Promo Render
KF - 260 Gold Koins - PA: Quan Chi Realm Approach
KG - G-1/Outworld - Bio: Raiden Alt
KH - 273 Onyx Koins - PA: Liu Kang's Tomb Concept
KI - B-6/Earthrealm (Town) - Costume: Scorpion Alt
KJ - 161 Onyx Koins - Koins: 477 Sapphire
KK - A-8/Earthrealm (16th of every month, 12am-6am) - Move: Hara Kiri
KL - 200 Gold Koins - PA: Shang Tsung Attack
KM - 145 Ruby Koins - Koins: 242 Platinum
KN - G-6/Edenia - Shujinko "Powerfist"
KO - 186 Ruby Koins - PA: Quan Chi Cinema Model
KP - 401 Gold Koins - Photo: John Podalesak
KQ - 683 Onyx Koins - Video: MK Mythologies
KR - 145 Gold Koins - PA: Ashrah Character Concept
KS - 233 Onyx Koins - Bio: Kabal Alt
KT - A-6/Earthrealm - Music: Liu Kang's Tomb
LA - 165 Ruby Koins - PA: Facial Animation Test
LB - 170 Onyx Koins - Photo: Brian Le Baron
LC - 182 Onyx Koins - Koins: 489 Jade
LD - 67 Jade Koins - PA: Shang Tsung's Chess Concepts
LE - 265 Platinum Koins - Bio: Nightwolf Alt
LF - C-8/Outworld - Shujinko Move: Fatality 1
LG - 155 Gold Koins - PA: Face Damage Demo
LH - 217 Sapphire Koins - Koins: 297 Jade
LI - 206 Sapphire Koins - PA: Animation Sketches
LJ - 196 Ruby Koins - PA: Edenia Realm House
LK - 170 Onyx Konis - PA: Ashrah Concepts
LL - 398 Sapphire Koins - Bio: Havik
LM - 178 Gold Koins - Photo: Luis Mangubat
LN - 232 Gold Koins - PA: Baraka Story Board
LO - 342 Jade Koins - Bio: Hotaru
LP - 136 Platinum Koins - Photo: Tools Group
LQ - 125 Sapphire Koins - PA: MK Universe Logo
LR - 201 Jade Koins - Koins: 299 Ruby
LS - 200 Jade Koins - PA: Dragon King Face
LT - 200 Platinum Koins - PA: Konquest Mission Maps
MA - E-3/Orderrealm - Unlock: Raiden
MB - 639 Jade Koins - Photo: Mike Boon
MC - 280 Onyx Koins - PA: Fatality Concept
MD - 99 Jade Koins - PA: Order Realm City Center
ME - 66 Jade Koins - PA: Darrius Character Concept
MF - 385 Jade Koins - PA: Noob Saibot Demo
MG - 192 Platinum Koins - PA: Nethership Plan
MH - H-6/Outworld - Costume: Sindel's Alt
MI - 2425 Platinum Koins - Unlock: Kabal (Puzzle)
MJ - 139 Sapphire Koins - PA: Chaos Realm Ruins
MK - 283 Platinum Koins - Bio: Kira Alt
ML - C-2/Outworld (Fight Tanya) - Costume: Tanya Alt
MM - G-8/Chaosrealm - Bio: Shujinko Alt
MN - 164 Gold Koins - PA: Dragon King Ending Part 1
MO - D-7/Chaosrealm - Arena: Dragon King Temple
MP - 815 Sapphire Koins - Quan Chi Voice Test
MQ - 128 Onyx Koins - Photo: Mary Qian
MR - C-3/Earthrealm (In A House) - Music: Dark Prison
MS - 528 Platinum Koins - Video: Raiden Demise
MT - 529 Onyx Koins - Photo: Mike Taran
NA - 126 Jade Koins - Koins: 476 Onyx
NB - PA: Sky Temple Concepts
NC - 148 Gold Koins - Photo: Nigel Casey
ND - C-6/Earthrealm - Unlock: Bo' Rai Cho (Puzzle)
NE - 196 Platinum Koins - PA: Scorpion Render
NF - 281 Ruby Koins - Bio: Li Mei
NG - 166 Sapphire Koins - PA: Ashrah Render
NH - 144 Platinum KOins - Koins: 461 Onyx
NI - 227 Jade Koins - PA: Scorpion's Katana
NJ - 561 Gold Koins - Music: Kombo Krusher
NK - 245 Jade Koins - Photo: Jon Vogel
NL - 105 Jade Koins - Koins: 357 Gold
NM - 129 Sapphire Koins - PA: Rock Crusher Death Trap
NN - 499 Ruby Koins - PA: Nightwolf Promo Render
NO - 188 Gold Koins - PA: Liu Kang's Tomb Concept
NP - 144 Onyx Koins - Koins: 325 Ruby
NQ - 243 Gold Koins - PA: Bo' Rai Cho Story Board
NR - 115 Ruby Koins - Koins: 348 Sapphire
NS - 124 Ruby Koins - Photo: Nick Shin
NT - 162 Onyx Koins - PA: Netherrealm Shull Rock
OA - 128 Onyx Koins - PA: Sub-Zero Story Board
OB - A-1/Netherrealm - Arena: Courtyard
OC - 211 Sapphire Koins - PA: Outworld Map
OD - 209 Platinum Koins - PA: Hell's Foundry
OE - 152 Platinum Koins - PA: Slaughterhouse Render
OF - D-1/Orderrealm - Shujinko "Flip Kick"
OG - 148 Jade Koins - Koins: 322 Sapphire
OH - 178 Jade Koins - PA: Sky Temple Elevation
OI - 2417 Jade Koins - Unlock: Jade
OJ - H-1/Orderrealm (4am-2pm) - Unlock: Hotaru
OK - B-1/Chaosrealm - Video: Silat
OL - 211 Platinum KOins - Photo: Online Team
OM - 181 Onyx Koins - PA: Noob and Smoke Demo
ON - C-3/Earthrealm - Unlock: Kenshi
OO - 452 Platinum KOins - Video: Commercial (I think)
OP - 282 Sapphire Koins - PA: Kobra Story Board
OQ - H-5/Orderrealm (In A House) - Arena: Quan Chi Fortress
OR - 272 Sapphire Koins - Photo: Alan Villani
OS - 395 Ruby Koins - Bio: Havik Alt
OT - G-8/Edenia - Unlock: Liu Kang
PA - 346 Jade Koins - PA: Raiden Concepts
PB - 194 Gold Koins - PA: Nightwolf and Sonya from MK3
PC - 592 Sapphire Koins - Video: Goju Ryu
PD - F-7/Outworld (In A House) - Unlock: Li Mei
PE - 212 Ruby Koins - PA: Nethership Interior
PF - 260 Ruby Koins - PA: Kenshi Story Board
PG - 45 Jade Koins - Photo: Paulo Garcia
PI - 280 Sapphire Koins - PA: Ashrah Story Board
PJ - 254 Gold Koins - Bio: Ermac Alt
PK - 128 Jade Koins - Photo: Pav Kovacic
PL - 255 Onyx Koins - PA: Slaughterhouse Death Trap
PM - 312 Onyx Koins - PA: Outworld Map
PN - 161 Sapphire Koins - PA: Noob Concepts
PO - 227 Ruby Koins - Photo: Konquest Missions Team
PP - 3604 Gold Koins - Unlock: Raiden (Puzzle)
PQ - 103 Onyx Koins - PA: Animation Sketches
PR - 288 Gold Koins - Bio: Kenshi
PS - G-4/Chaosrealm (4pm-5pm) - Move: Bicycle Kick
PT - 171 Sapphire Koins - PA: Shinnok from MK4
QA - 467 Sapphire Koins - Photo: Quality Assurance, Chicago
QB - 189 Sapphire Koins - Koins: 463 Platinum
QC - 169 Platinum KOins - PA: Havik Concepts
QD - 392 Gold Koins - Bio: Darrius Alt
QE - 178 Gold Koins - PA: Chaosrealm Concept
QF - 126 Gold Koins - PA: Nethership Cross Section
QG - 210 Gold Koins - PA: Chamber of Artifacts Render
QH - 296 Onyx Koins - Bio: Li Mei Alt
QI - D-8/Chaosrealm - Costume: Dairou Alt
QJ - 207 Ruby Koins - PA: Chaos Realm Koffins
QK - 162 Sapphire Koins - PA: Liu Kang Story Board
QL - 134 Ruby Koins - Koins: 348 Jade
QM - 377 Jade Koins - PA: Animation Sketches
QN - 324 Sapphire Koins - Bio: Ashrah Alt
QO - 197 Sapphire Koins - PA: Scorpion Pawn
QP - A-8/Netherrealm - Costume: Ermac Alt
QQ - 374 Jade Koins - Photo: Quality Assurance, San Diego
QR - 123 Platinum Koins - Koins: 227 Gold
QS - 231 Platinum Koins - PA: Nethership Bow
QT - 1064 Ruby Koins - Costume: Hotaru Alt
RA - 169 Platinum Koins - PA: Dragon King Story Board
RB - 215 Onyx Koins - Koins: 258 Ruby
RC - 263 Platinum KOins - Photo: Midway Media, Chicago
RD - 167 Platinum Koins - PA: Frozen Katakombs
RE - F-6/Earthrealm - Bio: Mileena Alt
RF - 213 Gold Koins - PA: Sub-Zero Concepts
RG - 288 Sapphire Koins - PA: Young Shujinko
RH - 163 Gold Koins - Koins: 397 Onyx
RI - 320 Onyx Koins - PA: Sky Temple Concept
RJ - 159 Jade Koins - PA: Falling Cliffs Fatality
RK - 148 Sapphire Koins - PA: Sludge Pit Concept
RL - 166 Gold Koins - PA: Beetle Lair Attack
RM - F-8/Earthrealm (7pm-9pm) - Costume: Sub-Zero Alt
RN - 137 Gold Koins - Photo: Alexander Barrentine
RO - 124 Jade Koins - Koins: 343 Platinum
RP - 258 Jade Koins - Bio: Jade
RQ - 131 Sapphire Koins - PA: Evil Yin Yang Concept
RR - 88 Gold Koins - Photo: Ryan Rosenberg
RS - 398 Platinum Koins - Music: Dead Pool Arena
RT - D-4/Earthrealm - Bio: Scorpion Alt
SA - C-4/Earthrealm - Bio: Raiden
SB - 327 Platinum Koins - Photo: Steve Beran
SC - A-6/Earthrealm - Costume: Kenshi Alt
SD - 675 Platinum Koins - Video: Deception Preview
SE - G-5/Orderrealm - Bio: Liu Kang Alt
SF - 167 Onyx Koins - PA: Good Yin Yang Concept
SG - 990 Sapphire Koins - Costume: Kira Alt
SH - H-2/Earthrealm - Unlock: Kira
SI - 244 Gold Koins - PA: Jade Character Studies
SJ - D-1/Netherrealm (9pm-4am) - Unlock: Sindel
SK - 52 Onyx Koins - PA: Bo' Rai Cho
SL - 615 Ruby Koins - Video: Val Tudo
SM - 195 Gold Koins - PA: Edenia Realm Palace
SN - 155 Jade Koins - PA: Shujinko Character Concept
SO - 198 Jade Koins - Photo: Sound Team
SP - 244 Sapphire Koins - PA: Baraka Concept
SQ - D-4/Orderrealm - Shujinko Fatality 2
SR - 2252 Gold Koins - Costume: Baraka Alt
SS - 219 Ruby Koins - Photo: Production Assistance
ST - 298 Ruby Koins - PA: Chess Piece Concept
TA - 104 Jade Koins - Photo: Todd Allen
TB - E-8/Outworld (In A House) - Costume: Darrius Alt
TC - 682 Sapphire Koins - Music: Living Forest
TD - 289 Platinum Koins - Noob Demo Version 2
TE - A-5/Orderrealm (7am) - Costume: Li Mei Alt
TF - 150 Sapphire Koins - Koins: 434 Onyx
TG - 135 Onyx Koins - Photo: Tony Goskie
TH - 257 Jade Koins - PA: Havik concepts
TI - 269 Onyx Koins - Bio: Sindel
TJ - 239 Sapphire Koins - PA: Death Trap Chamber
TK - 547 Ruby Koins - MKDeception Trailer Animatic
TL - D-8/Netherrealm City - Music: Golden Desert
TM - 191 Onyx Koins - PA: MK4 Promo
TN - 191 Onyx Koins - PA: Early Quan Chi
TO - 126 Gold Koins - Photo: Tony Zeffiro
TP - 283 Onyx Koins - Bio: Kobra Alt
TQ - 274 Gold Koins - PA: Lower Mines Death Trap
TR - G-4/Earthrealm (9:25pm) - Unlock: Kenshi (Puzzle)
TS - 365 Sapphire Koins - Photo: Taaron Silverstien
TT - A-9/Edenia - Video: Choy Lay Fut
Pomidor.
AB - E-2/Netherrealm - Arena: Golden Desert
AC - 63 Sapphire Koins - Koins: 397 Gold
AD - 148 Platinum Koins - PA: Edenia Realm Map
AE - 137 Platinum Koins - Koins: 371 Jade
AF - C-6/Orderrealm (Punch Mokap) - Video: Chou Jaio
AG - 121 Ruby Koins - PA: Puzzle Fighter Ladder
AH - 159 Ruby Koins - PA: Torture Concept
AI - 201 Gold Koins - PA: Kabal Story Board
AJ - 186 Sapphire Koins - Bio: Sindel Alt
AK - 127 Sapphire Koins - PA: Konquest Layout
AL - 227 Platinum Koins - PA: Liu Kang Tomb Render
AM - A-4/Netherrealm - Costume: Nightwolf Alt
AN - 179 Sapphire Koins - PA: Noob Story Board
AO - 612 Onyx Koins - Video: Scorpion Kata Test
AP - 202 Platinum Koins - PA: MK4 Scorpion Render
AQ - 352 Platinum Koins - Bio: Jade Alt
AR - 192 Ruby Koins - PA: Ermac Early Concept
AS - C-3/Earthrealm - Bio: Sub-Zero Alt
AT - 155 Platinum Koins - PA: Sindel Story Board
BA - 193 Sapphire Koins - PA: Kira Story Board
BB - 681 Platinum Koins - Video: MK4 3D Test
BC - 108 Sapphire Koins - PA: Dragon King Render.
BD - 117 Gold Koins - Koins: 602 Sapphire.
BE - 213 Platinum Koins - PA: MK Chess Concept
BF - 113 Onyx Koins - PA: Scorpion vs. Sub-Zero
BG - 352 Ruby Koins - Koins: 297 Sapphire.
BH - H-6/Earthrealm (Bridge) - Arena: Liu Kang's Tomb (3am)
BI - 294 Platinum Koins - Bio: Liu Kang
BJ - 198 Gold Koins - PA: Chamber Death Trap Concept.
BK - 106 Platinum Koins - PA: 4 Player Concept
BL - 87 Jade Koins - PA: Evil Yin Yang Concept
BM - 97 Gold Koins - Koins: 659 Platinum.
BN - 88 Onyx Koins - PA: Nightwolf Concept.
BO - 269 Ruby Koins - Bio: Bo' Rai Cho Alt
BP - E-5/Netherealm - Music: Live at Kuatan
BQ - 227 Sapphire Koins - PA: Nethership Stern
BR - 129 Ruby Koins - Koins: 461 Gold
BS - 56 Jade Koins - PA: Chess Kombat Concepts.
BT - 488 Onyx Koins - Music: Arcade Select
CA - 202 Gold Koins - Koins: 722 Ruby
CB - 338 Platinum Koins - Koins: 374 Gold
CC - A-6/Earthrealm - Music: Beetle Lair
CD - 212 Onyx Koins - PA: Beetle Lair Concepts
CE - 422 Jade Koins - Bio: Dariou Alt
CF - 178 Platinum Koins - PA: Weapon Concepts
CG - E-5/Edenia - Shujinko's Move: Raiden Torpedo
CH - 154 Gold Koins - Koins: 254 Sapphire
CI - 210 Sapphire Koins - PA: Li Mei Concepts
CJ - 135 Gold Koins - PA: Falling Cliffs Concepts
CK - 101 Jade Koins - PA: Chamber of Artifacts Lower Level
CL - 1004 Jade Koins - Raiden Lightning Test
CM - 177 Platinum Koins - PA: Undead General
CN - 1114 Jade Koins - Costume: Havik Alt
CO - 256 Platinum Koins - PA: Dragon King's Throne
CP - 267 Jade Koins - Photo: Carlos Pesina.
CQ - 255 Gold Koins - PA: Ermac Story Board
CR - 125 Ruby Koins - Koins: 150 Gold
CS - 521 Platinum Koins - Video: Martial Arts Moifah
CT - 781 Gold Koins - Photo: Jim Terdina
DA - B-1/Chaosrealm (Fight Kabal) - Costume: Kabal Alt
DB - H-1/Edenia - Bio: Shujinko
DC - 176 Ruby Koins - PA: Havik Concepts.
DD - D-8/Edenia - Shujinko Move: Sindel's Foot Grab
DE - 207 Sapphire Koins - PA: Ermac Alternate Concepts
DF - 205 Ruby Koins - PA: Falling Cliffs Concepts
DG - 111 Platinum Koins - Photo: Danny Guitierrez
DH - 143 Ruby Koins - PA: Chaos Realm Concepts
DI - A-3/Outworld (7pm-12am) - Unlock: Tanya
DJ - 185 Jade Koins - PA: Sub-Zero Promotional Render
DK - 137 Sapphire Koins - PA: Outworld Guard House
DL - 255 Onyx Koins - PA: Shang Tsung's Destroyed Palace.
DM - 3643 Onyx Koins - Unlock: Noob-Smoke
DN - 177 Gold Koins - PA: Li Mei Story Board.
DO - H-8/Outworld - Arena: Dragon Mountain
DP - 306 Platinum Koins - Bio: Tanya
DQ - 66 Onyx Koins - PA: Slaughterhouse Sketch
DR - 601 Platinum Koins - Photo: Marketing and Media Team.
DS - 1694 Sapphire Koins - Arena: Living Forest
DT - 301 Sapphire Koins - PA: Cinematic Scorpion
EA - 207 Platinum Koins - PA: Ermac Masked Concepts
EB - 144 Sapphire Koins - Photo: Ed Boon
EC - 871 Jade Koins - Music: Portal Arena
ED - 215 Platinum Koins - PA: Order Realm City Center
EE - H-4/Netherealm - Costume: Ashrah Alt
EF - 236 Platinum Koins - PA: Shujinko Promo Render
EG - 291 Ruby Koins - PA: Thank You!
EH - 245 Onyx Koins - Nethership Interior Map
EI - 165 Sapphire Koins - PA: Nethership Hanging Bodies
EJ - 1494 Platinum Koins - Costume: Noob-Smoke Alt
EK - 288 Gold Koins - PA: Slaughterhouse Death Trap
EL - 199 Jade Koins - PA: Dairou Story Board
EM - F-3/Edenia - Costume: Raiden's Alt
EN - 294 Onyx Koins - PA: Falling Cliffs Fatality
EO - 793 Platinum Koins - Video: Opening MOvie Animatic
EP - 227 Sapphire Koins - PA: Falling Cliffs Fatality
EQ - 316 Onyx Koins - Photo: Voice Actors
ER - H-5/Edenia (first of the month, 12:00-12:15PM)- Costume: Liu Kang Alt
ES - 234 Onyx Koins - PA: Sektor and Smoke
ET - 141 Jade Koins - PA: Mileena Concepts
FA - 206 Ruby Koins - PA: Hotaru Character Sketch
FB - 565 Onyx Koins - Video: Martial Arts Monkey
FC - 217 Onyx Koins - PA: Old Shujinko Concept
FD - 628 Ruby Koins - Video: MK Mythologies
FE - 301 Sapphire Koins - PA: Liu Kang's Tombs Concept
FF - 116 Ruby Koins - PA: Raiden Character Studies
FG - 222 Gold Koins - PA: Outworld Chess Concept
FH - 138 Platinum Koins - Photo: Game Balance Testers
FI - 596 Gold Koins - Video: Martial Arts Zha Chuan
FJ - 153 Sapphire Koins - PA: Red Dragon Sword
FK - 293 Platinum Koins - PA: Cliffhanger Concept
FL - 126 Jade Koins - PA: Player Capture Concept
FM - 154 Sapphire Koins - Photo: Cinematic Team
FN - E-2/Earthrealm - Video: Hua Chuan
FO - 456 Jade Koins - PA: Sky Temple Concept
FP - 107 Sapphire Koins - Koins: 378 Ruby
FQ - 198 Gold Koins - PA: Quan Chi's Realm Detail
FR - 288 Onyx Koins - PA: Double Character Concept
FS - 122 Ruby Koins - PA: Slaughterhouse Concept
FT - 224 Jade Koins - Koins: 418 Platinum
GA - A-3/Earthrealm - Bio: Baraka Alt
GB - 390 Sapphire Koins - Bio: Noob-Smoke Alt
GC - G-4/Outworld - Costume: Jade Alt
GD - 133 Ruby Koins - PA: Mileena Story Board
GE - 216 Gold Koins - PA: Jon Vogel Painting
GF - A-4/Orderrealm (In A House) - Arena: Kuatan Palace
GG - 610 Ruby Koins - Video: Quan Chi' Skull Wall
GH - 299 Sapphire Koins - PA: Raiden Promotional Render
GI - 182 Ruby Koins - PA: Kira Concepts
CJ - 251 Ruby Koins - Photo: San Diego Creative Team
GK - 267 Gold Koins - Bio: Hotaru's Alt
GL - 99 Sapphire Koins - PA: Darrius Concepts
GM - C-6/Netherrealm - Unlock: Mileena (Puzzle Fighter)
GN - 217 Ruby Koins - PA: Chaos Realm Water Center
GO - 2911 Ruby Koins - Unlock: Jade (Puzzle Fighter)
GP - G-5/Earthrealm - Arena: Portal
GQ - 154 Sapphire Koins - PA: MK4 Sonya
GR - 209 Gold Koins - Photo: Jon Greenberg
GS - 202 Sapphire Koins - Bio: Kira
GT - 217 sapphire Koins - PA: Sexy Mileena
HA - 186 Onyx Koins - Photo: Adisak Pochanayon
HB - D-1/Earthrealm - Arena: Yin Yang (Puzzle)
HC - 111 Gold Koins - PA: Yin Yang Statue
HD - 168 Ruby Koins - Photo: Jennifer Hedrick
HE - 173 Onyx Koins - Koins: 434 Gold
HF - 183 Gold Koins - PA: Shujinko Sword Concept
HG - 317 Gold Koins - Koins: 434 Jade
HH - 54 Jade Konis - PA: Sareena Render
HI - 312 Gold Koins - Bio: Noob-Smoke
HJ - A-9/Outworld (In A House) - Music: Tiles of Death and Whimsy
HK - 668 Jade Koins - PA: Sub-Zero Render
HL - F-7/Earthrealm (7pm-9pm) - Costume: Mileena Alt
HM - 136 Ruby Koins - PA: Scorpion Concept
HN - 194 Jade Koins - PA: Tanya Character Studies
HO - 172 Ruby Koins - PA: Scorpion wire frame from MK4
HP - 156 Platinum Koins - PA: Sindel Character Study
HQ - 1515 Jade Koins - Arena: Liu Kang's Tomb (Puzzle)
HR - 401 Onyx Koins - PA: Outworld Cottage
HS - 213 Platinum Koins - Photo: Herman Sanchez
HT - 324 Sapphire Koins - Koins: 361 Jade
IA - 144 Jade Koins - PA: MKGold Baraka and Mileena
IB - 2086 Onyx Koins - Costume: Bo' Rai Cho Alt
IC - 243 Sapphire Koins - PA: Animation Sketches
ID - A-1/Edenia - Shujinko Move: Scorpion's Spear
IE - 216 Sapphire Koins - PA: Darrius Promo Render
IF - 682 Ruby Koins - Photo: User Interface Team
IG - E-8/Netherrealm - Video: Mian Chuan
IH - 556 Jade Koins - Video: MK Deception Teaser Trailer
II - 200 Sapphire Koins - PA: Konquest Production
IJ - 144 Sapphire Koins - PA: Quan Chi's Realm Portal
IK - 224 Platinum KOins - PA: Arena Weapon Concept
IL - 199 Ruby Koins - PA: Slaughterhouse Concept
IM - 133 Platinum Koins - Koins: 286 Ruby
IN - E-5/Orderrealm - Shujinko's Ice Blast
IO - 194 Platinum Koins - PA: Good Yin Yang Concept
IP - G-2/Earthrealm (Fight Kobra) - Costume: Kobra Alt
IQ - 139 Onyx Koins - PA: Dragon King Ending Part 2
IR - 256 Jade Koins - PA: Jade Story Board
IS - 164 Gold Koins - PA: Raiden Solid Mode
IT - 189 Sapphire Koins - Photo: Information Technology
JA - 324 Onyx Koins - Photo: Jim Bulvan
JB - 29 Ruby Koins - Photo: Jay Biondo
JC - 376 Sapphire Koins - PA: Nethership Fight Intro
JD - 186 Ruby Koins - PA: Nightwolf Story Board
JE - 793 Sapphire Koins - Video: Mythologies Bloopers
JF - 217 Platinum Koins - PA: Noob Alternate Concepts
JG - 175 Ruby Koins - Koins: 357 Onyx
JH - 235 Platinum Koins - PA: Baraka Render
JI - 2191 Ruby Koins - Arena: Dead Pool
JJ - 200 Platinum Koins - PA: Early MKDeception Promo
JK - 245 Jade Koins - Bio: Kenshi Alt
JL - 63 Onyx Koins - PA: Tanya from MK4
JM - 640 Jade Koins - Video: Baraka vs Mileena Animatic
JN - 159 Sapphire Koins - Photo: John Nocher
JO - F-1/Edenia - Costume: Shujinko Alt
JP - 134 Jade Koins - PA: Scorpion Story Board
JQ - A-4/Chaosrealm - Arena: Nexus (3 AM)
JR - 187 Ruby Koins - PA: Deadly Alliance Exhibit
JS - H-4/Chaosrealm (In A House) - Unlock: Havik
JT - 804 Gold Koins - MK Mythologies Sub Zero Dies
KA - 253 Jade Koins - Bio: Tanya Alt
KB - 225 Sapphire Koins - PA: Noob Concepts
KC - C-8/Edenia (4pm-6pm) - Move: Telekinetic Slam
KD - 212 Onyx Koins - Photo: Art Crew
KE - 178 Sapphire Koins - PA: Sindel Promo Render
KF - 260 Gold Koins - PA: Quan Chi Realm Approach
KG - G-1/Outworld - Bio: Raiden Alt
KH - 273 Onyx Koins - PA: Liu Kang's Tomb Concept
KI - B-6/Earthrealm (Town) - Costume: Scorpion Alt
KJ - 161 Onyx Koins - Koins: 477 Sapphire
KK - A-8/Earthrealm (16th of every month, 12am-6am) - Move: Hara Kiri
KL - 200 Gold Koins - PA: Shang Tsung Attack
KM - 145 Ruby Koins - Koins: 242 Platinum
KN - G-6/Edenia - Shujinko "Powerfist"
KO - 186 Ruby Koins - PA: Quan Chi Cinema Model
KP - 401 Gold Koins - Photo: John Podalesak
KQ - 683 Onyx Koins - Video: MK Mythologies
KR - 145 Gold Koins - PA: Ashrah Character Concept
KS - 233 Onyx Koins - Bio: Kabal Alt
KT - A-6/Earthrealm - Music: Liu Kang's Tomb
LA - 165 Ruby Koins - PA: Facial Animation Test
LB - 170 Onyx Koins - Photo: Brian Le Baron
LC - 182 Onyx Koins - Koins: 489 Jade
LD - 67 Jade Koins - PA: Shang Tsung's Chess Concepts
LE - 265 Platinum Koins - Bio: Nightwolf Alt
LF - C-8/Outworld - Shujinko Move: Fatality 1
LG - 155 Gold Koins - PA: Face Damage Demo
LH - 217 Sapphire Koins - Koins: 297 Jade
LI - 206 Sapphire Koins - PA: Animation Sketches
LJ - 196 Ruby Koins - PA: Edenia Realm House
LK - 170 Onyx Konis - PA: Ashrah Concepts
LL - 398 Sapphire Koins - Bio: Havik
LM - 178 Gold Koins - Photo: Luis Mangubat
LN - 232 Gold Koins - PA: Baraka Story Board
LO - 342 Jade Koins - Bio: Hotaru
LP - 136 Platinum Koins - Photo: Tools Group
LQ - 125 Sapphire Koins - PA: MK Universe Logo
LR - 201 Jade Koins - Koins: 299 Ruby
LS - 200 Jade Koins - PA: Dragon King Face
LT - 200 Platinum Koins - PA: Konquest Mission Maps
MA - E-3/Orderrealm - Unlock: Raiden
MB - 639 Jade Koins - Photo: Mike Boon
MC - 280 Onyx Koins - PA: Fatality Concept
MD - 99 Jade Koins - PA: Order Realm City Center
ME - 66 Jade Koins - PA: Darrius Character Concept
MF - 385 Jade Koins - PA: Noob Saibot Demo
MG - 192 Platinum Koins - PA: Nethership Plan
MH - H-6/Outworld - Costume: Sindel's Alt
MI - 2425 Platinum Koins - Unlock: Kabal (Puzzle)
MJ - 139 Sapphire Koins - PA: Chaos Realm Ruins
MK - 283 Platinum Koins - Bio: Kira Alt
ML - C-2/Outworld (Fight Tanya) - Costume: Tanya Alt
MM - G-8/Chaosrealm - Bio: Shujinko Alt
MN - 164 Gold Koins - PA: Dragon King Ending Part 1
MO - D-7/Chaosrealm - Arena: Dragon King Temple
MP - 815 Sapphire Koins - Quan Chi Voice Test
MQ - 128 Onyx Koins - Photo: Mary Qian
MR - C-3/Earthrealm (In A House) - Music: Dark Prison
MS - 528 Platinum Koins - Video: Raiden Demise
MT - 529 Onyx Koins - Photo: Mike Taran
NA - 126 Jade Koins - Koins: 476 Onyx
NB - PA: Sky Temple Concepts
NC - 148 Gold Koins - Photo: Nigel Casey
ND - C-6/Earthrealm - Unlock: Bo' Rai Cho (Puzzle)
NE - 196 Platinum Koins - PA: Scorpion Render
NF - 281 Ruby Koins - Bio: Li Mei
NG - 166 Sapphire Koins - PA: Ashrah Render
NH - 144 Platinum KOins - Koins: 461 Onyx
NI - 227 Jade Koins - PA: Scorpion's Katana
NJ - 561 Gold Koins - Music: Kombo Krusher
NK - 245 Jade Koins - Photo: Jon Vogel
NL - 105 Jade Koins - Koins: 357 Gold
NM - 129 Sapphire Koins - PA: Rock Crusher Death Trap
NN - 499 Ruby Koins - PA: Nightwolf Promo Render
NO - 188 Gold Koins - PA: Liu Kang's Tomb Concept
NP - 144 Onyx Koins - Koins: 325 Ruby
NQ - 243 Gold Koins - PA: Bo' Rai Cho Story Board
NR - 115 Ruby Koins - Koins: 348 Sapphire
NS - 124 Ruby Koins - Photo: Nick Shin
NT - 162 Onyx Koins - PA: Netherrealm Shull Rock
OA - 128 Onyx Koins - PA: Sub-Zero Story Board
OB - A-1/Netherrealm - Arena: Courtyard
OC - 211 Sapphire Koins - PA: Outworld Map
OD - 209 Platinum Koins - PA: Hell's Foundry
OE - 152 Platinum Koins - PA: Slaughterhouse Render
OF - D-1/Orderrealm - Shujinko "Flip Kick"
OG - 148 Jade Koins - Koins: 322 Sapphire
OH - 178 Jade Koins - PA: Sky Temple Elevation
OI - 2417 Jade Koins - Unlock: Jade
OJ - H-1/Orderrealm (4am-2pm) - Unlock: Hotaru
OK - B-1/Chaosrealm - Video: Silat
OL - 211 Platinum KOins - Photo: Online Team
OM - 181 Onyx Koins - PA: Noob and Smoke Demo
ON - C-3/Earthrealm - Unlock: Kenshi
OO - 452 Platinum KOins - Video: Commercial (I think)
OP - 282 Sapphire Koins - PA: Kobra Story Board
OQ - H-5/Orderrealm (In A House) - Arena: Quan Chi Fortress
OR - 272 Sapphire Koins - Photo: Alan Villani
OS - 395 Ruby Koins - Bio: Havik Alt
OT - G-8/Edenia - Unlock: Liu Kang
PA - 346 Jade Koins - PA: Raiden Concepts
PB - 194 Gold Koins - PA: Nightwolf and Sonya from MK3
PC - 592 Sapphire Koins - Video: Goju Ryu
PD - F-7/Outworld (In A House) - Unlock: Li Mei
PE - 212 Ruby Koins - PA: Nethership Interior
PF - 260 Ruby Koins - PA: Kenshi Story Board
PG - 45 Jade Koins - Photo: Paulo Garcia
PI - 280 Sapphire Koins - PA: Ashrah Story Board
PJ - 254 Gold Koins - Bio: Ermac Alt
PK - 128 Jade Koins - Photo: Pav Kovacic
PL - 255 Onyx Koins - PA: Slaughterhouse Death Trap
PM - 312 Onyx Koins - PA: Outworld Map
PN - 161 Sapphire Koins - PA: Noob Concepts
PO - 227 Ruby Koins - Photo: Konquest Missions Team
PP - 3604 Gold Koins - Unlock: Raiden (Puzzle)
PQ - 103 Onyx Koins - PA: Animation Sketches
PR - 288 Gold Koins - Bio: Kenshi
PS - G-4/Chaosrealm (4pm-5pm) - Move: Bicycle Kick
PT - 171 Sapphire Koins - PA: Shinnok from MK4
QA - 467 Sapphire Koins - Photo: Quality Assurance, Chicago
QB - 189 Sapphire Koins - Koins: 463 Platinum
QC - 169 Platinum KOins - PA: Havik Concepts
QD - 392 Gold Koins - Bio: Darrius Alt
QE - 178 Gold Koins - PA: Chaosrealm Concept
QF - 126 Gold Koins - PA: Nethership Cross Section
QG - 210 Gold Koins - PA: Chamber of Artifacts Render
QH - 296 Onyx Koins - Bio: Li Mei Alt
QI - D-8/Chaosrealm - Costume: Dairou Alt
QJ - 207 Ruby Koins - PA: Chaos Realm Koffins
QK - 162 Sapphire Koins - PA: Liu Kang Story Board
QL - 134 Ruby Koins - Koins: 348 Jade
QM - 377 Jade Koins - PA: Animation Sketches
QN - 324 Sapphire Koins - Bio: Ashrah Alt
QO - 197 Sapphire Koins - PA: Scorpion Pawn
QP - A-8/Netherrealm - Costume: Ermac Alt
QQ - 374 Jade Koins - Photo: Quality Assurance, San Diego
QR - 123 Platinum Koins - Koins: 227 Gold
QS - 231 Platinum Koins - PA: Nethership Bow
QT - 1064 Ruby Koins - Costume: Hotaru Alt
RA - 169 Platinum Koins - PA: Dragon King Story Board
RB - 215 Onyx Koins - Koins: 258 Ruby
RC - 263 Platinum KOins - Photo: Midway Media, Chicago
RD - 167 Platinum Koins - PA: Frozen Katakombs
RE - F-6/Earthrealm - Bio: Mileena Alt
RF - 213 Gold Koins - PA: Sub-Zero Concepts
RG - 288 Sapphire Koins - PA: Young Shujinko
RH - 163 Gold Koins - Koins: 397 Onyx
RI - 320 Onyx Koins - PA: Sky Temple Concept
RJ - 159 Jade Koins - PA: Falling Cliffs Fatality
RK - 148 Sapphire Koins - PA: Sludge Pit Concept
RL - 166 Gold Koins - PA: Beetle Lair Attack
RM - F-8/Earthrealm (7pm-9pm) - Costume: Sub-Zero Alt
RN - 137 Gold Koins - Photo: Alexander Barrentine
RO - 124 Jade Koins - Koins: 343 Platinum
RP - 258 Jade Koins - Bio: Jade
RQ - 131 Sapphire Koins - PA: Evil Yin Yang Concept
RR - 88 Gold Koins - Photo: Ryan Rosenberg
RS - 398 Platinum Koins - Music: Dead Pool Arena
RT - D-4/Earthrealm - Bio: Scorpion Alt
SA - C-4/Earthrealm - Bio: Raiden
SB - 327 Platinum Koins - Photo: Steve Beran
SC - A-6/Earthrealm - Costume: Kenshi Alt
SD - 675 Platinum Koins - Video: Deception Preview
SE - G-5/Orderrealm - Bio: Liu Kang Alt
SF - 167 Onyx Koins - PA: Good Yin Yang Concept
SG - 990 Sapphire Koins - Costume: Kira Alt
SH - H-2/Earthrealm - Unlock: Kira
SI - 244 Gold Koins - PA: Jade Character Studies
SJ - D-1/Netherrealm (9pm-4am) - Unlock: Sindel
SK - 52 Onyx Koins - PA: Bo' Rai Cho
SL - 615 Ruby Koins - Video: Val Tudo
SM - 195 Gold Koins - PA: Edenia Realm Palace
SN - 155 Jade Koins - PA: Shujinko Character Concept
SO - 198 Jade Koins - Photo: Sound Team
SP - 244 Sapphire Koins - PA: Baraka Concept
SQ - D-4/Orderrealm - Shujinko Fatality 2
SR - 2252 Gold Koins - Costume: Baraka Alt
SS - 219 Ruby Koins - Photo: Production Assistance
ST - 298 Ruby Koins - PA: Chess Piece Concept
TA - 104 Jade Koins - Photo: Todd Allen
TB - E-8/Outworld (In A House) - Costume: Darrius Alt
TC - 682 Sapphire Koins - Music: Living Forest
TD - 289 Platinum Koins - Noob Demo Version 2
TE - A-5/Orderrealm (7am) - Costume: Li Mei Alt
TF - 150 Sapphire Koins - Koins: 434 Onyx
TG - 135 Onyx Koins - Photo: Tony Goskie
TH - 257 Jade Koins - PA: Havik concepts
TI - 269 Onyx Koins - Bio: Sindel
TJ - 239 Sapphire Koins - PA: Death Trap Chamber
TK - 547 Ruby Koins - MKDeception Trailer Animatic
TL - D-8/Netherrealm City - Music: Golden Desert
TM - 191 Onyx Koins - PA: MK4 Promo
TN - 191 Onyx Koins - PA: Early Quan Chi
TO - 126 Gold Koins - Photo: Tony Zeffiro
TP - 283 Onyx Koins - Bio: Kobra Alt
TQ - 274 Gold Koins - PA: Lower Mines Death Trap
TR - G-4/Earthrealm (9:25pm) - Unlock: Kenshi (Puzzle)
TS - 365 Sapphire Koins - Photo: Taaron Silverstien
TT - A-9/Edenia - Video: Choy Lay Fut
Pomidor.
Bądź szalony, ale nie głupi.
-
ZeRT - Posty: 910
- Dołączył(a): 24 paź 2009, o 20:38
- Lokalizacja: Nieporęt
- Na starym Warriorze od: 2006
Re: pierwszy spam
przez mansel » 4 gru 2009, o 13:38
Polskie tablice rejestracyjne
Z Wikipedii
Tablice rejestracyjne używane w Polsce
u góry: wzór wydawany od 2 maja 2006
u dołu: wydawane od 1 maja 2000 do 1 maja 2006
Obecnie używane tablice rejestracyjne zostały wprowadzone 31 marca 2000 r. po ostatniej reformie podziału administracyjnego kraju w 1999 r., a wydawane są od 1 maja 2000 r. Zastąpiły one tablice starszego typu, czarne z białymi znakami, które były mniej czytelne w nocy. Nowe tablice pokryte są substancją silnie odbijającą światło. Obecny wzór tablic określa rozporządzenie Ministerstwa Infrastruktury z 22 lipca 2002 r.[1].
Oznaczenia tablic rejestracyjnych wg województw
Oznaczenia tablic rejestracyjnych wg powiatów
Spis treści
* 1 Wykaz tablic przypisanych do poszczególnych powiatów
* 2 Opis systemu tablic rejestracyjnych w Polsce
* 3 Nalepki
* 4 Wymiary tablic
* 5 Zasoby numerów
* 6 Wyróżniki województw
* 7 Wykaz tablic
* 8 Wyróżniki instytucji strzegących bezpieczeństwa, porządku publicznego itp.
o 8.1 Obecne
o 8.2 Dawne
* 9 Inne typy tablic
o 9.1 Zwyczajne motocyklowe i motorowerowe
o 9.2 Tablice tymczasowe
o 9.3 Tablice indywidualne
o 9.4 Tablice zabytkowe
o 9.5 Tablice dyplomatyczne
o 9.6 Tablice wojskowe
o 9.7 Tablice instytucji strzęgących bezpiecz. , porządku publicznego itp.
* 10 Opłaty za wydanie tablic
* 11 Odstępstwa od zasad oznaczania powiatów
* 12 Historyczne tablice rejestracyjne
o 12.1 1922-1937
o 12.2 1937-1956
o 12.3 1956-1976
o 12.4 1976-2000
* 13 Tablice rowerowe
o 13.1 1920-1936
o 13.2 1936-1937
o 13.3 1938-1939
o 13.4 1945-1946
o 13.5 1947-1948
o 13.6 1949-1950/51
o 13.7 1951
o 13.8 1952-1954
* 14 Tablice dorożek konnych
* 15 Tablice wozów konnych (furmanek)
* 16 Liczba samochodów w Polsce na przestrzeni dziejów
* 17 Ciekawostki
* 18 Przypisy
* 19 Zobacz też
* 20 Linki zewnętrzne
Wykaz tablic przypisanych do poszczególnych powiatów
Wikiźródła
Zobacz w Wikiźródłach tekst
Polskie tablice rejestracyjne
Opis systemu tablic rejestracyjnych w Polsce
Wyróżnia ono 6 rodzajów tablic rejestracyjnych:
* zwyczajne,
* tymczasowe,
* indywidualne,
* zabytkowe,
* dyplomatyczne,
* służb specjalnych.
Pierwsza litera oznacza województwo, a 1 lub 2 następne – powiat. Jeżeli jest to jedna litera, jest to powiat grodzki (lub dzielnica Warszawy), jeżeli dwie – ziemski, ale istnieją odstępstwa od tej reguły. Po wyróżniku powiatu następuje wyróżnik pojazdu. Nie można w nim jednak stosować liter B, D, I, O, Z, zbyt podobnych do cyfr 8, 0, 1, 0, 2 (wiele powiatów nie stosuje się do tej zasady). Według rozporządzenia z 22 lipca 2002, litery M i W mają teraz nieco inne kształty.
Pod koniec 2003 r. nowe tablice miała już ponad połowa pojazdów poruszających się po polskich drogach. Tablice wz. 1976 tracą ważność przy zmianie właściciela pojazdu wyposażonego w takie tablice, zmiany miejsca zamieszkania właściciela lub sprzedaży pojazdu do innego powiatu. Nie ma jednak terminu ani obowiązku zmiany tablic na białe, gdyż z czasem prawie wszystkie będą miały nowe.
Niektóre powiaty – zarówno grodzkie, jak i ziemskie – stosują rejonizację tablic. Zdaniem niektórych pasjonatów tablic, jest to najlepszy sposób na wykorzystywanie pojemności rejestracyjnej, ułatwia także rejestrowanie pojazdów.
2 maja 2006 r. wprowadzono unijny wzór tablic rejestracyjnych, gdzie 12 gwiazdek Unii Europejskiej zastąpiło polską flagę[2]. Istnieje możliwość wymiany tablic z polską flagą na tablice z gwiazdkami UE przy zachowaniu starego numeru.
Nalepki
Nalepka legalizacyjna składa się z 3 części: 2 hologramowych nalepek naklejanych na tablice (30 × 20 mm) oraz jednej, wklejanej do dowodu rejestracyjnego (30 × 10 mm). Jeżeli pojazd ma tylko jedną tablicę, drugą nalepkę na tablicę umieszcza się w dowodzie. Na wszystkich nalepkach znajduje się taki sam numer legalizacyjny. Nalepki legalizacyjne umieszcza się na wszystkich tablicach, oprócz tymczasowych.
Nalepka ważności tablicy tymczasowej ma kształt koła (średnica – 44 mm). Do września 2002 r. była koloru czerwonego z białymi cyframi, natomiast od września 2002 r. jest przezroczysta, z czerwonymi cyframi. Na nalepce pośrodku znajdują się cyfry oznaczające rok, a po zewnętrznej stronie – liczby oznaczające miesiąc ważności tablicy.
Nalepka kontrolna na szybę ma kształt prostokąta (50 × 100 mm). Nalepka jest wydawana do tablic zwyczajnych, indywidualnych i zabytkowych (tylko dla samochodów). Pełni rolę trzeciej tablicy. Znajduje się na niej:
* numer rejestracyjny pojazdu,
* litery PL,
* flaga Polski.
Właściciel pojazdu powinien umieścić nalepkę kontrolną w prawym dolnym rogu przedniej szyby. Pomimo że obowiązujące obecnie tablice rejestracyjne mają zamiast polskiej flagi 12 gwiazdek Unii Europejskiej, to wzoru nalepki nie zmieniono - znajduje się na niej nadal flaga polska.
Wymiary tablic
* Samochodowe jednorzędowe (dla samochodów i przyczep) – 520 × 114 mm
* Samochodowe dwurzędowe (dla ww. pojazdów jako tylne) – 305 × 214 mm
* Motocyklowe (dla motocykli i ciągników rolniczych) – 190 × 150 mm
* Motorowerowe (dla motorowerów) – 140 × 114 mm
Zasoby numerów
Powiaty z wyróżnikiem dwuliterowym
* I zasób – 2 litery + 5 cyfr – 99 999 kombinacji (np. XY 12345)
* II zasób – 2 litery + 4 cyfry + 1 litera – 199 980 kombinacji (np. XY 1234A)
* III zasób – 2 litery + 3 cyfry + 2 litery – 399 600 kombinacji (np. XY 123AC)
* IV zasób – 2 litery + 1 cyfra + 1 litera + 3 cyfry – 179 820 kombinacji (np. XY 1A234)
* V zasób – 2 litery + 1 cyfra + 2 litery + 2 cyfry – 356 400 kombinacji (np. XY 1AC23)
Łączna pojemność rejestracyjna – 1 235 799 kombinacji dla każdego z dwuliterowych wyróżników
Powiaty z wyróżnikiem trzyliterowym
* I zasób – 3 litery + 1 litera + 3 cyfry – 19 980 kombinacji (np. XYZ A123)
* II zasób – 3 litery + 2 cyfry + 2 litery – 39 600 kombinacji (np. XYZ 12AC)
* III zasób – 3 litery + 1 cyfra + 1 litera + 2 cyfry – 17 820 kombinacji (np. XYZ 1A23)
Pierwszą cyfrą nie może być 0.
* IV zasób – 3 litery + 2 cyfry + 1 litera + 1 cyfra – 17 820 kombinacji (np. XYZ 12A3)
Ostatnią cyfrą nie może być 0.
* V zasób – 3 litery + 1 cyfra + 2 litery + 1 cyfra – 32 400 kombinacji (np. XYZ 1AC2)
Żadna z cyfr nie może być 0.
* VI zasób – 3 litery + 2 litery + 2 cyfry – 39 600 kombinacji (np. XYZ AC12)
* VII zasób – 3 litery + 5 cyfr – 99 999 kombinacji (np. XYZ 12345)
* VIII zasób – 3 litery + 4 cyfry + 1 litera – 199 980 kombinacji (np. XYZ 1234A)
* IX zasób – 3 litery + 3 cyfry + 2 litery – 399 600 kombinacji (np. XYZ 123AC)
Łączna pojemność rejestracyjna – 866 799 kombinacji dla każdego z trzyliterowych wyróżników
Zasoby nie muszą być wykorzystywane kolejno (najpierw I, potem II, III itd.) Np.:
* powiat braniewski (NBR),
* powiat elbląski (NEB),
* powiat goleniowski (ZGL),
* powiat górowski (DGR),
* powiat krakowski (KRA),
* powiat limanowski (KLI),
* powiat nowosądecki (KNS),
* powiat oleśnicki (DOL),
* powiat opolski (lubelski) (LOP),
* powiat tarnobrzeski (RTA),
* powiat wyszkowski (WWY),
* powiat zamojski (LZA),
* powiat buski (TBU),
* powiat kielecki (TKI),
* powiat puławski (LPU),
* powiat pruszkowski (WPR),
* powiat radzyński (LRA),
* powiat parczewski (LPA),
* powiat świdnicki (lubelski) (LSW),
* powiat lubelski (LUB),
nie wykorzystawszy jeszcze do końca zasobów od I do VI stosują już (w roku 2006) zasób VII – trzy litery i pięć cyfr.
Wyróżniki województw
Tablice zwyczajne i zabytkowe
* B – podlaskie
* C – kujawsko-pomorskie
* D – dolnośląskie
* E – łódzkie
* F – lubuskie
* G – pomorskie
* K – małopolskie
* L – lubelskie
* N – warmińsko-mazurskie
* O – opolskie
* P – wielkopolskie
* R – podkarpackie
* S – śląskie
* T – świętokrzyskie
* W – mazowieckie
* Z – zachodniopomorskie
Tablice tymczasowe i indywidualne
* B0-B9 – podlaskie
* C0-C9 – kujawsko – pomorskie
* D0-D9 – dolnośląskie
* E0-E9 – łódzkie
* F0-F9 – lubuskie
* G0-G9 – pomorskie
* K0-K9 – małopolskie
* L0-L9 – lubelskie
* N0-N9 – warmińsko – mazurskie
* O0-O9 – opolskie
* P0-P9 – wielkopolskie
* R0-R9 – podkarpackie
* S0-S9 – śląskie
* T0-T9 – świętokrzyskie
* W0-W9 – mazowieckie
* Z0-Z9 – zachodniopomorskie
Wykaz tablic
Wikiźródła Polskie tablice rejestracyjne
Wyróżniki instytucji strzegących bezpieczeństwa, porządku publicznego itp.
Tablica Straży Granicznej
Obecne
* HA – Centralne Biuro Antykorupcyjne
* HB – Biuro Ochrony Rządu
* HC – Służba Celna
* HK – Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencja Wywiadu
* HM – Służba Kontrwywiadu Wojskowego i Służba Wywiadu Wojskowego
* HP – Policja
* HS – Kontrola Skarbowa
* HW – Straż Graniczna
Dawne
* HN – GROM i b. Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe MSW - GROM od 1999 r. przeszedł do MON, a NJW zostały rozwiązane w 2000/2001 r
Inne typy tablic
Zwyczajne motocyklowe i motorowerowe
tablica motocyklowa z Wrocławia
Tablice zwyczajne motocyklowe i motorowerowe w powiatach grodzkich mają 6 znaków, a w ziemskich – 7 znaków. Zasoby numerów wyglądają następująco:
* Powiaty z wyróżnikiem dwuliterowym:
o I zasób – 2 litery + 4 cyfry - 9 999 kombinacji
o II zasób – 2 litery + 3 cyfry + 1 litera - 24 975 kombinacji
* Powiaty z wyróżnikiem trzyliterowym:
Tak jak na tablicach samochodowych od I do VI zasobu.
Do września 2002 r. na tablicach motorowerowych były dopuszczone tylko układy 2 litery + 4 cyfry i 3 litery + 1 litera + 3 cyfry.
Tablice tymczasowe
- Tablice tymczasowe mają białe tło i czerwone znaki i są wydawane dla pojazdów rejestrowanych czasowo. Do września 2002 r. były obowiązkowe przy zmianie właściciela pojazdu. Obecnie wydaje się je tylko na wniosek właściciela.
Tablica tymczasowa badawcza
- Tablice tymczasowe badawcze są wydawane dla pojazdów testowanych, np. w celu badań homologacyjnych. Oprócz tablic badawczych pojazd musi posiadać z przodu i z tyłu czerwone tabliczki z napisem Jazda próbna.
Na tablicach tymczasowych pierwsza litera i cyfra są wyróżnikiem województwa. Układ znaków może być dwojaki:
* I zasób – 1 litera + 1 cyfra + 4 cyfry
* II zasób – 1 litera + 1 cyfra + 3 cyfry + 1 litera (ostatnia litera B – tablice badawcze)
Tablice indywidualne
tablica indywidualna z woj. dolnośląskiego
Tablice indywidualne mogą być wydane na wniosek właściciela pojazdu, zamiast tablic zwyczajnych (za dopłatą). Właściciel sam ustala treść wyróżnika pojazdu. Indywidualny wyróżnik pojazdu nie może zawierać treści obraźliwych lub niezgodnych z zasadami współżycia społecznego. Numer składa się z litery i cyfry oznaczających województwo oraz wyróżnika pojazdu w postaci 3, 4 lub 5 liter, z czego maksymalnie 2 ostatnie mogą być zastąpione cyframi.
Tablice zabytkowe
Tablica zabytkowa z Zabrza
Tablica zabytkowa (wersja od 2006 r.) z Wrocławia
Tablice zabytkowe są wydawane do samochodów i motocykli, które mają ponad 25 lat, nie są produkowane od co najmniej 15 lat i są wpisane do rejestru dóbr kultury. Mogą również zostać wydane na młodszy pojazd prototypowy, który nie wszedł do produkcji seryjnej. Mają żółte tło, a po prawej stronie symbol pojazdu zabytkowego (samochodu lub motocykla), czyli tzw. "dryndę".
Na tablicach zabytkowych miejsce rejestracji jest oznaczane tak samo, jak na tablicach zwyczajnych. Numer może mieć postać:
* w powiatach z wyróżnikiem dwuliterowym – 2 litery + 2 cyfry + 1 litera,
* w powiatach z wyróżnikiem trzyliterowym – 3 litery + 1 cyfra + 1 litera.
Tablice dyplomatyczne
tablica pojazdu należącego do konsulatu Niemiec (pierwsze trzy cyfry 005) we Wrocławiu
Tablice dyplomatyczne są wydawane dla pojazdów przedstawicielstw i misji dyplomatycznych i konsularnych państw obcych i organizacji narodowych w Polsce oraz ich personelu, korzystających z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Jako jedyne nie mają eurobandu. Ewidencję tych tablic prowadzi wojewoda mazowiecki. Numer składa się[3] z litery oznaczającej województwo (w praktyce używana jest tylko W) i 6 cyfr, z których pierwsze 3 są wyróżnikiem państwa lub organizacji, następne 3 określają przeznaczenie pojazdu.
Kody na tablicach dyplomatycznych określające państwo lub organizację (pierwsza trójka cyfr):
* 001 USA
* 002 Wielka Brytania
* 003 Francja
* 004 Kanada
* 005 Niemcy
* 006 Holandia
* 007 Włochy
* 008 Austria
* 009 Japonia
* 010 Turcja
* 011 Belgia
* 012 Dania
* 013 Norwegia
* 014 Grecja
* 015 Australia
* 016 Algieria
* 017 Afganistan
* 018 Argentyna
* 019 Brazylia
* 020 Bangladesz
* 021 Egipt
* 022 Ekwador
* 023 Finlandia
* 024 Hiszpania
* 025 Irak
* 026 Iran
* 027 Indie
* 028 Indonezja
* 029 Kolumbia
* 030 Malezja
* 031 Libia
* 032 Maroko
* 033 Meksyk
* 034 Nigeria
* 035 Pakistan
* 036 Portugalia
* 037 Palestyna
* 038 Syria
* 039 Szwecja
* 040 Szwajcaria
* 041 Tunezja
* 042 Tajlandia
* 043 Wenezuela
* 044 Urugwaj
* 045 Peru
* 046 Jemen
* 047 Kostaryka
* 048 Kongo
* 049 Izrael
* 050 Nikaragua
* 051 Chile
* 052 Watykan
* 053 Korea Południowa
* 054 Przedstawicielstwo Komisji Wspólnot Europejskich
* 055 Irlandia
* 056 Bank Światowy
* 057 Międzynarodowy Fundusz Walutowy
* 058 Filipiny
* 059 Międzynarodowa Korporacja Finansowa
* 060 RPA
* 061 Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE
* 062 Cypr
* 063 Kuwejt
* 064 Organizacja Narodów Zjednoczonych
* 065 Rosja
* 066 Słowacja
* 067 Czechy
* 068 Bułgaria
* 069 Węgry
* 070 Rumunia
* 071 Wietnam
* 072 Serbia
* 073 Korea Północna
* 074 Kuba
* 075 Albania
* 076 Chiny
* 077 Mongolia
* 078 Międzynarodowa Organizacja Pracy
* 079 Organizacja Kooperacyjna ds. Kolei
* 080 Klub Dyplomatyczny
* 081 Laos
* 082 Angola
* 083 Ukraina
* 084 Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju
* 085 Litwa
* 086 Białoruś
* 087 Łotwa
* 088 Chorwacja
* 089 Liban
* 090 Słowenia
* 091 Gwatemala
* 092 Estonia
* 093 Macedonia
* 094 Mołdawia
* 095 Izrael
* 096 Armenia
* 097 Sri Lanka
* 098 Kazachstan
* 099 Arabia Saudyjska
* 100 Gruzja
* 101 Uzbekistan
* 102 UN-HABITAT
* 103 Nowa Zelandia
* 104 Azerbejdżan
* 105 Suwerenny Wojskowy Zakon Maltański
* 106 Kambodża
* 107 Frontex
* 108 Luksemburg
* 109 Bośnia i Hercegowina
* 110 Panama
* 111 Katar
* 112 Malta
Kody na tablicach dyplomatycznych określające przeznaczenie pojazdu (druga trójka cyfr):
* 001-099 – prywatne pojazdy personelu dyplomatycznego
* 200-299 – prywatne pojazdy attaché wojskowego
* 300-399 – prywatne pojazdy personelu niedyplomatycznego
* 501 – służbowy pojazd ambasadora
* 500-599, 700-799 – służbowe pojazdy ambasady
* 900-999 – pojazdy personelu konsularnego
Tablice wojskowe
Tablica wojskowa
Na tablicach wojskowych numer składa się z 2 liter i 5 cyfr (samochodowe - 99 999 kombinacji) oraz od kwietnia 2005 z 2 liter i 4 cyfr (motocyklowe - 9 999 kombinacji). Pierwszą literą jest zawsze U, następna określa przeznaczenie pojazdu. Jako druga litera nie mogą być użyte litery O i U. Dodatkowo, ostatnią literą numeru pojazdów gąsienicowych jest T. Numer wojskowych pojazdów gąsienicowych, transporterów kołowych oraz samochodów opancerzonych może być wykonany bezpośrednio na pojeździe (namalowany lub wykonany jako nalepka).
Podział pomiędzy rodzaje pojazdów na tablicach wojskowych:
* UA – samochody osobowe, osobowo-terenowe oraz specjalne na podwoziu osobowym (osobowo-terenowym)
* UB – transportery opancerzone
* UC – samochody osobowo-ciężarowe (dostawcze)
* UD – autobusy
* UE – samochody ciężarowe i ciężarowo-terenowe o przeznaczeniu transportowym
* UG – pojazdy specjalne na podwoziu ciężarowym (ciężarowo-terenowym)
* UI – przyczepy transportowe
* UJ – przyczepy specjalne
* UK – motocykle
Tablice instytucji strzęgących bezpiecz. , porządku publicznego itp.
Tablica policyjna
Na tablicach służb pierwszą literą jest zawsze H. Druga litera jest wyróżnikiem służby.
Trzecia litera oznacza:
* na tablicach pojazdów Policji – jednostkę rejestrującą,
* na tablicach pojazdów Służby Celnej – izbę celną,
* na tablicach pojazdów kontroli skarbowej – województwo;
* na tablicach pojazdów pozostałych służb – część wyróżnika pojazdu.
Istnieją 2 zasoby, z których tworzone są numery pojazdów służb specjalnych:
* I zasób – 3 litery (pierwsza H) + 1 litera + 3 cyfry
* II zasób – 3 litery (pierwsza H) + 2 cyfry + 2 litery
Litery B, D, I, O, Z mogą być użyte jako seryjne.
Pojazdy nieoznakowane służb mogą mieć, zamiast tablic specjalnych, tablice zwyczajne.
Opłaty za wydanie tablic
* samochodowe – 187 zł
* motocyklowe – 103 zł
* motorowerowe – 40 zł
* indywidualne – 500 zł za sztukę (potrzeba dwie dla samochodu, jedną dla motocykla)
* zabytkowe – 100 zł
* tymczasowe – 30 zł
Odstępstwa od zasad oznaczania powiatów
Miasta na prawach powiatu z wyróżnikami trzyliterowymi
* Sopot – GSP
* Jastrzębie-Zdrój – SJZ
* Piekary Śląskie – SPI
* Żory – SZO
* Świnoujście – ZSW
Wcześniej wyróżniki trzyliterowe miały też Konin (PKO) i Ruda Śląska (SRS), jednak w grudniu 2001 r. Konin dostał wyróżnik PN, a Ruda Śląska SL.
Powiaty "ziemskie" z wyróżnikami dwuliterowymi
* wałbrzyski – DB (jest to pozostałością, po tym jak w latach 1999-2003, Wałbrzych był powiatem grodzkim)
* brzeski – OB
* kędzierzyńsko-kozielski – OK
* pilski – PP
* poznański – PZ
* garwoliński – WG
* legionowski – WL
* miński – WM
* wołomiński – WV (wyróżnik wprowadzony w sierpniu 2003 r., obecnie jeszcze niewykorzystywany)
* warszawski zachodni – WZ
Historyczne tablice rejestracyjne
1922-1937
6 lipca 1922 r. Minister Robót Publicznych oraz Minister Spraw Wewnętrznych wydali rozporządzenie wprowadzające pierwszy w Polsce system tablic rejestracyjnych w miejsce systemów państw zaborczych.
Tablice miały białe tło i czarną obwódkę oraz czerwone litery i czarne cyfry, oddzielone na tablicach przednich czerwoną kreską. Z przodu pojazdu umieszczano zawsze tablicę jednorzędową o wymiarach 490 × 145 mm, a z tyłu zawsze dwurzędową o wymiarach 375 × 245 mm. Na motocyklach bez wózka tablicę w kształcie łuku (bez określonych wymiarów) umieszczano z przodu, równolegle do osi pojazdu. Na motocyklach z wózkiem umieszczano dodatkowo z tyłu tablicę dwurzędową o wymiarach tablicy samochodowej. Na ostatniej przyczepie (samochód mógł wówczas ciągnąć nieograniczoną liczbę przyczep) umieszczano tylną tablicę przeniesioną z pojazdu ciągnącego. Do roku 1928 na samochodach tylna tablica mogła być zastąpiona tzw. tablicą świetlną, tj. mogła być namalowana na ściance lampy i musiała odpowiadać wyglądzie i wymiarom tylnej tablicy rejestracyjnej.
Litery były wyróżnikiem województwa. Wyróżnik województwa składał się z dwóch pierwszych spółgłosek jego nazwy (wyjątkiem były województwo wileńskie i miasto stołeczne Warszawa), przy czym dozwolone było stosowanie polskich znaków. Liczba cyfr w numerze nie była określona w rozporządzeniu (numer mógł mieć najwyżej 5 cyfr). Ponadto każde województwo miało przedział cyfrowy, w którym mogły być wydawane numery. W województwie śląskim, ze względu na jego autonomię, wydawano numery od 1 w górę, niezależnie od pozostałych województw.
Wydane 27 stycznia 1928 r. rozporządzenie ministerstw Robót Publicznych, Spraw Wewnętrznych i Spraw Wojskowych znowelizowało system. Zmieniono wymiary tablic samochodowych; tablica przednia miała teraz wymiary 555 × 145 mm, a tylna 440 × 245 mm. Wprowadzono tablicę tylną motocyklową o wymiarach 300 × 190 mm. Zniesiono tablicę świetlną.
15 stycznia 1933 r., na podstawie rozporządzenia ministerstw: Komunikacji, Spraw Wewnętrznych i Spraw Wojskowych wprowadzono numery ewidencyjne przyczep. Numer musiał być namalowany po lewej stronie przedniej części przyczepy ciemnoniebieską farbą na żółtym tle. Składał się z 2 liter oznaczających województwo, cyfr oraz liter WP oznaczających "wóz przyczepny".
Wyróżniki województw:
* W – miasto stołeczne Warszawa
* ŁD – Województwo łódzkie
* ŚL – Autonomiczne województwo śląskie
* BŁ – Województwo białostockie
* NW – Województwo nowogródzkie
* TR – Województwo tarnopolskie
* KL – Województwo kieleckie
* PL – Województwo poleskie
* WR – Województwo warszawskie
* KR – Województwo krakowskie
* PM – Województwo pomorskie
* WN – Województwo wileńskie
* LB – Województwo lubelskie
* PZ – Województwo poznańskie
* WŁ – Województwo wołyńskie
* LW – Województwo lwowskie
* ST – Województwo stanisławowskie
Zakresy liczbowe dla poszczególnych województw:
* 1-25 – w latach 1922-25 woj. łódzkie, od 1925 r. Kolumna Zamkowa
* 1-1500 – łódzkie
* 1501-3000 – kieleckie
* 3001-4000 – lubelskie
* 4001-4500 – białostockie
* 4501-7000 – krakowskie
* 7001-9000 – lwowskie
* 9001-9200 – tarnopolskie
* 9201-9400 – stanisławowskie
* 9401-9600 – nowogródzkie
* 9601-9800 – poleskie
* 9801-10000 – wołyńskie
* 10001-12500 – poznańskie
* 12501-14000 – pomorskie
* 14001-14500 – wileńskie
* 14501-15500 – warszawskie
* 15501-20000 – miasto stołeczne Warszawa
Dodatkowe zakresy liczbowe dla poszczególnych województw wprowadzone w 1929 r.:
* 20001-30000 – miasto stołeczne Warszawa
* 36001-37000 – tarnopolskie
* 37001-38000 – poleskie
* 38001-40000 – wileńskie
* 40001-50000 – poznańskie
* 50001-60000 – pomorskie
* 60001-62000 – stanisławowskie
* 62001-70000 – warszawskie
* 70001-71000 – wołyńskie
* 71001-74000 – kieleckie
* 74001-77000 – lubelskie
* 77001-79000 – białostockie
* 79001-80000 – nowogródzkie
* 80001-90000 – łódzkie
* 90001-95000 – lwowskie
* 95001-99000 – krakowskie
Inne typy tablic
* Tablice próbne w latach 1922-1928 nie miały wyróżnika województwa; miały 1-3 cyfry i litery PR. Istniał też drugi zasób: litery PR i 1-3 cyfry. Numery przydzielano osobno w każdym województwie. Od 1928 r. numer próbny składał się z dwuliterowego wyróżnika województwa, 1-3 cyfr i liter PR.
* Tablice Kolumny Zamkowej, czyli Kancelarii Prezydenta, wprowadzono w 1925 r. Numer składał się z liter WZK i liczby w przedziale od 1 do 25. Na tablicach jednorzędowych pomiędzy literami a cyframi znajdowała się czerwona pozioma kreska.
* Tablice wojskowe miały czarne tło i białe znaki. Numer składał się z 4 cyfr. Na samochodach i motocyklach wojskowych umieszczano z przodu i z tyłu dwie tablice jednorzędowe. Numer mógł być też namalowany z przodu i z tyłu bezpośrednio na pojeździe.
1937-1956
W 1937 r. ogłoszono zarządzenie Ministra Komunikacji z 26 stycznia 1937 r.[4], oraz zarządzenie Ministra Komunikacji, Spraw Wewnętrznych i Wojskowych z 27 października 1937 r.[5], wprowadzające nowy system tablic rejestracyjnych. Składały się z 6 białych znaków umieszczonych na czarnej tablicy o wymiarach 350 × 125 mm. Oznaczenia te przetrwały do 1944 r.
Pierwsza litera oznaczała zastosowanie pojazdu:
* T – taksówki
* A, B, C, D, E, H, K, L, X, Y, Z – pozostałe
* M, N, P, R, S, U – motocykle
Dwie pierwsze cyfry oznaczały województwo. Warszawa miała oddzielny zakres cyfr. Tablice o trzech literach i trzech cyfrach:
* AZK – tablice Kolumny Zamkowej (Kancelarii Prezydenta)
* ?PR – tablice próbne ("?" oznacza zastosowanie pojazdu)
Wyróżniki województw w latach 1937-1944:
* 00-19 – miasto stołeczne Warszawa
* 20-24 – białostockie
* 25-29 – kieleckie
* 30-34 – krakowskie
* 35-39 – lubelskie
* 40-44 – lwowskie
* 45-49 – łódzkie
* 50-54 – nowogródzkie
* 55-59 – poleskie
* 60-64 – pomorskie
* 65-69 – poznańskie
* 70-74 – stanisławowskie
* 75-79 – śląskie
* 80-84 – tarnopolskie
* 85-89 – warszawskie
* 90-94 – wileńskie
* 95-99 – wołyńskie
Jeszcze przed zakończeniem II wojny światowej zmodyfikowano system z roku 1937. 11 września 1944 r. Kierownik Resortu Komunikacji, Poczt i Telegrafów wydał Zarządzenie w sprawie znakowania pojazdów mechanicznych i sposobu wykonania tablic rejestracyjnych.
Zasady tworzenia numeru były prostą transformacją ustaleń z roku 1937: dziesięciu województwom i m. st. Warszawie przydzielono określone wyróżniki (tyle, że trzycyfrowe), pozostawiając niezmienione kody zastosowania pojazdu.
Wyróżniki województw od roku 1944:
* 001-029 – miasto stołeczne Warszawa
* 030-034 – białostockie
* 035-044 – kieleckie
* 045-054 – krakowskie
* 055-064 – lubelskie
* 065-074 – rzeszowskie
* 075-084 – łódzkie
* 085-094 – pomorskie
* 095-104 – poznańskie
* 105-124 – śląskie
* 125-144 – warszawskie
Inne typy tablic
* Tablice próbne w latach 1937-1944 miały 3 litery i 3 cyfry. Pierwsza litera oznaczała przeznaczenie pojazdu (kody takie same jak na tablicach zwyczajnych), następne były zawsze PR. Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Od roku 1944 miały 3 litery i 3-4 cyfry. Pierwsza litera oznaczała przeznaczenie pojazdu (kody takie same jak na tablicach zwyczajnych), następne były zawsze PR. Wyróżniki województw były takie same jak na tablicach zwyczajnych, z tym, że województwa, których wyróżniki zaczynały się na 0, miały dwucyfrowe wyróżniki – bez zera na początku.
* Tablice Kolumny Zamkowej (Kancelarii Prezydenta) miały litery AZK i 3 cyfry (od 100 do 999).
* Nowy wzór tablic wojskowych wprowadzono w 1938 r. W latach 1938-1944 miały literę W i 5 cyfr. Od roku 1944 miały literę W, cyfry rzymskie i 3 cyfry arabskie. Na wojskowych samochodach umieszczano dwie jednorzędowe tablice samochodowe, natomiast na motocyklach – dwie motocyklowe (przednią w kształcie łuku i tylną dwurzędową).
25 listopada 1946 r. Minister Komunikacji w porozumieniu z Ministrem Administracji Ziem Odzyskanych wydał Zarządzenie w sprawie znaków rejestracyjnych pojazdów mechanicznych, wprowadzające nowy system rejestracji pojazdów. Wzorowany był on na systemie z 1937 r.
Tablice posiadały niezmienioną kolorystykę, były jednak nieco większe od poprzednich (mierzyły 350 × 140 mm). Na wszystkich tablicach, oprócz przednich motocyklowych i pojazdów PKS-u, na dole znajdowała się pełna nazwa stolicy województwa, w którym pojazd był zarejestrowany.
Litera oznaczała przeznaczenie pojazdu:
W latach 1946-1950:
* A, B, C, D, E, G – państwowe niezarobkowe
* T, U, X, Z – zarobkowe (wszystkie)
* H, K, L, M – pozostałe pojazdy
* ?PR – tablice próbne
Od roku 1950:
* A, B, C, E – państwowe niezarobkowe
* P,S – spółdzielni i partii nie przeznaczone do użytku publicznego
* H, L – prywatne nie przeznaczone do użytku publicznego
* T, X – do zarobkowego przewozu osób i przedmiotów (oprócz PKS-u)
* PKS – PKS
* PR – tablice próbne
Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Oddzielne wyróżniki miały Łódź i Warszawa.
Wyróżniki województw w latach 1946-1950:
* 00-04 – białostockie
* 05-09 – gdańskie
* 10-14 – kieleckie
* 15-19 – krakowskie
* 20-24 – lubelskie
* 25-29 – miasto Łódź
* 30-34 – łódzkie
* 35-39 – olsztyńskie
* 40-44 – pomorskie
* 45-54 – poznańskie
* 55-59 – rzeszowskie
* 60-69 – śląskie
* 70-74 – szczecińskie
* 75-84 – miasto stołeczne Warszawa
* 85-89 – warszawskie
* 90-99 – wrocławskie
W 1950 r. utworzono województwa zielonogórskie, koszalińskie i opolskie, zwiększając tym samym liczbę województw do 17 i przydzielono im wyróżniki.
Przemianowano również województwo pomorskie na województwo bydgoskie i województwo śląskie na województwo katowickie.
Wyróżniki województw od roku 1950 (po nowym podziale administracyjnym):
* 00-04 – białostockie
* 05-09 – gdańskie
* 10-14 – kieleckie
* 15-19 – krakowskie
* 20-24 – lubelskie
* 25-29 – miasto Łódź
* 30-34 – łódzkie
* 35-39 – olsztyńskie
* 40-44 – bydgoskie
* 45-52 – poznańskie
* 53-54 – zielonogórskie
* 55-59 – rzeszowskie
* 60-69 – katowickie
* 70-72 – szczecińskie
* 73-74 – koszalińskie
* 75-84 – miasto stołeczne Warszawa
* 85-89 – warszawskie
* 90-96 – wrocławskie
* 97-99 – opolskie
Tablice motocyklowe przednie (w kształcie łuku) miały wymiary 260 × 70 mm, a motocyklowe tylne – 170 × 170 mm.
W latach 1946-1950 stosowano układ 1 litera + 4 cyfry. Litera oznaczała przeznaczenie pojazdu (kody takie jak na tablicach samochodowych), a dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa.
Od 1950 r. stosowano układ 2 litery + 4 cyfry. Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Litery były tylko częścią wyróżnika pojazdu. Użyte mogły być następujące kombinacje:
* EG
* EJ
* EL
* EM
* EN
* EP
* ER
* ES
* ET
* EW
* EZ
* GE
* GJ
* GL
* GM
* GN
* GR
* GS
* GT
* GW
* GZ
* JL
* JM
* JN
* JP
* JS
* JT
* JW
* JZ
* LM
* LN
* LP
* LR
* LS
* LW
* LZ
* MN
* MP
* MR
* MS
* MT
* MW
* NP
* NR
* NS
* NT
* NW
* PS
* PT
* PW
* RS
* RT
* RW
Tablice dla przyczep miały 5 cyfr. Tak jak na tablicach samochodowych i motocyklowych, dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa.
Inne typy tablic
* Tablice próbne w latach 1946-1950 miały czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Od 1950 r. miały one inny wygląd: białe tło, czerwone znaki i obwódkę. W latach 1946-1950 pierwsza litera oznaczała zastosowanie pojazdu (kody te same, jak na tablicach zwyczajnych), następne były zawsze PR. Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Od 1950 r. pierwsza litera mogła być A, B, C, H lub X, następne były zawsze PR. Na tablicach motocyklowych stosowano układ litery PR + 3 cyfry lub litery PR + 3 cyfry + 2 litery.
* Tablice wojskowe miały literę U (samochody ciężarowe) lub D (samochody osobowe) i 6 cyfr. W prawym górnym rogu tablicy znajdował się biały orzeł w białym otoku.
* Tablice cudzoziemskie wprowadzono w 1950 r. Tablice miały żółte znaki i obwódkę. Na tablicach samochodowych numer składał się z litery Z i 5 cyfr (dwie pierwsze były wyróżnikiem województwa). Tablice motocyklowe miały litery ZM i 4 cyfry. Wydawano je cudzoziemcom zamieszkałym w Polsce oraz pracownikom personelu dyplomatycznego.
1956-1976
Tablica rejestracyjna z Warszawy-Mokotowa z lat 1956-1976 (I zasób)
Tablica rejestracyjna z Wrocławia, rok 1966
Samochód z tablicą warszawską (WW-9598), rok 1970
Samochód z tablicą wrocławską (XW-8711), rok 1962
19 czerwca 1956 r., pomimo, iż nie zmieniano podziału administracyjnego kraju, Minister Transportu Drogowego i Lotniczego wydał Rozporządzenie w sprawie zasad rejestracji pojazdów i wyglądu tablic rejestracyjnych, które wprowadziło rewolucyjną zmianę w zasadach oznaczania miejsca rejestracji – wyróżniki literowe zamiast cyfrowych.
Tablice samochodowe miały wymiary 375 × 120 mm(w 1964 r. wprowadzono tablice dwurzędowe o wymiarach 290 × 230 mm). Numer składał się z 2 liter i 4 cyfr. Wydawane przez odpowiednie wydziały komunikacji tablice były stalowe, a znaki były w nich wytłaczane, a następnie malowane: same tablice były czarne, a znaki malowane były na biało. Krój liter i cyfr był nieco "kanciasty" - zob. grafika i fotografie obok.
Pierwsza litera oznaczała województwo (lub służbę państwową), a druga powiat lub grupę powiatów (w przypadku miasta Łodzi i miasta stołecznego Warszawy – dzielnicę miasta). Od 1957 r. miastami wydzielonymi były także Poznań, Wrocław i Kraków, jednak nie otrzymały one oddzielnych wyróżników. Wyróżniki powiatów nie były określone centralnym zarządzeniem – były ustalane przez lokalne władze. Drugą literą nie mogły być D, J, Ł, U, Ż (o innych polskich literach nie wspominano, ale też ich nie stosowano), a od 1964 r. również N i Y.
Do 1964 r. na motocyklach umieszczano dwie tablice – przednią i tylną. W 1964 r. wycofano tablicę przednią[6] i od tego czasu numer rejestracyjny motocykla musiał być namalowany z obu stron przedniego błotnika. Na przyczepach umieszczano tylną tablicę przeniesioną z pojazdu ciągnącego. Od 1968 r. przyczepy o ciężarze całkowitym powyżej 750 kg oraz przyczepy przeznaczone do ciągnięcia przez ciągnik jednoosiowy musiały mieć osobne tablice. Na ciągnikach rolniczych umieszczano dwie tablice samochodowe (z przodu i z tyłu). Przyczepy samowyładowawcze musiały mieć numer rejestracyjny namalowany na tylnej burcie.
Tablice motorowerowe wprowadzono w 1959 r. Miały wymiary 120 × 100 mm oraz białe tło i czarne znaki. W latach 1959-1964 miały w górnym rzędzie 2 litery i cyfrę, a w dolnym 3 cyfry. Od roku 1964 r. miały układ 3 litery + 3 cyfry.
W połowie lat 60. pojemność rejestracyjna wyczerpywała się i 13 maja 1964 wprowadzono nowy układ polegający na odwrotnej kolejności (4 cyfry + 2 litery). W niektórych powiatach wydawano tylko numery, natomiast tablice rejestracyjne właściciel pojazdu musiał wykonać samodzielnie.
Numery ewidencyjne przyczep wprowadzono w 1964 r. Numer składał się z 1 litery oznaczającej województwo i 5 cyfr i musiał być namalowany na prawej burcie w odległości 1 m od przedniego obrysu przyczepy, na czarnym polu z białymi znakami, o wymiarach 375 × 120 mm (czyli takich samych, co wymiary tablic samochodowych). W przypadku przyczep dłużycowych musiała być wykonana tablica z numerem ewidencyjnym o takich samych wymiarach, w miejscu do tego przeznaczonym. Numeru ewidencyjnego nie umieszczano na przyczepach jednoosiowych przeznaczonych do przewozu bagażu lub sprzętu turystycznego, ciągniętych przez samochody osobowe, motocykle i autobusy.
Według informacji użytkowników forum Wortalu Polskie Tablice Rejestracyjne, tablice te są nadal spotykane, głównie na wysypiskach (np. w Magurskim Parku Narodowym za niemal każdym domem jest wysypisko, gdzie znajdują się wraki samochodów z tablicami z lat 1956-1976).
Wyróżniki województw:
* A – białostockie
* B – bydgoskie
* C – kieleckie
* E – koszalińskie
* F – łódzkie
* G – gdańskie
* H – opolskie
* I – miasto Łódź
* K – krakowskie
* L – lubelskie
* M – szczecińskie
* O – olsztyńskie
* P – poznańskie
* R – rzeszowskie
* S – katowickie (do 1957 r. stalinogrodzkie)[7]
* T – warszawskie
* W – miasto stołeczne Warszawa
* X – wrocławskie
* Z – zielonogórskie
Wyróżniki służb specjalnych:
* Y – Milicja Obywatelska[8]
* D – wojsko (sam. osobowe)
* U – wojsko (inne pojazdy)
* N – WOP
Inne typy tablic
* Wprowadzono wyróżnienie dla pojazdów cudzoziemców (druga litera zawsze Z) oraz dyplomatów (wyróżnik miasta stołecznego Warszawy i litera Z, żółte znaki).
* Tablice próbne miały białe tło i czerwone znaki. Pierwsza litera była wyróżnikiem województwa (wyróżniki takie same, jak na tablicach zwyczajnych), litery PR i 3 cyfry. W 1964 r. wprowadzono II zasób: 1 litera + 3 cyfry + litery PR.
* Tablice specjalne wydawano dla pojazdów wojska, Wojsk Ochrony Pogranicza i Milicji Obywatelskiej; wzorzec numeru był taki sam, jak na tablicach zwyczajnych.
1976-2000
Tablica jednorzędowa z woj. zielonogórskiego z okresu 1976-2000
Tablica dwurzędowa z woj. zielonogórskiego z okresu 1976-2000
W roku 1975 po raz kolejny zmieniono podział administracyjny kraju, ustanawiając 49 województw i likwidując powiaty. W ślad za ową reformą administracyjną, 15 marca 1976 r. Minister Komunikacji wydał Zarządzenie w sprawie oznaczania pojazdów samochodowych i przyczep, wprowadzające nowy system rejestracji pojazdów.
Nowe tablice były nadal czarne z białymi znakami, ale były większe od poprzednich (tablice samochodowe miały wymiary 520 × 120 mm). Zastosowano też całkowicie nowy, bardziej czytelny, specyficznie polski krój pisma, stosowany z niewielkimi zmianami do dziś.
Przywrócono 7 znakową długość numeru stosowaną w latach 1922-1937 i 1944-1946. Wprowadzono układ 3 litery + 4 cyfry dla pojazdów prywatnych. 2 pierwsze litery były wyróżnikiem województwa (każde województwo otrzymało po 2 wyróżniki – nowe wyróżniki sukcesywnie wprowadzano w 1980, 1993 i 1997 r.). Trzecia litera była częścią wyróżnika pojazdu, stosowaną zazwyczaj w celu rejonizacji wg gmin/ich zespołów (rejonów) lub dzielnic.
Oznakowanie 3 litery + 3 cyfry + 1 litera było zastrzeżone dla pojazdów państwowych. Tak samo jak na tablicach pojazdów prywatnych, 2 pierwsze litery oznaczały województwo. Od 1983 r. ostatnią literą numeru pojazdów państwowych nie mogły być A, I, J, L, M, O, T, W – litery te pełniły funkcję "wyróżnika przynależności pojazdu".
W 1980 r. wprowadzono nowe wyróżniki dla poszczególnych województw. Odtąd województwa bydgoskie, gdańskie, krakowskie, łódzkie, poznańskie i wrocławskie miały po 4 wyróżniki, województwo katowickie – 5; warszawskie – 6, a pozostałe województwa – po 3.
Na samochodach umieszczano dwie tablice – z przodu i z tyłu, natomiast na innych pojazdach – jedną, z tyłu. Do 1978 r. dla ciągników rolniczych wydawano dwie tablice samochodowe (tylna dwurzędowa o wymiarach 290 × 230 mm), natomiast od 1979 r. – jedną motocyklową (tylko na tył, o wymiarach 190 × 150 mm). Do 1983 r. na przyczepach o ciężarze powyżej 750 kg oraz przyczepach turystycznych umieszczano osobną tablicę, natomiast na przyczepach o ciężarze do 750 kg oraz motocyklowych – tylną tablicę przeniesioną z pojazdu ciągnącego. Od 1984 r. wszystkie przyczepy, oprócz motocyklowych, musiały mieć osobną tablicę. Do 1991 r. wszystkie motocykle musiały mieć namalowany numer rejestracyjny na przednim błotniku. Przyczepy i naczepy samowyładowawcze oprócz tablic musiały mieć namalowany numer rejestracyjny na tylnej burcie. Znaki musiały być białe lub kontrastować z kolorem burty. Przepis ten nie dotyczył przyczep, które nie miały burty w kształcie płaszczyzny.
Termin wymiany tablic rejestracyjnych wz. 1956 kilkakrotnie przesuwano, ostatecznie stare tablice straciły ważność 31 grudnia 1983 r. Do 1993 r. tablice mogły być wykonane z materiałów innych niż blacha (np. z plastiku), a od 1983 r. musiały być odporne na pożar oraz posiadać znak legalizacyjny (grawerkę), określony obowiązującą normą. Zawierał on nazwę gminy oraz rok rejestracji pojazdu. Tablice inne niż blaszane, zniesione w roku 1993 r., zachowały ważność do 31 grudnia 1995 r.
Tablice motorowerowe, wprowadzone w 1983 r., miały zielone tło, tak jak tablice cudzoziemskie i wymiary 140 × 115 mm. Do września 1996 r. numery rejestracyjne motorowerów mogły być wydawane tylko w układzie 3 litery + 4 cyfry.
Na początku lat 90., wskutek gwałtownego wzrostu ilości samochodów na polskich drogach, okazało się, że w kilku województwach pojemność rejestracyjna przyjętego systemu wyczerpuje się. W 1991 r. zniesiono więc podział na pojazdy prywatne i państwowe (tablice państwowe zachowały ważność do 31 grudnia 1993 r.), a w 1993 r. wprowadzono nowe wyróżniki dla województw z dużą ilością samochodów (1 dla województwa katowickiego i 2 dla warszawskiego). W 1996 r. dopuszczono natomiast stosowanie układu 3 litery + 3 cyfry + 1 litera dla wszystkich pojazdów po wyczerpaniu pojemności rejestracyjnej układu 3 litery + 4 cyfry, zaś w 1997 r. wprowadzono 4 nowe wyróżniki dla województwa warszawskiego. W takim kształcie tablice te wydawano do 2000 r.
Po reformie administracyjnej kraju w 1999 r., a przed wprowadzeniem nowych tablic, do końca obowiązywania starych tablic mogły być stosowane wyróżniki tylko z tych starych województw, w których mieściły się stolice nowych województw. Wyróżniki pozostałych województw mogły być stosowane tylko do 30 czerwca 1999 r. (przepis ten nie był przestrzegany w niektórych województwach). Na tablicach tymczasowych mogły być stosowane wyróżniki ze wszystkich starych województw.
Tablice wz. 1976 obowiązują nadal i pojazdy z takimi tablicami będzie można spotkać na polskich drogach jeszcze przez wiele lat.
Oznaczenia tablic rejestracyjnych wg starych województw
Wyróżniki województw: (stan na 31 grudnia 1998 r.)
* Biała Podlaska BP, BA, BS, tablice tymczasowe – A5-A9
* Białystok BK, BT, BI, tablice tymczasowe – B0-B4
* Bielsko-Biała BB, BL, BO, tablice tymczasowe – B5-B9
* Bydgoszcz BY, BG, BD, BC, tablice tymczasowe – C0-C4
* Chełm CH, CM, CU, tablice tymczasowe – C5-C9
* Ciechanów CI, CN, CA, tablice tymczasowe – D0-D4
* Częstochowa CZ, CE, CO, tablice tymczasowe – D5-D9
* Elbląg EL, EG, EB, tablice tymczasowe – E0-E4
* Gdańsk GD, GK, GA, GN, tablice tymczasowe – E5-E9
* Gorzów Wlkp. GO, GW, GR, tablice tymczasowe – F0-F4
* Jelenia Góra JG, JE, JA, tablice tymczasowe – F5-F9
* Kalisz KL, KZ, KP, tablice tymczasowe – G0-G4
* Katowice KA, KT, KB, KC, KD, KX, tablice tymczasowe – G5-G9
* Kielce KI, KE, KJ, tablice tymczasowe – H0-H4
* Konin KN, KM, KF, tablice tymczasowe – H5-H9
* Koszalin KO, KG, KY, tablice tymczasowe – I0-I4
* Kraków KR, KK, KW, KV, tablice tymczasowe – I5-I9
* Krosno KS, KU, KH, tablice tymczasowe – J0-J4
* Legnica LG, LC, LI, tablice tymczasowe – J5-J9
* Leszno LE, LS, LN, tablice tymczasowe – K0-K4
* Lublin LU, LL, LB, tablice tymczasowe – K5-K9
* Łomża LO, LM, LA, tablice tymczasowe – L0-L4
* Łódź LD, LZ, LF, LW, tablice tymczasowe – L5-L9
* Nowy Sącz NS, NO, NA, tablice tymczasowe – M0-M4
* Olsztyn OL, ON, OT, tablice tymczasowe – M5-M9
* Opole OP, OE, OD, tablice tymczasowe – N0-N4
* Ostrołęka OS, OK, OR, tablice tymczasowe – N5-N9
* Piła PI, PA, PY, tablice tymczasowe – O0-O4
* Piotrków Tryb. PT, PK, PU, tablice tymczasowe – O5-O9
* Płock PL, PC, PB, tablice tymczasowe – P0-P4
* Poznań PO, PN, PZ, PW, tablice tymczasowe – P5-P9
* Przemyśl PR, PM, PE, tablice tymczasowe – R0-R4
* Radom RA, RO, RD, tablice tymczasowe – R5-R9
* Rzeszów RZ, RE, RW, tablice tymczasowe – S0-S4
* Siedlce SE, SD, ST, tablice tymczasowe – S5-S9
* Sieradz SI, SA, SB, tablice tymczasowe – T0-T4
* Skierniewice SK, SN, SF, tablice tymczasowe – T5-T9
* Słupsk SL, SP, SG, tablice tymczasowe – U0-U4
* Suwałki SU, SW, SO, tablice tymczasowe – U5-U9
* Szczecin SZ, SC, SM, tablice tymczasowe – V0-V4
* Tarnobrzeg TG, TB, TE, tablice tymczasowe – V5-V9
* Tarnów TA, TN, TW, tablice tymczasowe – W0-W4
* Toruń TO, TU, TY, tablice tymczasowe – W5-W9
* Wałbrzych WB, WY, WH, tablice tymczasowe – X0-X4
* Warszawa WA, WS, WI, WU, WG, WF, WX, WZ, WM, WT, WP, WV, tablice tymczasowe – A0-A4
* Włocławek WL, WK, WE, tablice tymczasowe – X5-X9
* Wrocław WR, WO, WC, WW, tablice tymczasowe – Y0-Y4
* Zamość ZA, ZM, ZC, tablice tymczasowe – Y5-Y9
* Zielona Góra ZG, ZE, ZN, tablice tymczasowe – Z0-Z4
Tablica Straży Granicznej
Wyróżniki służb specjalnych:
* Milicja Obywatelska (od 1990 r. Policja) MO
* Ludowe Wojsko Polskie (po upadku PRL Wojsko Polskie) U
* Wojska Ochrony Pogranicza (od 1991 r. Straż Graniczna) HW
* Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe MSWiA (do ostatecznej likwidacji w 2000 r.) oraz GROM (do 1999 r. gdy przeszedł w podporządkowanie MON) HN
Inne typy tablic
* Tablice tymczasowe wprowadzono w 1981 r. Miały żółte znaki. Numer składał się z litery i 6 cyfr – litera i pierwsza cyfra oznaczały województwo. Tablice tymczasowe w latach 1981-1983 były stosowane w celu przejazdu z miejsca zakupu pojazdu do miejsca zamieszkania właściciela lub wywozu pojazdu za granicę. Od roku 1984 stosowano je również do rejestracji czasowej i niezbędnych przejazdów w celu naprawy, przeglądu itp., a od 1999 r. także do celów eksploatacji pojazdu w ramach badań i prób.
* Tablice próbne miały czerwone tło. Pierwszą literą była zawsze X, następne 2 były wyróżnikiem województwa. Tablice próbne w latach 1976-1983 były wydawane dla pojazdów czasowo dopuszczonych do ruchu, a od roku 1984 dla pojazdów eksploatowanych w ramach badań i prób przeprowadzanych przez właściwe przedsiębiorstwa lub placówki naukowo-badawcze. Wycofano je 31 grudnia 1998 r.
* Tablice cudzoziemskie miały zielone tło i białe znaki. Pierwszą literą numeru była zawsze I, po niej następował wyróżnik województwa. Wydawano je cudzoziemcom zamieszkałym w Polsce i zagranicznym osobom prawnym, nie korzystającym z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Od 1984 r. wydawano je tylko cudzoziemcom bez karty stałego pobytu (cudzoziemcom z kartą wydawano tablice zwyczajne). Wycofano je 31 grudnia 1993 r. ale zachowały ważność do 31 grudnia 1995 r.
* Tablice dyplomatyczne wydawano dla pojazdów przedstawicielstw i misji dyplomatycznych i konsularnych państw obcych i organizacji narodowych w Polsce oraz ich personelu, korzystających z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Litery były wyróżnikiem województwa warszawskiego (zawsze stosowano tylko WA). 2 pierwsze cyfry były kodem państwa, a 3 następne oznaczały przeznaczenie pojazdu. Tablice dwurzędowe dyplomatyczne miały wymiary 330 × 230 mm. Tablice motocyklowe wprowadzono 1 czerwca 1991 r.
* Tablice specjalne były stosowane dla pojazdów Wojska Polskiego, Straży Granicznej, jednostek wojskowych MSWiA oraz Milicji Obywatelskiej (od 1990 r. – Policji). Numer ciężarek wojskowych mógł być namalowany białą farbą na tylnej burcie pojazdu i na bocznych drzwiach. Na tablicach wojskowych stosowano kody: UA, UC, UE, UF, UG, UH, UK, UL, UN, UO, UR, US i UW. Na tablicach policyjnych stosowano kody: MOA, MOF, MOK, MOP i MOS na tablicach samochodowych oraz MOR i MOT na tablicach motocyklowych.
Tablice rowerowe
Dawniej obowiązkowi rejestracji podlegały także rowery. Wydawano na nie tablice rowerowe.
1920-1936
Nie istniało ogólnokrajowe zarządzenie dotyczące tablic rowerowych – każde województwo samo ustalało wygląd tablic rowerowych oraz zasady tworzenia numeru na nich.
1936-1937
Po raz pierwszy tablice rowerowe wprowadzone centralnym zarządzeniem wydawano od 15 września 1936 r. Tablice rowerowe były stosowane do rowerów i wózków poruszanych siłą nóg, a od 1937 r. również motocykli o pojemności silnika mniejszej niż 100 cm^(3). Tablicę należało umieścić z tyłu pod siodełkiem, prostopadle do osi roweru. Pod numerem znajdowały się cyfry oznaczające lata dwuletniego okresu rejestracji rowerów.
Tablice były żółte z czarnymi znakami i miały wymiary 120 × 76 mm. Numer składał się z litery i 5 cyfr. W numerze nie mogły być użyte litery F, G, J, O, Q, V.
Dwie pierwsze cyfry oznaczały województwo, chociaż stosowane wyróżniki różniły się od tych stosowanych na tablicach samochodowych.
Wyróżniki województw:
* 01-05 – miasto stołeczne Warszawa
* 06-08 – białostockie
* 09-12 – kieleckie
* 13-16 – krakowskie
* 17-20 – lubelskie
* 21-23 – lwowskie
* 24-30 – łódzkie
* 31-33 – nowogródzkie
* 34-35 – poleskie
* 36-47 – pomorskie
* 48-83 – poznańskie
* 84-85 – stanisławowskie
* 86-87 – tarnopolskie
* 88-93 – warszawskie
* 94-96 – wileńskie
* 97-99 – wołyńskie
Województwo śląskie samo ustaliło system tablic rowerowych. Co prawda, ich kolorystyka była taka sama, co w innych województwach, ale zasady tworzenia numeru były zupełnie inne. Na tablicy znajdowało się 6 cyfr, a numery wydawano od 100 100 w górę.
1938-1939
15 listopada 1937 r. Minister Komunikacji wydał Zarządzenie w sprawie kształtu, barwy, i wymiarów tabliczek rowerowych na okres rejestracyjny 1938-1939. Tablice rowerowe wydawano dla rowerów i wózków poruszanych siłą nóg oraz motocykli o pojemności silnika mniejszej niż 100 cm^(3). Tablicę należało umieścić z tyłu pod siodełkiem, prostopadle do osi roweru.
Tablice miały czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Były nieco mniejsze od poprzednich – miały wymiary 105 × 105 mm.
Zachowano układ 1 litera + 5 cyfr. W górnym rzędzie znajdowała się litera i dwucyfrowy wyróżnik województwa, a w dolnym 3 cyfry. W numerze nie mogły być w nim użyte litery F, G, J, O, Q, V. Do lipca 1938 r. wyróżniki województw były te same, co na tablicach z lat 1936-1937, chociaż część województw, a także m. st. Warszawa, zachowało dawne wyróżniki.
Wyróżniki województw od lipca 1938 r.
* 01-05 – miasto stołeczne Warszawa
* 06-08 – białostockie
* 09-12 – kieleckie
* 13-16 – krakowskie
* 17-20 – lubelskie
* 21-23 – lwowskie
* 24-30 – łódzkie
* 31-33 – nowogródzkie
* 34-35 – poleskie
* 36-47 – pomorskie
* 48-76 – poznańskie
* 77 – wołyńskie
* 78 – białostockie
* 79-80 – kieleckie
* 81 – lubelskie
* 82 – pomorskie
* 83 – warszawskie
* 84-85 – stanisławowskie
* 86-87 – tarnopolskie
* 88-93 – warszawskie
* 94-96 – wileńskie
* 97-99 – wołyńskie
Podobnie jak poprzednio, system tablic rowerowych w województwie śląskim wyglądał inaczej. Co prawda, kolorystyka tablic była taka sama, co w pozostałych województwach, zasady tworzenia numeru pozostały niezmienione.
Inaczej wyglądały tablice rowerów wojskowych. Tło wprawdzie miały czarne, tak samo jak tablice rowerów cywilnych, ale znaki i obwódka miały kolor biały. Numer zaczynał się zawsze od litery W, a po nim następowało 5 cyfr (pierwsza była oddzielona od litery i pozostałych cyfr kreskami).
1945-1946
Podobnie jak w latach 1920-1936, nie istniało ogólnokrajowe zarządzenie dotyczące tablic rowerowych i każde województwo samo ustalało wygląd tablic rowerowych oraz zasady tworzenia numeru na nich.
1947-1948
U góry tablicy znajdowała się nazwa powiatu oraz napis ROK 1947/48.
Tablica miała czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Były dosyć małe – mierzyły tylko 88 × 78 mm. Numer składał się z 5 cyfr.
1949-1950/51
Tablice z okresu 1947-1948 były ważne do 30 września 1949 r.
Wymiary tablicy były te same, co w latach 1947-1948. Tablice miały czarne tło i białe znaki i obwódkę. Numer miał literę i 5 cyfr (poszczególne przedziały cyfrowe oznaczały województwo). W numerze nie mogły być użyte litery: J, O, Q, V.
Wyróżniki województw:
* 00001-01499 – białostockie
* 01500-06999 – gdańskie
* 07000-11499 – kieleckie
* 11500-18999 – krakowskie
* 19000-21999 – lubelskie
* 22000-22999 – miasto Łódź
* 23000-30999 – łodzkie
* 31000-33999 – olsztyńskie
* 34000-41999 – pomorskie
* 42000-59999 – poznańskie
* 60000-62499 – rzeszowskie
* 62500-76499 – śląskie
* 76500-81499 – szczecińskie
* 81500-82499 – miasto stołeczne Warszawa
* 82500-86999 – warszawskie
* 87000-92599 – wrocławskie
Dodatkowe wyróżniki województw wprowadzone w czerwcu 1950 r.:
* 92600-95499 wrocławskie
* 95500-99500 poznańskie
* 99501-99855 pomorskie
* 99856-99999 warszawskie
* O 00001-60000 śląskie
* O 60001-99999 pomorskie
* J 00001-32250 białostockie
* J 32251-43250 gdańskie
* J 43251-63250 wrocławskie
* J 63251-83250 rzeszowskie
1951
Tablice z okresu 1949-1950 mogły być wydawane jeszcze w 1951 r., aż do wyczerpania zasobów.
Wymiary tablicy i kolorystyka nadal pozostawały niezmienione.
Zmieniono układ numeru – od tej pory składał się z 2 liter i 3 cyfr. Pierwsza litera oznaczała województwo. Drugą literą nie mogły być B, D, I, J, O, V, z wyjątkiem województw katowickiego i wrocławskiego, gdzie była dopuszczona jako druga litera B.
Wyróżniki województw:
* A – białostockie
* C – bydgoskie
* E – gdańskie
* F – katowickie
* G – kieleckie
* H – koszalińskie
* K – krakowskie
* L – lubelskie
* M – łódzkie
* N – miasto Łódź
* P – olsztyńskie
* R – opolskie
* S – rzeszowskie
* T – poznańskie
* U – szczecińskie
* W – wrocławskie
* X – zielonogórskie
* Y – miasto stołeczne Warszawa
* Z – warszawskie
1952-1954
Tablice miały kształt trójkąta z zaokrąglonymi rogami.
Długość podstawy wynosiła 70 mm, boków – 90 mm, a szerokość zaokrąglenia – 30 mm. Tło było czarne, a znaki i obwódka żółte. Numer składał się z litery i 5 cyfr (dwie pierwsze oznaczały województwo, wyróżniki były te same, co na tablicach samochodowych).
Tablice rowerowe ostatecznie wycofano w styczniu 1954 r. Jednak obowiązku rejestracji rowerów nie zniesiono – przy rejestracji rowerów wydawano tylko kartę rowerową (dowód rejestracyjny). Obowiązek rejestracji rowerów zniesiono w 1964 r.
Tablice dorożek konnych
Do ok. lat 50. również dorożki konne miały tablice. Ustalenie ich wzorów, wymiarów, barw, układu itp. leżało w gestii władz powiatowych lub miejskich (gminnych). Najczęściej tablice z tego okresu zawierały rok wydania, nazwę powiatu (miasta) i kolejny numer. Tablice te co roku były zmieniane. Ich kształty były różne (owalne, kwadratowe itp.) W latach 60. w niektórych miastach dorożki miały tylko numery boczne tak jak taksówki obecnie.
Tablice wozów konnych (furmanek)
Były to tylko tablice informacyjne zawierające imię i nazwisko właściciela i jego adres lub nazwę firmy i jej siedzibę. Musiał je wykonać właściciel furmanki i umieścić na jej prawej burcie. Od 1962 r. do 1983 r. obowiązywał przepis, że gdy jeden właściciel miał więcej niż jeden wóz konny, każdy z nich musiał mieć na tablicy informacyjnej oprócz danych właściciela również kolejny numer rozpoczynając od 1. Prawdopodobnie do początku lat 50. również furmanki miały tablice zawierające rok wydania, nazwę województwa lub powiatu (miasta) i kolejny numer. Tablice te co 2 lata były zmieniane. Ich kształty były różne (owalne, kwadratowe itp.), a ustalenie ich wzorów, wymiarów, barw, układu itp. leżało w gestii władz wojewódzkich, powiatowych lub miejskich (gminnych).
Liczba samochodów w Polsce na przestrzeni dziejów
* 1 stycznia 1937 – 37 468 (1 samochód na 1000 mieszkańców)
* 1 stycznia 1956 – 82 680 (3 samochody na 1000 mieszkańców)
* 1 stycznia 1970 – 479 400 (15 samochodów na 1000 mieszkańców)
* 1 stycznia 1976 – 1 321 040 (40 samochodów na 1000 mieszkańców)
* 1 stycznia 1990 – 5 244 000 (138 samochodów na 1000 mieszkańców)
* 1 stycznia 2000 – ok. 10 mln (265 samochodów na 1000 mieszkańców)
* 30 czerwca 2006 – ok. 13 mln (340 samochodów na 1000 mieszkańców)
* 1 stycznia 2009 - ok. 16 mln (420 samochodów na 1000 mieszkańców)
Ciekawostki
W połowie lat 80. XX wieku w niektórych miastach wojewódzkich wydawano osobne zestawy numerów rejestracyjnych dla taksówek. Cyfry były identyczne z numerem bocznym taksówki.
* w aglomeracji warszawskiej wszystkie prywatne taksówki otrzymały rejestracje WGT xxxx;
* we Wrocławiu WRT xxxx
* w Poznaniu PZZ xxxx
* w Toruniu TOX xxxx
* w Bydgoszczy BGT xxxx
* w Elblągu ELT xxxx
* w województwie gdańskim GKT xxxx (tylko w Sopocie cyfry były zgodne z numerami bocznymi taksówek)
W Łukowie (daw. województwo siedleckie) według wzoru tablic z lat 1976-2000, wydawane były tablice rejestracyjne rozpoczynające się od LBJ, które przeznaczone były dla województwa lubelskiego[potrzebne źródło].
Przypisy
1. ? Dz.U. 2002 nr 133 poz. 1123: http://www.abc.com.pl/serwis/du/2002/1123.htm
2. ? Komunikat MI
3. ? wyróżniki tablic dyplomatycznych
4. ? Dz. Urz. MK 1937 nr 5 poz. 34
5. ? Dz. Urz. 1937 nr 85 poz. 616
6. ? Przednia tablica rejestracyjna na motocyklach była dwustronna i mocowana na błotniku, wzdłuż osi pojazdu. Taka konstrukcja stanowiła zagrożenie w razie wypadku drogowego z udziałem motocykla, przednia tablica w szczególnych przypadkach mogła działać jak nóż, powodujący dodatkowe obrażenia np. w przypadku zderzenia motocykla z pieszym.
7. ? z zasobów numeracyjnych województwa katowickiego po pewnym czasie wykluczono kombinację literową SS, pierwotnie przydzielaną Sosnowcowi, ze względu na skojarzenia z niemiecką formacją SS z czasów wojny
8. ? do lat 60. pojazdy milicyjne nosiły numer rejestracyjny w postaci pojedynczej litery Y i czterech cyfr, dopiero potem dodano po "Y" drugą literę
Z Wikipedii
Tablice rejestracyjne używane w Polsce
u góry: wzór wydawany od 2 maja 2006
u dołu: wydawane od 1 maja 2000 do 1 maja 2006
Obecnie używane tablice rejestracyjne zostały wprowadzone 31 marca 2000 r. po ostatniej reformie podziału administracyjnego kraju w 1999 r., a wydawane są od 1 maja 2000 r. Zastąpiły one tablice starszego typu, czarne z białymi znakami, które były mniej czytelne w nocy. Nowe tablice pokryte są substancją silnie odbijającą światło. Obecny wzór tablic określa rozporządzenie Ministerstwa Infrastruktury z 22 lipca 2002 r.[1].
Oznaczenia tablic rejestracyjnych wg województw
Oznaczenia tablic rejestracyjnych wg powiatów
Spis treści
* 1 Wykaz tablic przypisanych do poszczególnych powiatów
* 2 Opis systemu tablic rejestracyjnych w Polsce
* 3 Nalepki
* 4 Wymiary tablic
* 5 Zasoby numerów
* 6 Wyróżniki województw
* 7 Wykaz tablic
* 8 Wyróżniki instytucji strzegących bezpieczeństwa, porządku publicznego itp.
o 8.1 Obecne
o 8.2 Dawne
* 9 Inne typy tablic
o 9.1 Zwyczajne motocyklowe i motorowerowe
o 9.2 Tablice tymczasowe
o 9.3 Tablice indywidualne
o 9.4 Tablice zabytkowe
o 9.5 Tablice dyplomatyczne
o 9.6 Tablice wojskowe
o 9.7 Tablice instytucji strzęgących bezpiecz. , porządku publicznego itp.
* 10 Opłaty za wydanie tablic
* 11 Odstępstwa od zasad oznaczania powiatów
* 12 Historyczne tablice rejestracyjne
o 12.1 1922-1937
o 12.2 1937-1956
o 12.3 1956-1976
o 12.4 1976-2000
* 13 Tablice rowerowe
o 13.1 1920-1936
o 13.2 1936-1937
o 13.3 1938-1939
o 13.4 1945-1946
o 13.5 1947-1948
o 13.6 1949-1950/51
o 13.7 1951
o 13.8 1952-1954
* 14 Tablice dorożek konnych
* 15 Tablice wozów konnych (furmanek)
* 16 Liczba samochodów w Polsce na przestrzeni dziejów
* 17 Ciekawostki
* 18 Przypisy
* 19 Zobacz też
* 20 Linki zewnętrzne
Wykaz tablic przypisanych do poszczególnych powiatów
Wikiźródła
Zobacz w Wikiźródłach tekst
Polskie tablice rejestracyjne
Opis systemu tablic rejestracyjnych w Polsce
Wyróżnia ono 6 rodzajów tablic rejestracyjnych:
* zwyczajne,
* tymczasowe,
* indywidualne,
* zabytkowe,
* dyplomatyczne,
* służb specjalnych.
Pierwsza litera oznacza województwo, a 1 lub 2 następne – powiat. Jeżeli jest to jedna litera, jest to powiat grodzki (lub dzielnica Warszawy), jeżeli dwie – ziemski, ale istnieją odstępstwa od tej reguły. Po wyróżniku powiatu następuje wyróżnik pojazdu. Nie można w nim jednak stosować liter B, D, I, O, Z, zbyt podobnych do cyfr 8, 0, 1, 0, 2 (wiele powiatów nie stosuje się do tej zasady). Według rozporządzenia z 22 lipca 2002, litery M i W mają teraz nieco inne kształty.
Pod koniec 2003 r. nowe tablice miała już ponad połowa pojazdów poruszających się po polskich drogach. Tablice wz. 1976 tracą ważność przy zmianie właściciela pojazdu wyposażonego w takie tablice, zmiany miejsca zamieszkania właściciela lub sprzedaży pojazdu do innego powiatu. Nie ma jednak terminu ani obowiązku zmiany tablic na białe, gdyż z czasem prawie wszystkie będą miały nowe.
Niektóre powiaty – zarówno grodzkie, jak i ziemskie – stosują rejonizację tablic. Zdaniem niektórych pasjonatów tablic, jest to najlepszy sposób na wykorzystywanie pojemności rejestracyjnej, ułatwia także rejestrowanie pojazdów.
2 maja 2006 r. wprowadzono unijny wzór tablic rejestracyjnych, gdzie 12 gwiazdek Unii Europejskiej zastąpiło polską flagę[2]. Istnieje możliwość wymiany tablic z polską flagą na tablice z gwiazdkami UE przy zachowaniu starego numeru.
Nalepki
Nalepka legalizacyjna składa się z 3 części: 2 hologramowych nalepek naklejanych na tablice (30 × 20 mm) oraz jednej, wklejanej do dowodu rejestracyjnego (30 × 10 mm). Jeżeli pojazd ma tylko jedną tablicę, drugą nalepkę na tablicę umieszcza się w dowodzie. Na wszystkich nalepkach znajduje się taki sam numer legalizacyjny. Nalepki legalizacyjne umieszcza się na wszystkich tablicach, oprócz tymczasowych.
Nalepka ważności tablicy tymczasowej ma kształt koła (średnica – 44 mm). Do września 2002 r. była koloru czerwonego z białymi cyframi, natomiast od września 2002 r. jest przezroczysta, z czerwonymi cyframi. Na nalepce pośrodku znajdują się cyfry oznaczające rok, a po zewnętrznej stronie – liczby oznaczające miesiąc ważności tablicy.
Nalepka kontrolna na szybę ma kształt prostokąta (50 × 100 mm). Nalepka jest wydawana do tablic zwyczajnych, indywidualnych i zabytkowych (tylko dla samochodów). Pełni rolę trzeciej tablicy. Znajduje się na niej:
* numer rejestracyjny pojazdu,
* litery PL,
* flaga Polski.
Właściciel pojazdu powinien umieścić nalepkę kontrolną w prawym dolnym rogu przedniej szyby. Pomimo że obowiązujące obecnie tablice rejestracyjne mają zamiast polskiej flagi 12 gwiazdek Unii Europejskiej, to wzoru nalepki nie zmieniono - znajduje się na niej nadal flaga polska.
Wymiary tablic
* Samochodowe jednorzędowe (dla samochodów i przyczep) – 520 × 114 mm
* Samochodowe dwurzędowe (dla ww. pojazdów jako tylne) – 305 × 214 mm
* Motocyklowe (dla motocykli i ciągników rolniczych) – 190 × 150 mm
* Motorowerowe (dla motorowerów) – 140 × 114 mm
Zasoby numerów
Powiaty z wyróżnikiem dwuliterowym
* I zasób – 2 litery + 5 cyfr – 99 999 kombinacji (np. XY 12345)
* II zasób – 2 litery + 4 cyfry + 1 litera – 199 980 kombinacji (np. XY 1234A)
* III zasób – 2 litery + 3 cyfry + 2 litery – 399 600 kombinacji (np. XY 123AC)
* IV zasób – 2 litery + 1 cyfra + 1 litera + 3 cyfry – 179 820 kombinacji (np. XY 1A234)
* V zasób – 2 litery + 1 cyfra + 2 litery + 2 cyfry – 356 400 kombinacji (np. XY 1AC23)
Łączna pojemność rejestracyjna – 1 235 799 kombinacji dla każdego z dwuliterowych wyróżników
Powiaty z wyróżnikiem trzyliterowym
* I zasób – 3 litery + 1 litera + 3 cyfry – 19 980 kombinacji (np. XYZ A123)
* II zasób – 3 litery + 2 cyfry + 2 litery – 39 600 kombinacji (np. XYZ 12AC)
* III zasób – 3 litery + 1 cyfra + 1 litera + 2 cyfry – 17 820 kombinacji (np. XYZ 1A23)
Pierwszą cyfrą nie może być 0.
* IV zasób – 3 litery + 2 cyfry + 1 litera + 1 cyfra – 17 820 kombinacji (np. XYZ 12A3)
Ostatnią cyfrą nie może być 0.
* V zasób – 3 litery + 1 cyfra + 2 litery + 1 cyfra – 32 400 kombinacji (np. XYZ 1AC2)
Żadna z cyfr nie może być 0.
* VI zasób – 3 litery + 2 litery + 2 cyfry – 39 600 kombinacji (np. XYZ AC12)
* VII zasób – 3 litery + 5 cyfr – 99 999 kombinacji (np. XYZ 12345)
* VIII zasób – 3 litery + 4 cyfry + 1 litera – 199 980 kombinacji (np. XYZ 1234A)
* IX zasób – 3 litery + 3 cyfry + 2 litery – 399 600 kombinacji (np. XYZ 123AC)
Łączna pojemność rejestracyjna – 866 799 kombinacji dla każdego z trzyliterowych wyróżników
Zasoby nie muszą być wykorzystywane kolejno (najpierw I, potem II, III itd.) Np.:
* powiat braniewski (NBR),
* powiat elbląski (NEB),
* powiat goleniowski (ZGL),
* powiat górowski (DGR),
* powiat krakowski (KRA),
* powiat limanowski (KLI),
* powiat nowosądecki (KNS),
* powiat oleśnicki (DOL),
* powiat opolski (lubelski) (LOP),
* powiat tarnobrzeski (RTA),
* powiat wyszkowski (WWY),
* powiat zamojski (LZA),
* powiat buski (TBU),
* powiat kielecki (TKI),
* powiat puławski (LPU),
* powiat pruszkowski (WPR),
* powiat radzyński (LRA),
* powiat parczewski (LPA),
* powiat świdnicki (lubelski) (LSW),
* powiat lubelski (LUB),
nie wykorzystawszy jeszcze do końca zasobów od I do VI stosują już (w roku 2006) zasób VII – trzy litery i pięć cyfr.
Wyróżniki województw
Tablice zwyczajne i zabytkowe
* B – podlaskie
* C – kujawsko-pomorskie
* D – dolnośląskie
* E – łódzkie
* F – lubuskie
* G – pomorskie
* K – małopolskie
* L – lubelskie
* N – warmińsko-mazurskie
* O – opolskie
* P – wielkopolskie
* R – podkarpackie
* S – śląskie
* T – świętokrzyskie
* W – mazowieckie
* Z – zachodniopomorskie
Tablice tymczasowe i indywidualne
* B0-B9 – podlaskie
* C0-C9 – kujawsko – pomorskie
* D0-D9 – dolnośląskie
* E0-E9 – łódzkie
* F0-F9 – lubuskie
* G0-G9 – pomorskie
* K0-K9 – małopolskie
* L0-L9 – lubelskie
* N0-N9 – warmińsko – mazurskie
* O0-O9 – opolskie
* P0-P9 – wielkopolskie
* R0-R9 – podkarpackie
* S0-S9 – śląskie
* T0-T9 – świętokrzyskie
* W0-W9 – mazowieckie
* Z0-Z9 – zachodniopomorskie
Wykaz tablic
Wikiźródła Polskie tablice rejestracyjne
Wyróżniki instytucji strzegących bezpieczeństwa, porządku publicznego itp.
Tablica Straży Granicznej
Obecne
* HA – Centralne Biuro Antykorupcyjne
* HB – Biuro Ochrony Rządu
* HC – Służba Celna
* HK – Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencja Wywiadu
* HM – Służba Kontrwywiadu Wojskowego i Służba Wywiadu Wojskowego
* HP – Policja
* HS – Kontrola Skarbowa
* HW – Straż Graniczna
Dawne
* HN – GROM i b. Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe MSW - GROM od 1999 r. przeszedł do MON, a NJW zostały rozwiązane w 2000/2001 r
Inne typy tablic
Zwyczajne motocyklowe i motorowerowe
tablica motocyklowa z Wrocławia
Tablice zwyczajne motocyklowe i motorowerowe w powiatach grodzkich mają 6 znaków, a w ziemskich – 7 znaków. Zasoby numerów wyglądają następująco:
* Powiaty z wyróżnikiem dwuliterowym:
o I zasób – 2 litery + 4 cyfry - 9 999 kombinacji
o II zasób – 2 litery + 3 cyfry + 1 litera - 24 975 kombinacji
* Powiaty z wyróżnikiem trzyliterowym:
Tak jak na tablicach samochodowych od I do VI zasobu.
Do września 2002 r. na tablicach motorowerowych były dopuszczone tylko układy 2 litery + 4 cyfry i 3 litery + 1 litera + 3 cyfry.
Tablice tymczasowe
- Tablice tymczasowe mają białe tło i czerwone znaki i są wydawane dla pojazdów rejestrowanych czasowo. Do września 2002 r. były obowiązkowe przy zmianie właściciela pojazdu. Obecnie wydaje się je tylko na wniosek właściciela.
Tablica tymczasowa badawcza
- Tablice tymczasowe badawcze są wydawane dla pojazdów testowanych, np. w celu badań homologacyjnych. Oprócz tablic badawczych pojazd musi posiadać z przodu i z tyłu czerwone tabliczki z napisem Jazda próbna.
Na tablicach tymczasowych pierwsza litera i cyfra są wyróżnikiem województwa. Układ znaków może być dwojaki:
* I zasób – 1 litera + 1 cyfra + 4 cyfry
* II zasób – 1 litera + 1 cyfra + 3 cyfry + 1 litera (ostatnia litera B – tablice badawcze)
Tablice indywidualne
tablica indywidualna z woj. dolnośląskiego
Tablice indywidualne mogą być wydane na wniosek właściciela pojazdu, zamiast tablic zwyczajnych (za dopłatą). Właściciel sam ustala treść wyróżnika pojazdu. Indywidualny wyróżnik pojazdu nie może zawierać treści obraźliwych lub niezgodnych z zasadami współżycia społecznego. Numer składa się z litery i cyfry oznaczających województwo oraz wyróżnika pojazdu w postaci 3, 4 lub 5 liter, z czego maksymalnie 2 ostatnie mogą być zastąpione cyframi.
Tablice zabytkowe
Tablica zabytkowa z Zabrza
Tablica zabytkowa (wersja od 2006 r.) z Wrocławia
Tablice zabytkowe są wydawane do samochodów i motocykli, które mają ponad 25 lat, nie są produkowane od co najmniej 15 lat i są wpisane do rejestru dóbr kultury. Mogą również zostać wydane na młodszy pojazd prototypowy, który nie wszedł do produkcji seryjnej. Mają żółte tło, a po prawej stronie symbol pojazdu zabytkowego (samochodu lub motocykla), czyli tzw. "dryndę".
Na tablicach zabytkowych miejsce rejestracji jest oznaczane tak samo, jak na tablicach zwyczajnych. Numer może mieć postać:
* w powiatach z wyróżnikiem dwuliterowym – 2 litery + 2 cyfry + 1 litera,
* w powiatach z wyróżnikiem trzyliterowym – 3 litery + 1 cyfra + 1 litera.
Tablice dyplomatyczne
tablica pojazdu należącego do konsulatu Niemiec (pierwsze trzy cyfry 005) we Wrocławiu
Tablice dyplomatyczne są wydawane dla pojazdów przedstawicielstw i misji dyplomatycznych i konsularnych państw obcych i organizacji narodowych w Polsce oraz ich personelu, korzystających z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Jako jedyne nie mają eurobandu. Ewidencję tych tablic prowadzi wojewoda mazowiecki. Numer składa się[3] z litery oznaczającej województwo (w praktyce używana jest tylko W) i 6 cyfr, z których pierwsze 3 są wyróżnikiem państwa lub organizacji, następne 3 określają przeznaczenie pojazdu.
Kody na tablicach dyplomatycznych określające państwo lub organizację (pierwsza trójka cyfr):
* 001 USA
* 002 Wielka Brytania
* 003 Francja
* 004 Kanada
* 005 Niemcy
* 006 Holandia
* 007 Włochy
* 008 Austria
* 009 Japonia
* 010 Turcja
* 011 Belgia
* 012 Dania
* 013 Norwegia
* 014 Grecja
* 015 Australia
* 016 Algieria
* 017 Afganistan
* 018 Argentyna
* 019 Brazylia
* 020 Bangladesz
* 021 Egipt
* 022 Ekwador
* 023 Finlandia
* 024 Hiszpania
* 025 Irak
* 026 Iran
* 027 Indie
* 028 Indonezja
* 029 Kolumbia
* 030 Malezja
* 031 Libia
* 032 Maroko
* 033 Meksyk
* 034 Nigeria
* 035 Pakistan
* 036 Portugalia
* 037 Palestyna
* 038 Syria
* 039 Szwecja
* 040 Szwajcaria
* 041 Tunezja
* 042 Tajlandia
* 043 Wenezuela
* 044 Urugwaj
* 045 Peru
* 046 Jemen
* 047 Kostaryka
* 048 Kongo
* 049 Izrael
* 050 Nikaragua
* 051 Chile
* 052 Watykan
* 053 Korea Południowa
* 054 Przedstawicielstwo Komisji Wspólnot Europejskich
* 055 Irlandia
* 056 Bank Światowy
* 057 Międzynarodowy Fundusz Walutowy
* 058 Filipiny
* 059 Międzynarodowa Korporacja Finansowa
* 060 RPA
* 061 Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE
* 062 Cypr
* 063 Kuwejt
* 064 Organizacja Narodów Zjednoczonych
* 065 Rosja
* 066 Słowacja
* 067 Czechy
* 068 Bułgaria
* 069 Węgry
* 070 Rumunia
* 071 Wietnam
* 072 Serbia
* 073 Korea Północna
* 074 Kuba
* 075 Albania
* 076 Chiny
* 077 Mongolia
* 078 Międzynarodowa Organizacja Pracy
* 079 Organizacja Kooperacyjna ds. Kolei
* 080 Klub Dyplomatyczny
* 081 Laos
* 082 Angola
* 083 Ukraina
* 084 Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju
* 085 Litwa
* 086 Białoruś
* 087 Łotwa
* 088 Chorwacja
* 089 Liban
* 090 Słowenia
* 091 Gwatemala
* 092 Estonia
* 093 Macedonia
* 094 Mołdawia
* 095 Izrael
* 096 Armenia
* 097 Sri Lanka
* 098 Kazachstan
* 099 Arabia Saudyjska
* 100 Gruzja
* 101 Uzbekistan
* 102 UN-HABITAT
* 103 Nowa Zelandia
* 104 Azerbejdżan
* 105 Suwerenny Wojskowy Zakon Maltański
* 106 Kambodża
* 107 Frontex
* 108 Luksemburg
* 109 Bośnia i Hercegowina
* 110 Panama
* 111 Katar
* 112 Malta
Kody na tablicach dyplomatycznych określające przeznaczenie pojazdu (druga trójka cyfr):
* 001-099 – prywatne pojazdy personelu dyplomatycznego
* 200-299 – prywatne pojazdy attaché wojskowego
* 300-399 – prywatne pojazdy personelu niedyplomatycznego
* 501 – służbowy pojazd ambasadora
* 500-599, 700-799 – służbowe pojazdy ambasady
* 900-999 – pojazdy personelu konsularnego
Tablice wojskowe
Tablica wojskowa
Na tablicach wojskowych numer składa się z 2 liter i 5 cyfr (samochodowe - 99 999 kombinacji) oraz od kwietnia 2005 z 2 liter i 4 cyfr (motocyklowe - 9 999 kombinacji). Pierwszą literą jest zawsze U, następna określa przeznaczenie pojazdu. Jako druga litera nie mogą być użyte litery O i U. Dodatkowo, ostatnią literą numeru pojazdów gąsienicowych jest T. Numer wojskowych pojazdów gąsienicowych, transporterów kołowych oraz samochodów opancerzonych może być wykonany bezpośrednio na pojeździe (namalowany lub wykonany jako nalepka).
Podział pomiędzy rodzaje pojazdów na tablicach wojskowych:
* UA – samochody osobowe, osobowo-terenowe oraz specjalne na podwoziu osobowym (osobowo-terenowym)
* UB – transportery opancerzone
* UC – samochody osobowo-ciężarowe (dostawcze)
* UD – autobusy
* UE – samochody ciężarowe i ciężarowo-terenowe o przeznaczeniu transportowym
* UG – pojazdy specjalne na podwoziu ciężarowym (ciężarowo-terenowym)
* UI – przyczepy transportowe
* UJ – przyczepy specjalne
* UK – motocykle
Tablice instytucji strzęgących bezpiecz. , porządku publicznego itp.
Tablica policyjna
Na tablicach służb pierwszą literą jest zawsze H. Druga litera jest wyróżnikiem służby.
Trzecia litera oznacza:
* na tablicach pojazdów Policji – jednostkę rejestrującą,
* na tablicach pojazdów Służby Celnej – izbę celną,
* na tablicach pojazdów kontroli skarbowej – województwo;
* na tablicach pojazdów pozostałych służb – część wyróżnika pojazdu.
Istnieją 2 zasoby, z których tworzone są numery pojazdów służb specjalnych:
* I zasób – 3 litery (pierwsza H) + 1 litera + 3 cyfry
* II zasób – 3 litery (pierwsza H) + 2 cyfry + 2 litery
Litery B, D, I, O, Z mogą być użyte jako seryjne.
Pojazdy nieoznakowane służb mogą mieć, zamiast tablic specjalnych, tablice zwyczajne.
Opłaty za wydanie tablic
* samochodowe – 187 zł
* motocyklowe – 103 zł
* motorowerowe – 40 zł
* indywidualne – 500 zł za sztukę (potrzeba dwie dla samochodu, jedną dla motocykla)
* zabytkowe – 100 zł
* tymczasowe – 30 zł
Odstępstwa od zasad oznaczania powiatów
Miasta na prawach powiatu z wyróżnikami trzyliterowymi
* Sopot – GSP
* Jastrzębie-Zdrój – SJZ
* Piekary Śląskie – SPI
* Żory – SZO
* Świnoujście – ZSW
Wcześniej wyróżniki trzyliterowe miały też Konin (PKO) i Ruda Śląska (SRS), jednak w grudniu 2001 r. Konin dostał wyróżnik PN, a Ruda Śląska SL.
Powiaty "ziemskie" z wyróżnikami dwuliterowymi
* wałbrzyski – DB (jest to pozostałością, po tym jak w latach 1999-2003, Wałbrzych był powiatem grodzkim)
* brzeski – OB
* kędzierzyńsko-kozielski – OK
* pilski – PP
* poznański – PZ
* garwoliński – WG
* legionowski – WL
* miński – WM
* wołomiński – WV (wyróżnik wprowadzony w sierpniu 2003 r., obecnie jeszcze niewykorzystywany)
* warszawski zachodni – WZ
Historyczne tablice rejestracyjne
1922-1937
6 lipca 1922 r. Minister Robót Publicznych oraz Minister Spraw Wewnętrznych wydali rozporządzenie wprowadzające pierwszy w Polsce system tablic rejestracyjnych w miejsce systemów państw zaborczych.
Tablice miały białe tło i czarną obwódkę oraz czerwone litery i czarne cyfry, oddzielone na tablicach przednich czerwoną kreską. Z przodu pojazdu umieszczano zawsze tablicę jednorzędową o wymiarach 490 × 145 mm, a z tyłu zawsze dwurzędową o wymiarach 375 × 245 mm. Na motocyklach bez wózka tablicę w kształcie łuku (bez określonych wymiarów) umieszczano z przodu, równolegle do osi pojazdu. Na motocyklach z wózkiem umieszczano dodatkowo z tyłu tablicę dwurzędową o wymiarach tablicy samochodowej. Na ostatniej przyczepie (samochód mógł wówczas ciągnąć nieograniczoną liczbę przyczep) umieszczano tylną tablicę przeniesioną z pojazdu ciągnącego. Do roku 1928 na samochodach tylna tablica mogła być zastąpiona tzw. tablicą świetlną, tj. mogła być namalowana na ściance lampy i musiała odpowiadać wyglądzie i wymiarom tylnej tablicy rejestracyjnej.
Litery były wyróżnikiem województwa. Wyróżnik województwa składał się z dwóch pierwszych spółgłosek jego nazwy (wyjątkiem były województwo wileńskie i miasto stołeczne Warszawa), przy czym dozwolone było stosowanie polskich znaków. Liczba cyfr w numerze nie była określona w rozporządzeniu (numer mógł mieć najwyżej 5 cyfr). Ponadto każde województwo miało przedział cyfrowy, w którym mogły być wydawane numery. W województwie śląskim, ze względu na jego autonomię, wydawano numery od 1 w górę, niezależnie od pozostałych województw.
Wydane 27 stycznia 1928 r. rozporządzenie ministerstw Robót Publicznych, Spraw Wewnętrznych i Spraw Wojskowych znowelizowało system. Zmieniono wymiary tablic samochodowych; tablica przednia miała teraz wymiary 555 × 145 mm, a tylna 440 × 245 mm. Wprowadzono tablicę tylną motocyklową o wymiarach 300 × 190 mm. Zniesiono tablicę świetlną.
15 stycznia 1933 r., na podstawie rozporządzenia ministerstw: Komunikacji, Spraw Wewnętrznych i Spraw Wojskowych wprowadzono numery ewidencyjne przyczep. Numer musiał być namalowany po lewej stronie przedniej części przyczepy ciemnoniebieską farbą na żółtym tle. Składał się z 2 liter oznaczających województwo, cyfr oraz liter WP oznaczających "wóz przyczepny".
Wyróżniki województw:
* W – miasto stołeczne Warszawa
* ŁD – Województwo łódzkie
* ŚL – Autonomiczne województwo śląskie
* BŁ – Województwo białostockie
* NW – Województwo nowogródzkie
* TR – Województwo tarnopolskie
* KL – Województwo kieleckie
* PL – Województwo poleskie
* WR – Województwo warszawskie
* KR – Województwo krakowskie
* PM – Województwo pomorskie
* WN – Województwo wileńskie
* LB – Województwo lubelskie
* PZ – Województwo poznańskie
* WŁ – Województwo wołyńskie
* LW – Województwo lwowskie
* ST – Województwo stanisławowskie
Zakresy liczbowe dla poszczególnych województw:
* 1-25 – w latach 1922-25 woj. łódzkie, od 1925 r. Kolumna Zamkowa
* 1-1500 – łódzkie
* 1501-3000 – kieleckie
* 3001-4000 – lubelskie
* 4001-4500 – białostockie
* 4501-7000 – krakowskie
* 7001-9000 – lwowskie
* 9001-9200 – tarnopolskie
* 9201-9400 – stanisławowskie
* 9401-9600 – nowogródzkie
* 9601-9800 – poleskie
* 9801-10000 – wołyńskie
* 10001-12500 – poznańskie
* 12501-14000 – pomorskie
* 14001-14500 – wileńskie
* 14501-15500 – warszawskie
* 15501-20000 – miasto stołeczne Warszawa
Dodatkowe zakresy liczbowe dla poszczególnych województw wprowadzone w 1929 r.:
* 20001-30000 – miasto stołeczne Warszawa
* 36001-37000 – tarnopolskie
* 37001-38000 – poleskie
* 38001-40000 – wileńskie
* 40001-50000 – poznańskie
* 50001-60000 – pomorskie
* 60001-62000 – stanisławowskie
* 62001-70000 – warszawskie
* 70001-71000 – wołyńskie
* 71001-74000 – kieleckie
* 74001-77000 – lubelskie
* 77001-79000 – białostockie
* 79001-80000 – nowogródzkie
* 80001-90000 – łódzkie
* 90001-95000 – lwowskie
* 95001-99000 – krakowskie
Inne typy tablic
* Tablice próbne w latach 1922-1928 nie miały wyróżnika województwa; miały 1-3 cyfry i litery PR. Istniał też drugi zasób: litery PR i 1-3 cyfry. Numery przydzielano osobno w każdym województwie. Od 1928 r. numer próbny składał się z dwuliterowego wyróżnika województwa, 1-3 cyfr i liter PR.
* Tablice Kolumny Zamkowej, czyli Kancelarii Prezydenta, wprowadzono w 1925 r. Numer składał się z liter WZK i liczby w przedziale od 1 do 25. Na tablicach jednorzędowych pomiędzy literami a cyframi znajdowała się czerwona pozioma kreska.
* Tablice wojskowe miały czarne tło i białe znaki. Numer składał się z 4 cyfr. Na samochodach i motocyklach wojskowych umieszczano z przodu i z tyłu dwie tablice jednorzędowe. Numer mógł być też namalowany z przodu i z tyłu bezpośrednio na pojeździe.
1937-1956
W 1937 r. ogłoszono zarządzenie Ministra Komunikacji z 26 stycznia 1937 r.[4], oraz zarządzenie Ministra Komunikacji, Spraw Wewnętrznych i Wojskowych z 27 października 1937 r.[5], wprowadzające nowy system tablic rejestracyjnych. Składały się z 6 białych znaków umieszczonych na czarnej tablicy o wymiarach 350 × 125 mm. Oznaczenia te przetrwały do 1944 r.
Pierwsza litera oznaczała zastosowanie pojazdu:
* T – taksówki
* A, B, C, D, E, H, K, L, X, Y, Z – pozostałe
* M, N, P, R, S, U – motocykle
Dwie pierwsze cyfry oznaczały województwo. Warszawa miała oddzielny zakres cyfr. Tablice o trzech literach i trzech cyfrach:
* AZK – tablice Kolumny Zamkowej (Kancelarii Prezydenta)
* ?PR – tablice próbne ("?" oznacza zastosowanie pojazdu)
Wyróżniki województw w latach 1937-1944:
* 00-19 – miasto stołeczne Warszawa
* 20-24 – białostockie
* 25-29 – kieleckie
* 30-34 – krakowskie
* 35-39 – lubelskie
* 40-44 – lwowskie
* 45-49 – łódzkie
* 50-54 – nowogródzkie
* 55-59 – poleskie
* 60-64 – pomorskie
* 65-69 – poznańskie
* 70-74 – stanisławowskie
* 75-79 – śląskie
* 80-84 – tarnopolskie
* 85-89 – warszawskie
* 90-94 – wileńskie
* 95-99 – wołyńskie
Jeszcze przed zakończeniem II wojny światowej zmodyfikowano system z roku 1937. 11 września 1944 r. Kierownik Resortu Komunikacji, Poczt i Telegrafów wydał Zarządzenie w sprawie znakowania pojazdów mechanicznych i sposobu wykonania tablic rejestracyjnych.
Zasady tworzenia numeru były prostą transformacją ustaleń z roku 1937: dziesięciu województwom i m. st. Warszawie przydzielono określone wyróżniki (tyle, że trzycyfrowe), pozostawiając niezmienione kody zastosowania pojazdu.
Wyróżniki województw od roku 1944:
* 001-029 – miasto stołeczne Warszawa
* 030-034 – białostockie
* 035-044 – kieleckie
* 045-054 – krakowskie
* 055-064 – lubelskie
* 065-074 – rzeszowskie
* 075-084 – łódzkie
* 085-094 – pomorskie
* 095-104 – poznańskie
* 105-124 – śląskie
* 125-144 – warszawskie
Inne typy tablic
* Tablice próbne w latach 1937-1944 miały 3 litery i 3 cyfry. Pierwsza litera oznaczała przeznaczenie pojazdu (kody takie same jak na tablicach zwyczajnych), następne były zawsze PR. Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Od roku 1944 miały 3 litery i 3-4 cyfry. Pierwsza litera oznaczała przeznaczenie pojazdu (kody takie same jak na tablicach zwyczajnych), następne były zawsze PR. Wyróżniki województw były takie same jak na tablicach zwyczajnych, z tym, że województwa, których wyróżniki zaczynały się na 0, miały dwucyfrowe wyróżniki – bez zera na początku.
* Tablice Kolumny Zamkowej (Kancelarii Prezydenta) miały litery AZK i 3 cyfry (od 100 do 999).
* Nowy wzór tablic wojskowych wprowadzono w 1938 r. W latach 1938-1944 miały literę W i 5 cyfr. Od roku 1944 miały literę W, cyfry rzymskie i 3 cyfry arabskie. Na wojskowych samochodach umieszczano dwie jednorzędowe tablice samochodowe, natomiast na motocyklach – dwie motocyklowe (przednią w kształcie łuku i tylną dwurzędową).
25 listopada 1946 r. Minister Komunikacji w porozumieniu z Ministrem Administracji Ziem Odzyskanych wydał Zarządzenie w sprawie znaków rejestracyjnych pojazdów mechanicznych, wprowadzające nowy system rejestracji pojazdów. Wzorowany był on na systemie z 1937 r.
Tablice posiadały niezmienioną kolorystykę, były jednak nieco większe od poprzednich (mierzyły 350 × 140 mm). Na wszystkich tablicach, oprócz przednich motocyklowych i pojazdów PKS-u, na dole znajdowała się pełna nazwa stolicy województwa, w którym pojazd był zarejestrowany.
Litera oznaczała przeznaczenie pojazdu:
W latach 1946-1950:
* A, B, C, D, E, G – państwowe niezarobkowe
* T, U, X, Z – zarobkowe (wszystkie)
* H, K, L, M – pozostałe pojazdy
* ?PR – tablice próbne
Od roku 1950:
* A, B, C, E – państwowe niezarobkowe
* P,S – spółdzielni i partii nie przeznaczone do użytku publicznego
* H, L – prywatne nie przeznaczone do użytku publicznego
* T, X – do zarobkowego przewozu osób i przedmiotów (oprócz PKS-u)
* PKS – PKS
* PR – tablice próbne
Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Oddzielne wyróżniki miały Łódź i Warszawa.
Wyróżniki województw w latach 1946-1950:
* 00-04 – białostockie
* 05-09 – gdańskie
* 10-14 – kieleckie
* 15-19 – krakowskie
* 20-24 – lubelskie
* 25-29 – miasto Łódź
* 30-34 – łódzkie
* 35-39 – olsztyńskie
* 40-44 – pomorskie
* 45-54 – poznańskie
* 55-59 – rzeszowskie
* 60-69 – śląskie
* 70-74 – szczecińskie
* 75-84 – miasto stołeczne Warszawa
* 85-89 – warszawskie
* 90-99 – wrocławskie
W 1950 r. utworzono województwa zielonogórskie, koszalińskie i opolskie, zwiększając tym samym liczbę województw do 17 i przydzielono im wyróżniki.
Przemianowano również województwo pomorskie na województwo bydgoskie i województwo śląskie na województwo katowickie.
Wyróżniki województw od roku 1950 (po nowym podziale administracyjnym):
* 00-04 – białostockie
* 05-09 – gdańskie
* 10-14 – kieleckie
* 15-19 – krakowskie
* 20-24 – lubelskie
* 25-29 – miasto Łódź
* 30-34 – łódzkie
* 35-39 – olsztyńskie
* 40-44 – bydgoskie
* 45-52 – poznańskie
* 53-54 – zielonogórskie
* 55-59 – rzeszowskie
* 60-69 – katowickie
* 70-72 – szczecińskie
* 73-74 – koszalińskie
* 75-84 – miasto stołeczne Warszawa
* 85-89 – warszawskie
* 90-96 – wrocławskie
* 97-99 – opolskie
Tablice motocyklowe przednie (w kształcie łuku) miały wymiary 260 × 70 mm, a motocyklowe tylne – 170 × 170 mm.
W latach 1946-1950 stosowano układ 1 litera + 4 cyfry. Litera oznaczała przeznaczenie pojazdu (kody takie jak na tablicach samochodowych), a dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa.
Od 1950 r. stosowano układ 2 litery + 4 cyfry. Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Litery były tylko częścią wyróżnika pojazdu. Użyte mogły być następujące kombinacje:
* EG
* EJ
* EL
* EM
* EN
* EP
* ER
* ES
* ET
* EW
* EZ
* GE
* GJ
* GL
* GM
* GN
* GR
* GS
* GT
* GW
* GZ
* JL
* JM
* JN
* JP
* JS
* JT
* JW
* JZ
* LM
* LN
* LP
* LR
* LS
* LW
* LZ
* MN
* MP
* MR
* MS
* MT
* MW
* NP
* NR
* NS
* NT
* NW
* PS
* PT
* PW
* RS
* RT
* RW
Tablice dla przyczep miały 5 cyfr. Tak jak na tablicach samochodowych i motocyklowych, dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa.
Inne typy tablic
* Tablice próbne w latach 1946-1950 miały czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Od 1950 r. miały one inny wygląd: białe tło, czerwone znaki i obwódkę. W latach 1946-1950 pierwsza litera oznaczała zastosowanie pojazdu (kody te same, jak na tablicach zwyczajnych), następne były zawsze PR. Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Od 1950 r. pierwsza litera mogła być A, B, C, H lub X, następne były zawsze PR. Na tablicach motocyklowych stosowano układ litery PR + 3 cyfry lub litery PR + 3 cyfry + 2 litery.
* Tablice wojskowe miały literę U (samochody ciężarowe) lub D (samochody osobowe) i 6 cyfr. W prawym górnym rogu tablicy znajdował się biały orzeł w białym otoku.
* Tablice cudzoziemskie wprowadzono w 1950 r. Tablice miały żółte znaki i obwódkę. Na tablicach samochodowych numer składał się z litery Z i 5 cyfr (dwie pierwsze były wyróżnikiem województwa). Tablice motocyklowe miały litery ZM i 4 cyfry. Wydawano je cudzoziemcom zamieszkałym w Polsce oraz pracownikom personelu dyplomatycznego.
1956-1976
Tablica rejestracyjna z Warszawy-Mokotowa z lat 1956-1976 (I zasób)
Tablica rejestracyjna z Wrocławia, rok 1966
Samochód z tablicą warszawską (WW-9598), rok 1970
Samochód z tablicą wrocławską (XW-8711), rok 1962
19 czerwca 1956 r., pomimo, iż nie zmieniano podziału administracyjnego kraju, Minister Transportu Drogowego i Lotniczego wydał Rozporządzenie w sprawie zasad rejestracji pojazdów i wyglądu tablic rejestracyjnych, które wprowadziło rewolucyjną zmianę w zasadach oznaczania miejsca rejestracji – wyróżniki literowe zamiast cyfrowych.
Tablice samochodowe miały wymiary 375 × 120 mm(w 1964 r. wprowadzono tablice dwurzędowe o wymiarach 290 × 230 mm). Numer składał się z 2 liter i 4 cyfr. Wydawane przez odpowiednie wydziały komunikacji tablice były stalowe, a znaki były w nich wytłaczane, a następnie malowane: same tablice były czarne, a znaki malowane były na biało. Krój liter i cyfr był nieco "kanciasty" - zob. grafika i fotografie obok.
Pierwsza litera oznaczała województwo (lub służbę państwową), a druga powiat lub grupę powiatów (w przypadku miasta Łodzi i miasta stołecznego Warszawy – dzielnicę miasta). Od 1957 r. miastami wydzielonymi były także Poznań, Wrocław i Kraków, jednak nie otrzymały one oddzielnych wyróżników. Wyróżniki powiatów nie były określone centralnym zarządzeniem – były ustalane przez lokalne władze. Drugą literą nie mogły być D, J, Ł, U, Ż (o innych polskich literach nie wspominano, ale też ich nie stosowano), a od 1964 r. również N i Y.
Do 1964 r. na motocyklach umieszczano dwie tablice – przednią i tylną. W 1964 r. wycofano tablicę przednią[6] i od tego czasu numer rejestracyjny motocykla musiał być namalowany z obu stron przedniego błotnika. Na przyczepach umieszczano tylną tablicę przeniesioną z pojazdu ciągnącego. Od 1968 r. przyczepy o ciężarze całkowitym powyżej 750 kg oraz przyczepy przeznaczone do ciągnięcia przez ciągnik jednoosiowy musiały mieć osobne tablice. Na ciągnikach rolniczych umieszczano dwie tablice samochodowe (z przodu i z tyłu). Przyczepy samowyładowawcze musiały mieć numer rejestracyjny namalowany na tylnej burcie.
Tablice motorowerowe wprowadzono w 1959 r. Miały wymiary 120 × 100 mm oraz białe tło i czarne znaki. W latach 1959-1964 miały w górnym rzędzie 2 litery i cyfrę, a w dolnym 3 cyfry. Od roku 1964 r. miały układ 3 litery + 3 cyfry.
W połowie lat 60. pojemność rejestracyjna wyczerpywała się i 13 maja 1964 wprowadzono nowy układ polegający na odwrotnej kolejności (4 cyfry + 2 litery). W niektórych powiatach wydawano tylko numery, natomiast tablice rejestracyjne właściciel pojazdu musiał wykonać samodzielnie.
Numery ewidencyjne przyczep wprowadzono w 1964 r. Numer składał się z 1 litery oznaczającej województwo i 5 cyfr i musiał być namalowany na prawej burcie w odległości 1 m od przedniego obrysu przyczepy, na czarnym polu z białymi znakami, o wymiarach 375 × 120 mm (czyli takich samych, co wymiary tablic samochodowych). W przypadku przyczep dłużycowych musiała być wykonana tablica z numerem ewidencyjnym o takich samych wymiarach, w miejscu do tego przeznaczonym. Numeru ewidencyjnego nie umieszczano na przyczepach jednoosiowych przeznaczonych do przewozu bagażu lub sprzętu turystycznego, ciągniętych przez samochody osobowe, motocykle i autobusy.
Według informacji użytkowników forum Wortalu Polskie Tablice Rejestracyjne, tablice te są nadal spotykane, głównie na wysypiskach (np. w Magurskim Parku Narodowym za niemal każdym domem jest wysypisko, gdzie znajdują się wraki samochodów z tablicami z lat 1956-1976).
Wyróżniki województw:
* A – białostockie
* B – bydgoskie
* C – kieleckie
* E – koszalińskie
* F – łódzkie
* G – gdańskie
* H – opolskie
* I – miasto Łódź
* K – krakowskie
* L – lubelskie
* M – szczecińskie
* O – olsztyńskie
* P – poznańskie
* R – rzeszowskie
* S – katowickie (do 1957 r. stalinogrodzkie)[7]
* T – warszawskie
* W – miasto stołeczne Warszawa
* X – wrocławskie
* Z – zielonogórskie
Wyróżniki służb specjalnych:
* Y – Milicja Obywatelska[8]
* D – wojsko (sam. osobowe)
* U – wojsko (inne pojazdy)
* N – WOP
Inne typy tablic
* Wprowadzono wyróżnienie dla pojazdów cudzoziemców (druga litera zawsze Z) oraz dyplomatów (wyróżnik miasta stołecznego Warszawy i litera Z, żółte znaki).
* Tablice próbne miały białe tło i czerwone znaki. Pierwsza litera była wyróżnikiem województwa (wyróżniki takie same, jak na tablicach zwyczajnych), litery PR i 3 cyfry. W 1964 r. wprowadzono II zasób: 1 litera + 3 cyfry + litery PR.
* Tablice specjalne wydawano dla pojazdów wojska, Wojsk Ochrony Pogranicza i Milicji Obywatelskiej; wzorzec numeru był taki sam, jak na tablicach zwyczajnych.
1976-2000
Tablica jednorzędowa z woj. zielonogórskiego z okresu 1976-2000
Tablica dwurzędowa z woj. zielonogórskiego z okresu 1976-2000
W roku 1975 po raz kolejny zmieniono podział administracyjny kraju, ustanawiając 49 województw i likwidując powiaty. W ślad za ową reformą administracyjną, 15 marca 1976 r. Minister Komunikacji wydał Zarządzenie w sprawie oznaczania pojazdów samochodowych i przyczep, wprowadzające nowy system rejestracji pojazdów.
Nowe tablice były nadal czarne z białymi znakami, ale były większe od poprzednich (tablice samochodowe miały wymiary 520 × 120 mm). Zastosowano też całkowicie nowy, bardziej czytelny, specyficznie polski krój pisma, stosowany z niewielkimi zmianami do dziś.
Przywrócono 7 znakową długość numeru stosowaną w latach 1922-1937 i 1944-1946. Wprowadzono układ 3 litery + 4 cyfry dla pojazdów prywatnych. 2 pierwsze litery były wyróżnikiem województwa (każde województwo otrzymało po 2 wyróżniki – nowe wyróżniki sukcesywnie wprowadzano w 1980, 1993 i 1997 r.). Trzecia litera była częścią wyróżnika pojazdu, stosowaną zazwyczaj w celu rejonizacji wg gmin/ich zespołów (rejonów) lub dzielnic.
Oznakowanie 3 litery + 3 cyfry + 1 litera było zastrzeżone dla pojazdów państwowych. Tak samo jak na tablicach pojazdów prywatnych, 2 pierwsze litery oznaczały województwo. Od 1983 r. ostatnią literą numeru pojazdów państwowych nie mogły być A, I, J, L, M, O, T, W – litery te pełniły funkcję "wyróżnika przynależności pojazdu".
W 1980 r. wprowadzono nowe wyróżniki dla poszczególnych województw. Odtąd województwa bydgoskie, gdańskie, krakowskie, łódzkie, poznańskie i wrocławskie miały po 4 wyróżniki, województwo katowickie – 5; warszawskie – 6, a pozostałe województwa – po 3.
Na samochodach umieszczano dwie tablice – z przodu i z tyłu, natomiast na innych pojazdach – jedną, z tyłu. Do 1978 r. dla ciągników rolniczych wydawano dwie tablice samochodowe (tylna dwurzędowa o wymiarach 290 × 230 mm), natomiast od 1979 r. – jedną motocyklową (tylko na tył, o wymiarach 190 × 150 mm). Do 1983 r. na przyczepach o ciężarze powyżej 750 kg oraz przyczepach turystycznych umieszczano osobną tablicę, natomiast na przyczepach o ciężarze do 750 kg oraz motocyklowych – tylną tablicę przeniesioną z pojazdu ciągnącego. Od 1984 r. wszystkie przyczepy, oprócz motocyklowych, musiały mieć osobną tablicę. Do 1991 r. wszystkie motocykle musiały mieć namalowany numer rejestracyjny na przednim błotniku. Przyczepy i naczepy samowyładowawcze oprócz tablic musiały mieć namalowany numer rejestracyjny na tylnej burcie. Znaki musiały być białe lub kontrastować z kolorem burty. Przepis ten nie dotyczył przyczep, które nie miały burty w kształcie płaszczyzny.
Termin wymiany tablic rejestracyjnych wz. 1956 kilkakrotnie przesuwano, ostatecznie stare tablice straciły ważność 31 grudnia 1983 r. Do 1993 r. tablice mogły być wykonane z materiałów innych niż blacha (np. z plastiku), a od 1983 r. musiały być odporne na pożar oraz posiadać znak legalizacyjny (grawerkę), określony obowiązującą normą. Zawierał on nazwę gminy oraz rok rejestracji pojazdu. Tablice inne niż blaszane, zniesione w roku 1993 r., zachowały ważność do 31 grudnia 1995 r.
Tablice motorowerowe, wprowadzone w 1983 r., miały zielone tło, tak jak tablice cudzoziemskie i wymiary 140 × 115 mm. Do września 1996 r. numery rejestracyjne motorowerów mogły być wydawane tylko w układzie 3 litery + 4 cyfry.
Na początku lat 90., wskutek gwałtownego wzrostu ilości samochodów na polskich drogach, okazało się, że w kilku województwach pojemność rejestracyjna przyjętego systemu wyczerpuje się. W 1991 r. zniesiono więc podział na pojazdy prywatne i państwowe (tablice państwowe zachowały ważność do 31 grudnia 1993 r.), a w 1993 r. wprowadzono nowe wyróżniki dla województw z dużą ilością samochodów (1 dla województwa katowickiego i 2 dla warszawskiego). W 1996 r. dopuszczono natomiast stosowanie układu 3 litery + 3 cyfry + 1 litera dla wszystkich pojazdów po wyczerpaniu pojemności rejestracyjnej układu 3 litery + 4 cyfry, zaś w 1997 r. wprowadzono 4 nowe wyróżniki dla województwa warszawskiego. W takim kształcie tablice te wydawano do 2000 r.
Po reformie administracyjnej kraju w 1999 r., a przed wprowadzeniem nowych tablic, do końca obowiązywania starych tablic mogły być stosowane wyróżniki tylko z tych starych województw, w których mieściły się stolice nowych województw. Wyróżniki pozostałych województw mogły być stosowane tylko do 30 czerwca 1999 r. (przepis ten nie był przestrzegany w niektórych województwach). Na tablicach tymczasowych mogły być stosowane wyróżniki ze wszystkich starych województw.
Tablice wz. 1976 obowiązują nadal i pojazdy z takimi tablicami będzie można spotkać na polskich drogach jeszcze przez wiele lat.
Oznaczenia tablic rejestracyjnych wg starych województw
Wyróżniki województw: (stan na 31 grudnia 1998 r.)
* Biała Podlaska BP, BA, BS, tablice tymczasowe – A5-A9
* Białystok BK, BT, BI, tablice tymczasowe – B0-B4
* Bielsko-Biała BB, BL, BO, tablice tymczasowe – B5-B9
* Bydgoszcz BY, BG, BD, BC, tablice tymczasowe – C0-C4
* Chełm CH, CM, CU, tablice tymczasowe – C5-C9
* Ciechanów CI, CN, CA, tablice tymczasowe – D0-D4
* Częstochowa CZ, CE, CO, tablice tymczasowe – D5-D9
* Elbląg EL, EG, EB, tablice tymczasowe – E0-E4
* Gdańsk GD, GK, GA, GN, tablice tymczasowe – E5-E9
* Gorzów Wlkp. GO, GW, GR, tablice tymczasowe – F0-F4
* Jelenia Góra JG, JE, JA, tablice tymczasowe – F5-F9
* Kalisz KL, KZ, KP, tablice tymczasowe – G0-G4
* Katowice KA, KT, KB, KC, KD, KX, tablice tymczasowe – G5-G9
* Kielce KI, KE, KJ, tablice tymczasowe – H0-H4
* Konin KN, KM, KF, tablice tymczasowe – H5-H9
* Koszalin KO, KG, KY, tablice tymczasowe – I0-I4
* Kraków KR, KK, KW, KV, tablice tymczasowe – I5-I9
* Krosno KS, KU, KH, tablice tymczasowe – J0-J4
* Legnica LG, LC, LI, tablice tymczasowe – J5-J9
* Leszno LE, LS, LN, tablice tymczasowe – K0-K4
* Lublin LU, LL, LB, tablice tymczasowe – K5-K9
* Łomża LO, LM, LA, tablice tymczasowe – L0-L4
* Łódź LD, LZ, LF, LW, tablice tymczasowe – L5-L9
* Nowy Sącz NS, NO, NA, tablice tymczasowe – M0-M4
* Olsztyn OL, ON, OT, tablice tymczasowe – M5-M9
* Opole OP, OE, OD, tablice tymczasowe – N0-N4
* Ostrołęka OS, OK, OR, tablice tymczasowe – N5-N9
* Piła PI, PA, PY, tablice tymczasowe – O0-O4
* Piotrków Tryb. PT, PK, PU, tablice tymczasowe – O5-O9
* Płock PL, PC, PB, tablice tymczasowe – P0-P4
* Poznań PO, PN, PZ, PW, tablice tymczasowe – P5-P9
* Przemyśl PR, PM, PE, tablice tymczasowe – R0-R4
* Radom RA, RO, RD, tablice tymczasowe – R5-R9
* Rzeszów RZ, RE, RW, tablice tymczasowe – S0-S4
* Siedlce SE, SD, ST, tablice tymczasowe – S5-S9
* Sieradz SI, SA, SB, tablice tymczasowe – T0-T4
* Skierniewice SK, SN, SF, tablice tymczasowe – T5-T9
* Słupsk SL, SP, SG, tablice tymczasowe – U0-U4
* Suwałki SU, SW, SO, tablice tymczasowe – U5-U9
* Szczecin SZ, SC, SM, tablice tymczasowe – V0-V4
* Tarnobrzeg TG, TB, TE, tablice tymczasowe – V5-V9
* Tarnów TA, TN, TW, tablice tymczasowe – W0-W4
* Toruń TO, TU, TY, tablice tymczasowe – W5-W9
* Wałbrzych WB, WY, WH, tablice tymczasowe – X0-X4
* Warszawa WA, WS, WI, WU, WG, WF, WX, WZ, WM, WT, WP, WV, tablice tymczasowe – A0-A4
* Włocławek WL, WK, WE, tablice tymczasowe – X5-X9
* Wrocław WR, WO, WC, WW, tablice tymczasowe – Y0-Y4
* Zamość ZA, ZM, ZC, tablice tymczasowe – Y5-Y9
* Zielona Góra ZG, ZE, ZN, tablice tymczasowe – Z0-Z4
Tablica Straży Granicznej
Wyróżniki służb specjalnych:
* Milicja Obywatelska (od 1990 r. Policja) MO
* Ludowe Wojsko Polskie (po upadku PRL Wojsko Polskie) U
* Wojska Ochrony Pogranicza (od 1991 r. Straż Graniczna) HW
* Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe MSWiA (do ostatecznej likwidacji w 2000 r.) oraz GROM (do 1999 r. gdy przeszedł w podporządkowanie MON) HN
Inne typy tablic
* Tablice tymczasowe wprowadzono w 1981 r. Miały żółte znaki. Numer składał się z litery i 6 cyfr – litera i pierwsza cyfra oznaczały województwo. Tablice tymczasowe w latach 1981-1983 były stosowane w celu przejazdu z miejsca zakupu pojazdu do miejsca zamieszkania właściciela lub wywozu pojazdu za granicę. Od roku 1984 stosowano je również do rejestracji czasowej i niezbędnych przejazdów w celu naprawy, przeglądu itp., a od 1999 r. także do celów eksploatacji pojazdu w ramach badań i prób.
* Tablice próbne miały czerwone tło. Pierwszą literą była zawsze X, następne 2 były wyróżnikiem województwa. Tablice próbne w latach 1976-1983 były wydawane dla pojazdów czasowo dopuszczonych do ruchu, a od roku 1984 dla pojazdów eksploatowanych w ramach badań i prób przeprowadzanych przez właściwe przedsiębiorstwa lub placówki naukowo-badawcze. Wycofano je 31 grudnia 1998 r.
* Tablice cudzoziemskie miały zielone tło i białe znaki. Pierwszą literą numeru była zawsze I, po niej następował wyróżnik województwa. Wydawano je cudzoziemcom zamieszkałym w Polsce i zagranicznym osobom prawnym, nie korzystającym z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Od 1984 r. wydawano je tylko cudzoziemcom bez karty stałego pobytu (cudzoziemcom z kartą wydawano tablice zwyczajne). Wycofano je 31 grudnia 1993 r. ale zachowały ważność do 31 grudnia 1995 r.
* Tablice dyplomatyczne wydawano dla pojazdów przedstawicielstw i misji dyplomatycznych i konsularnych państw obcych i organizacji narodowych w Polsce oraz ich personelu, korzystających z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Litery były wyróżnikiem województwa warszawskiego (zawsze stosowano tylko WA). 2 pierwsze cyfry były kodem państwa, a 3 następne oznaczały przeznaczenie pojazdu. Tablice dwurzędowe dyplomatyczne miały wymiary 330 × 230 mm. Tablice motocyklowe wprowadzono 1 czerwca 1991 r.
* Tablice specjalne były stosowane dla pojazdów Wojska Polskiego, Straży Granicznej, jednostek wojskowych MSWiA oraz Milicji Obywatelskiej (od 1990 r. – Policji). Numer ciężarek wojskowych mógł być namalowany białą farbą na tylnej burcie pojazdu i na bocznych drzwiach. Na tablicach wojskowych stosowano kody: UA, UC, UE, UF, UG, UH, UK, UL, UN, UO, UR, US i UW. Na tablicach policyjnych stosowano kody: MOA, MOF, MOK, MOP i MOS na tablicach samochodowych oraz MOR i MOT na tablicach motocyklowych.
Tablice rowerowe
Dawniej obowiązkowi rejestracji podlegały także rowery. Wydawano na nie tablice rowerowe.
1920-1936
Nie istniało ogólnokrajowe zarządzenie dotyczące tablic rowerowych – każde województwo samo ustalało wygląd tablic rowerowych oraz zasady tworzenia numeru na nich.
1936-1937
Po raz pierwszy tablice rowerowe wprowadzone centralnym zarządzeniem wydawano od 15 września 1936 r. Tablice rowerowe były stosowane do rowerów i wózków poruszanych siłą nóg, a od 1937 r. również motocykli o pojemności silnika mniejszej niż 100 cm^(3). Tablicę należało umieścić z tyłu pod siodełkiem, prostopadle do osi roweru. Pod numerem znajdowały się cyfry oznaczające lata dwuletniego okresu rejestracji rowerów.
Tablice były żółte z czarnymi znakami i miały wymiary 120 × 76 mm. Numer składał się z litery i 5 cyfr. W numerze nie mogły być użyte litery F, G, J, O, Q, V.
Dwie pierwsze cyfry oznaczały województwo, chociaż stosowane wyróżniki różniły się od tych stosowanych na tablicach samochodowych.
Wyróżniki województw:
* 01-05 – miasto stołeczne Warszawa
* 06-08 – białostockie
* 09-12 – kieleckie
* 13-16 – krakowskie
* 17-20 – lubelskie
* 21-23 – lwowskie
* 24-30 – łódzkie
* 31-33 – nowogródzkie
* 34-35 – poleskie
* 36-47 – pomorskie
* 48-83 – poznańskie
* 84-85 – stanisławowskie
* 86-87 – tarnopolskie
* 88-93 – warszawskie
* 94-96 – wileńskie
* 97-99 – wołyńskie
Województwo śląskie samo ustaliło system tablic rowerowych. Co prawda, ich kolorystyka była taka sama, co w innych województwach, ale zasady tworzenia numeru były zupełnie inne. Na tablicy znajdowało się 6 cyfr, a numery wydawano od 100 100 w górę.
1938-1939
15 listopada 1937 r. Minister Komunikacji wydał Zarządzenie w sprawie kształtu, barwy, i wymiarów tabliczek rowerowych na okres rejestracyjny 1938-1939. Tablice rowerowe wydawano dla rowerów i wózków poruszanych siłą nóg oraz motocykli o pojemności silnika mniejszej niż 100 cm^(3). Tablicę należało umieścić z tyłu pod siodełkiem, prostopadle do osi roweru.
Tablice miały czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Były nieco mniejsze od poprzednich – miały wymiary 105 × 105 mm.
Zachowano układ 1 litera + 5 cyfr. W górnym rzędzie znajdowała się litera i dwucyfrowy wyróżnik województwa, a w dolnym 3 cyfry. W numerze nie mogły być w nim użyte litery F, G, J, O, Q, V. Do lipca 1938 r. wyróżniki województw były te same, co na tablicach z lat 1936-1937, chociaż część województw, a także m. st. Warszawa, zachowało dawne wyróżniki.
Wyróżniki województw od lipca 1938 r.
* 01-05 – miasto stołeczne Warszawa
* 06-08 – białostockie
* 09-12 – kieleckie
* 13-16 – krakowskie
* 17-20 – lubelskie
* 21-23 – lwowskie
* 24-30 – łódzkie
* 31-33 – nowogródzkie
* 34-35 – poleskie
* 36-47 – pomorskie
* 48-76 – poznańskie
* 77 – wołyńskie
* 78 – białostockie
* 79-80 – kieleckie
* 81 – lubelskie
* 82 – pomorskie
* 83 – warszawskie
* 84-85 – stanisławowskie
* 86-87 – tarnopolskie
* 88-93 – warszawskie
* 94-96 – wileńskie
* 97-99 – wołyńskie
Podobnie jak poprzednio, system tablic rowerowych w województwie śląskim wyglądał inaczej. Co prawda, kolorystyka tablic była taka sama, co w pozostałych województwach, zasady tworzenia numeru pozostały niezmienione.
Inaczej wyglądały tablice rowerów wojskowych. Tło wprawdzie miały czarne, tak samo jak tablice rowerów cywilnych, ale znaki i obwódka miały kolor biały. Numer zaczynał się zawsze od litery W, a po nim następowało 5 cyfr (pierwsza była oddzielona od litery i pozostałych cyfr kreskami).
1945-1946
Podobnie jak w latach 1920-1936, nie istniało ogólnokrajowe zarządzenie dotyczące tablic rowerowych i każde województwo samo ustalało wygląd tablic rowerowych oraz zasady tworzenia numeru na nich.
1947-1948
U góry tablicy znajdowała się nazwa powiatu oraz napis ROK 1947/48.
Tablica miała czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Były dosyć małe – mierzyły tylko 88 × 78 mm. Numer składał się z 5 cyfr.
1949-1950/51
Tablice z okresu 1947-1948 były ważne do 30 września 1949 r.
Wymiary tablicy były te same, co w latach 1947-1948. Tablice miały czarne tło i białe znaki i obwódkę. Numer miał literę i 5 cyfr (poszczególne przedziały cyfrowe oznaczały województwo). W numerze nie mogły być użyte litery: J, O, Q, V.
Wyróżniki województw:
* 00001-01499 – białostockie
* 01500-06999 – gdańskie
* 07000-11499 – kieleckie
* 11500-18999 – krakowskie
* 19000-21999 – lubelskie
* 22000-22999 – miasto Łódź
* 23000-30999 – łodzkie
* 31000-33999 – olsztyńskie
* 34000-41999 – pomorskie
* 42000-59999 – poznańskie
* 60000-62499 – rzeszowskie
* 62500-76499 – śląskie
* 76500-81499 – szczecińskie
* 81500-82499 – miasto stołeczne Warszawa
* 82500-86999 – warszawskie
* 87000-92599 – wrocławskie
Dodatkowe wyróżniki województw wprowadzone w czerwcu 1950 r.:
* 92600-95499 wrocławskie
* 95500-99500 poznańskie
* 99501-99855 pomorskie
* 99856-99999 warszawskie
* O 00001-60000 śląskie
* O 60001-99999 pomorskie
* J 00001-32250 białostockie
* J 32251-43250 gdańskie
* J 43251-63250 wrocławskie
* J 63251-83250 rzeszowskie
1951
Tablice z okresu 1949-1950 mogły być wydawane jeszcze w 1951 r., aż do wyczerpania zasobów.
Wymiary tablicy i kolorystyka nadal pozostawały niezmienione.
Zmieniono układ numeru – od tej pory składał się z 2 liter i 3 cyfr. Pierwsza litera oznaczała województwo. Drugą literą nie mogły być B, D, I, J, O, V, z wyjątkiem województw katowickiego i wrocławskiego, gdzie była dopuszczona jako druga litera B.
Wyróżniki województw:
* A – białostockie
* C – bydgoskie
* E – gdańskie
* F – katowickie
* G – kieleckie
* H – koszalińskie
* K – krakowskie
* L – lubelskie
* M – łódzkie
* N – miasto Łódź
* P – olsztyńskie
* R – opolskie
* S – rzeszowskie
* T – poznańskie
* U – szczecińskie
* W – wrocławskie
* X – zielonogórskie
* Y – miasto stołeczne Warszawa
* Z – warszawskie
1952-1954
Tablice miały kształt trójkąta z zaokrąglonymi rogami.
Długość podstawy wynosiła 70 mm, boków – 90 mm, a szerokość zaokrąglenia – 30 mm. Tło było czarne, a znaki i obwódka żółte. Numer składał się z litery i 5 cyfr (dwie pierwsze oznaczały województwo, wyróżniki były te same, co na tablicach samochodowych).
Tablice rowerowe ostatecznie wycofano w styczniu 1954 r. Jednak obowiązku rejestracji rowerów nie zniesiono – przy rejestracji rowerów wydawano tylko kartę rowerową (dowód rejestracyjny). Obowiązek rejestracji rowerów zniesiono w 1964 r.
Tablice dorożek konnych
Do ok. lat 50. również dorożki konne miały tablice. Ustalenie ich wzorów, wymiarów, barw, układu itp. leżało w gestii władz powiatowych lub miejskich (gminnych). Najczęściej tablice z tego okresu zawierały rok wydania, nazwę powiatu (miasta) i kolejny numer. Tablice te co roku były zmieniane. Ich kształty były różne (owalne, kwadratowe itp.) W latach 60. w niektórych miastach dorożki miały tylko numery boczne tak jak taksówki obecnie.
Tablice wozów konnych (furmanek)
Były to tylko tablice informacyjne zawierające imię i nazwisko właściciela i jego adres lub nazwę firmy i jej siedzibę. Musiał je wykonać właściciel furmanki i umieścić na jej prawej burcie. Od 1962 r. do 1983 r. obowiązywał przepis, że gdy jeden właściciel miał więcej niż jeden wóz konny, każdy z nich musiał mieć na tablicy informacyjnej oprócz danych właściciela również kolejny numer rozpoczynając od 1. Prawdopodobnie do początku lat 50. również furmanki miały tablice zawierające rok wydania, nazwę województwa lub powiatu (miasta) i kolejny numer. Tablice te co 2 lata były zmieniane. Ich kształty były różne (owalne, kwadratowe itp.), a ustalenie ich wzorów, wymiarów, barw, układu itp. leżało w gestii władz wojewódzkich, powiatowych lub miejskich (gminnych).
Liczba samochodów w Polsce na przestrzeni dziejów
* 1 stycznia 1937 – 37 468 (1 samochód na 1000 mieszkańców)
* 1 stycznia 1956 – 82 680 (3 samochody na 1000 mieszkańców)
* 1 stycznia 1970 – 479 400 (15 samochodów na 1000 mieszkańców)
* 1 stycznia 1976 – 1 321 040 (40 samochodów na 1000 mieszkańców)
* 1 stycznia 1990 – 5 244 000 (138 samochodów na 1000 mieszkańców)
* 1 stycznia 2000 – ok. 10 mln (265 samochodów na 1000 mieszkańców)
* 30 czerwca 2006 – ok. 13 mln (340 samochodów na 1000 mieszkańców)
* 1 stycznia 2009 - ok. 16 mln (420 samochodów na 1000 mieszkańców)
Ciekawostki
W połowie lat 80. XX wieku w niektórych miastach wojewódzkich wydawano osobne zestawy numerów rejestracyjnych dla taksówek. Cyfry były identyczne z numerem bocznym taksówki.
* w aglomeracji warszawskiej wszystkie prywatne taksówki otrzymały rejestracje WGT xxxx;
* we Wrocławiu WRT xxxx
* w Poznaniu PZZ xxxx
* w Toruniu TOX xxxx
* w Bydgoszczy BGT xxxx
* w Elblągu ELT xxxx
* w województwie gdańskim GKT xxxx (tylko w Sopocie cyfry były zgodne z numerami bocznymi taksówek)
W Łukowie (daw. województwo siedleckie) według wzoru tablic z lat 1976-2000, wydawane były tablice rejestracyjne rozpoczynające się od LBJ, które przeznaczone były dla województwa lubelskiego[potrzebne źródło].
Przypisy
1. ? Dz.U. 2002 nr 133 poz. 1123: http://www.abc.com.pl/serwis/du/2002/1123.htm
2. ? Komunikat MI
3. ? wyróżniki tablic dyplomatycznych
4. ? Dz. Urz. MK 1937 nr 5 poz. 34
5. ? Dz. Urz. 1937 nr 85 poz. 616
6. ? Przednia tablica rejestracyjna na motocyklach była dwustronna i mocowana na błotniku, wzdłuż osi pojazdu. Taka konstrukcja stanowiła zagrożenie w razie wypadku drogowego z udziałem motocykla, przednia tablica w szczególnych przypadkach mogła działać jak nóż, powodujący dodatkowe obrażenia np. w przypadku zderzenia motocykla z pieszym.
7. ? z zasobów numeracyjnych województwa katowickiego po pewnym czasie wykluczono kombinację literową SS, pierwotnie przydzielaną Sosnowcowi, ze względu na skojarzenia z niemiecką formacją SS z czasów wojny
8. ? do lat 60. pojazdy milicyjne nosiły numer rejestracyjny w postaci pojedynczej litery Y i czterech cyfr, dopiero potem dodano po "Y" drugą literę
- mansel
- Posty: 709
- Dołączył(a): 30 paź 2009, o 13:23
- Lokalizacja: Warszawa
- Na starym Warriorze od: 0
Re: pierwszy spam
przez Mider » 4 gru 2009, o 13:40
Egon, klawo jak cholera.
Kto mieczem wojuje zginie od miecza.
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
-
Mider - Posty: 1436
- Dołączył(a): 25 paź 2009, o 00:35
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: MGPP/CSAR CG-1
- Na starym Warriorze od: 0
- sobczaq
- Posty: 506
- Dołączył(a): 14 sie 2009, o 23:40
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: 10th Mountain
- Na starym Warriorze od: 2007
Re: pierwszy spam
przez Mider » 4 gru 2009, o 14:26
Do bani ... dziś się wybieram :P
Kto mieczem wojuje zginie od miecza.
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
-
Mider - Posty: 1436
- Dołączył(a): 25 paź 2009, o 00:35
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: MGPP/CSAR CG-1
- Na starym Warriorze od: 0
Re: pierwszy spam
przez sobczaq » 4 gru 2009, o 14:30
%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%v
10th
- sobczaq
- Posty: 506
- Dołączył(a): 14 sie 2009, o 23:40
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: 10th Mountain
- Na starym Warriorze od: 2007
Re: pierwszy spam
przez mansel » 4 gru 2009, o 14:32
tyle procentów?
Ty wiesz jak to szybko musi parować?
Ty wiesz jak to szybko musi parować?
- mansel
- Posty: 709
- Dołączył(a): 30 paź 2009, o 13:23
- Lokalizacja: Warszawa
- Na starym Warriorze od: 0
- sobczaq
- Posty: 506
- Dołączył(a): 14 sie 2009, o 23:40
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: 10th Mountain
- Na starym Warriorze od: 2007
Re: pierwszy spam
przez Mider » 4 gru 2009, o 14:35
%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
Większe i kolor lepszy :P
Większe i kolor lepszy :P
Kto mieczem wojuje zginie od miecza.
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
-
Mider - Posty: 1436
- Dołączył(a): 25 paź 2009, o 00:35
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: MGPP/CSAR CG-1
- Na starym Warriorze od: 0
Re: pierwszy spam
przez Izzy » 4 gru 2009, o 14:39
bupa
God gave you a soul,
Your parents, a body,
Your country a rifle,
Keep all of them clean
http://www.facebook.com/Warsaw.Spartans
Your parents, a body,
Your country a rifle,
Keep all of them clean
http://www.facebook.com/Warsaw.Spartans
-
Izzy - Posty: 990
- Dołączył(a): 22 paź 2009, o 16:59
- Lokalizacja: Izzybelin
- White Cross: Ranger Unit
- Na starym Warriorze od: 0
- sobczaq
- Posty: 506
- Dołączył(a): 14 sie 2009, o 23:40
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: 10th Mountain
- Na starym Warriorze od: 2007
Re: pierwszy spam
przez Mider » 4 gru 2009, o 14:56
...............
Kto mieczem wojuje zginie od miecza.
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
-
Mider - Posty: 1436
- Dołączył(a): 25 paź 2009, o 00:35
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: MGPP/CSAR CG-1
- Na starym Warriorze od: 0
- sobczaq
- Posty: 506
- Dołączył(a): 14 sie 2009, o 23:40
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: 10th Mountain
- Na starym Warriorze od: 2007
Re: pierwszy spam
przez mansel » 4 gru 2009, o 15:01
już od minutki WEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEKEND!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
- mansel
- Posty: 709
- Dołączył(a): 30 paź 2009, o 13:23
- Lokalizacja: Warszawa
- Na starym Warriorze od: 0
- sobczaq
- Posty: 506
- Dołączył(a): 14 sie 2009, o 23:40
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: 10th Mountain
- Na starym Warriorze od: 2007
Re: pierwszy spam
przez eMAGie » 4 gru 2009, o 15:11
Instrukcja realizacji kontroli w zakresie kwalifikowalności powierzchni
wersja 1.3 z dnia 10.06.2009r.
Warszawa 2009
Opracowanie: Data: Podpisy:
Osoby przygotowujące dokument 10.06.2009 r. Anna Wyszyńska-Głowacka
Aldona Kostrzewa
Józef Borkowski
Szymon Karaś
Zatwierdzenie: Data: Podpisy:
Mirosława Kwiecień
Naczelnik
Wydziału Kontroli Powierzchniowych 10.06.2009 r.
Leszek Szymański
Dyrektor
Departamentu Kontroli na Miejscu 10.06.2009 r.
Zmiany dokumentu:
Lp. Data Imię i nazwisko Wersja Opis i referencja do poprzedniej wersji
1. 06.03.2009 Kostrzewa Aldona
Szymon Karaś 1.0 Opracowanie instrukcji w zakresie kontroli metoda inspekcji terenowej.
Anna Wyszyńska-Głowacka
Józef Borkowski Opracowanie instrukcji w zakresie kontroli metodą FOTO.
2. 10.04.2009 Szymon Karaś 1.1 Zmiany treści wynikające z odpowiedzi udzielonych na pytania do SIWZ w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego.
3. 01.06.2009 Szymon Karaś 1.2 Wprowadzenie do pkt. 18.13 wykazu upraw/gatunków roślin w ramach poszczególnych grup upraw.
4. 10.06.2009 Szymon Karaś 1.3 Modyfikacja treści pkt. 5.2 w zakresie zmiany wartości szerokości strefy buforowej dla pomiarów powierzchni kontrolowanych działek rolnych.
Spis treści
1. Definicje i terminologia 8
1.1. Słownik 8
1.2. Skróty 14
2. Zasady deklarowania i kwalifikowalności działek rolnych 15
2.1. Ogólne zasady deklarowania działek rolnych 15
2.2. Wykaz upraw/gatunków roślin w ramach poszczególnych grup upraw 16
2.3. Powierzchnie uprawnione do płatności 17
2.3.1. Zasady ustalenia powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku działek porośniętych drzewami 17
2.4. Powierzchnie nieuprawnione do płatności 18
3. Dane do kontroli 18
3.1. Niekompletne lub nieaktualne dane kontrolne 18
3.2. Niespójne dane dotyczące deklarowanej powierzchni działki rolnej 19
3.3. Powierzchnia deklarowana gospodarstwa mniejsza niż 1 ha 20
4. Zasady określania grupy upraw/uprawy 20
4.1. Ogólne zasady określania grupy upraw 20
4.2. Zasady postępowania w przypadku stwierdzenia różnic pomiędzy grupą upraw/uprawą zadeklarowaną, a grupą upraw/uprawą stwierdzoną 20
4.2.1. Zasady stosowania kodów DR6, DR7 i DR31 23
4.3. Zasady postępowania w przypadku stwierdzenia różnic pomiędzy grupą upraw zadeklarowaną, a grupą upraw stwierdzoną w przypadku działek rolnych zadeklarowanych w grupie JPO_TUZ 23
4.4. Zasady postępowania w przypadku działek zaoranych lub ponownie obsianych po zbiorze plonu głównego 26
4.5. Zasady stosowania kodu DR 34 26
4.6. Zasady stosowania kodu DR 28 27
5. Zasady określania powierzchni działek rolnych 31
5.1. Ogólne zasady określania powierzchni działek rolnych 31
5.2. Obliczanie tolerancji pomiaru 31
5.3. Obliczanie obwodu działki 32
5.3.1. Obiekt liniowy wewnątrz działki rolnej 32
5.3.2. Działka rolna położona wewnątrz większej działki rolnej 32
5.4. Zasady zaokrąglania wyników pomiarów 33
5.5. Redukcja powierzchni stwierdzonej działki rolnej do powierzchni całkowitej działki/-ek ewidencyjnej/-ych 33
5.6. Zasady określania powierzchni stwierdzonej działek rolnych podrzędnych 34
5.7. Zasady określania powierzchni działki rolnej w przypadku braku możliwości identyfikacji granic tej działki 37
5.7.1. Zasada stosowania kodu DR25 38
5.8. Zasady określania powierzchni stwierdzonej działek rolnych podrzędnych w przypadku działek zaoranych lub ponownie obsianych po zbiorze plonu głównego 38
5.9. Zasady określania powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku działek rolnych lub ich części, na których prowadzona jest plantacja chmielu 39
5.10. Zasada określania powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku działek rolnych lub ich części deklarowanych jako szklarnie/tunele foliowe 40
5.11. Zasada określania powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku działek rolnych lub ich części deklarowanych jako sady 40
5.12. Zasada określania powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku działek rolnych lub ich części, na których prowadzone są plantacje zagajników o krótkiej rotacji oraz wieloletnie plantacje trwałe, wykorzystywane na cele energetyczne 41
5.13. Zasady określania powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku upraw traw przeznaczonych na susz paszowy lub upraw roślin przeznaczonych na materiał siewny kategorii elitarny i kwalifikowany 41
5.14. Zasada określania powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku działek rolnych lub ich części deklarowanych jako uprawa orzecha 42
5.15. Zasady określania powierzchni działki rolnej położonej na nie zadeklarowanych działkach ewidencyjnych 42
5.16. Zasady określania powierzchni działki rolnej w przypadku wystąpienia błędu w danych deklarowanych 44
5.16.1. Zadeklarowano jedną działkę rolną podstawową jako kilka odrębnych działek rolnych 44
5.16.2. Zadeklarowano kilka działek rolnych podstawowych/podrzędnych, nie sąsiadujących ze sobą, jako jedną działkę rolną 46
5.16.3. Zadeklarowano jedną działkę rolną zamiast kilku 47
5.16.4. Zadeklarowano działkę rolną podrzędną, która nie ma działki rolnej podstawowej 48
6. Zasady kompensacji powierzchni działek wytypowanych do obowiązkowej kontroli 49
6.1. Szczegółowe zasady wypełniania tabeli „Kompensacja powierzchni w ramach grup płatności w celu weryfikacji poziomu kontroli w gospodarstwie” w zależności od zastosowanego kodu w odniesieniu do kontrolowanych działek rolnych. 51
7. Sprawdzenie, czy cała działka rolna nie była użytkowana rolniczo na dzień 30.06.2003r. 53
8. Zasady sporządzania dokumentacji fotograficznej 53
9. Kody pokontrolne 55
10. Raport z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni 62
10.1. Wykaz stron Raportu z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni 62
10.2. Data kontroli 63
10.3. Kontrola gospodarstwa przez więcej niż jeden zespół kontrolny 64
11. Przekazanie kopii Raportu z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni producentowi rolnemu 64
11.1. Zasady ogólne 64
11.2. Przekazanie kopii Raportu z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni po korekcie producentowi rolnemu 65
12. Wypełnienie bazy danych 66
13. Wewnętrzna kontrola jakości dokumentacji pokontrolnej 66
14. Zasady komunikacji pomiędzy Wykonawcą, a Zamawiającym w sytuacjach szczególnych 67
15. Kontrola metodą inspekcji terenowej 67
15.1. Przekazanie Wykonawcy dokumentacji kontrolnej 67
15.2. Prace przygotowawcze 68
15.2.1. Wydruk spersonalizowanych raportów 68
15.2.2. Powiadomienie producenta rolnego o planowanej kontroli 68
15.3. Przeprowadzenie kontroli 69
15.4. Opracowanie wyników 69
15.5. Poziom kontroli w gospodarstwie 69
15.5.1. Zwiększanie poziomu kontroli w gospodarstwie 70
15.5.2. Poziom kontroli w gospodarstwach rozproszonych 71
15.6. Techniki pomiaru powierzchni i obwodu działek rolnych 71
15.6.1. Pomiar techniką GPS 72
15.6.2. Pomiar z wykorzystaniem tachimetru elektronicznego 73
15.6.3. Pomiar z wykorzystaniem taśmy mierniczej 73
15.6.4. Pomiar techniką kombinowaną 73
15.7. Sporządzenie szkiców działek rolnych 74
15.8. Dane wektorowe 75
15.8.1. Funkcja multipoligon 77
15.9. Wykaz elementów wchodzących w skład pakietu zwrotnego 77
15.10. Zasady kompletowania dokumentacji pokontrolnej 78
15.10.1. Zasady kompletowania i archiwizacji dokumentacji fotograficznej oraz współrzędnych zarejestrowanych miejsc wykonywania fotografii. 79
15.11. Przekazanie pakietu zwrotnego 80
16. Kontrola metodą FOTO 80
16.1. Przekazanie Wykonawcy dokumentacji kontrolnej 80
16.2. Zakres kontroli w gospodarstwie 81
16.3. Powiadomienie producenta rolnego o planowanej kontroli 81
16.4. Przebieg procesu realizacji kontroli metodą FOTO 81
16.5. Wstępna wektoryzacja 82
16.6. Wydruk arkuszy ortofotomapy 83
16.7. Przygotowanie formularza z wywiadu terenowego 84
16.8. Wywiad terenowy 85
16.8.1. Wypełnienie formularza z wywiadu terenowego 85
16.8.2. Wykonanie szkicu na wydruku ortofotomapy 85
16.8.3. Zakończenie prac terenowych 86
16.9. Obliczanie powierzchni 86
16.9.1. Określenie granic działki rolnej, położonej na obszarze pokrytym ortofotomapą i pomiar jej powierzchni techniką GPS 86
16.9.2. Pomiar pola powierzchni działki rolnej zlokalizowanej na obszarze ortofotomapy pokrytym chmurami 86
16.10. Dane wektorowe 87
16.11. Wektoryzacja - przypadki szczególne 88
16.11.1. Przesunięcie pomiędzy granicą działki rolnej widocznej na ortofotomapie a granicą działki ewidencyjnej 88
16.11.2. Różni producenci rolni zadeklarowali całą powierzchnię tej samej działki ewidencyjnej 88
16.12. Spotkanie z producentem rolnym 88
16.13. Wykaz elementów wchodzących w skład pakietu zwrotnego/zlecenia 89
16.13.1. Zasady kompletowania dokumentacji pokontrolnej 90
16.13.2. Przekazanie pakietu zwrotnego 90
16.13.3. Sprawozdania 91
17. Podstawy prawne 93
17.1. Akty prawne krajowe 93
17.2. Akty prawne Unii Europejskiej 94
18. Załączniki 95
18.1. Pismo przewodnie do przesłania producentowi rolnemu kopii raportu z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni 95
18.2. Pismo przewodnie do przesłania producentowi rolnemu kopii raportu z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni po korektach 96
18.3. Raport z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni 97
18.4. Tabela „Kompensacja powierzchni w ramach grup upraw w celu weryfikacji poziomu kontroli w gospodarstwie” 104
18.5. Formularz z wywiadu terenowego 106
18.6. Wzór notatki ze spotkania z producentem rolnym 107
18.7. Oświadczenie o przeznaczeniu roślin na materiał siewny kategorii elitarny i kwalifikowany 108
18.8. Oświadczenie o przeznaczeniu traw uprawianych na trwałych użytkach zielonych na susz paszowy 109
18.9. Oświadczenie o gatunkach zbóż (pszenica, żyto, jęczmień, owies) uprawianych na działkach ewidencyjnych zadeklarowanych we wniosku o przyznanie płatności 110
18.10. Instrukcja wypełniania spersonalizowanego wniosku o przyznanie płatności na rok 2009 i załącznika graficznego 111
18.11. Szczegółowe zasady wypełniania pól Raportu z kontroli z uwzględnieniem kodów pokontrolnych. 123
18.12. Wzór pisma zgłoszenia braków w dokumentacji kontrolnej. 145
18.13. Wykaz upraw/gatunków roślin w ramach poszczególnych grup upraw 146
18.14. Wykaz roślin, które mogą być przeznaczone na materiał siewny kategorii elitarny i kwalifikowany 153
18.15. Dyskietka 155
Wprowadzenie
Zgodnie z ustawą o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego do płatności uprawnione są gospodarstwa posiadające minimalną powierzchnię użytków rolnych wynoszącą co najmniej 1 ha, składające się z działek rolnych, których powierzchnia wynosi co najmniej 0,1 ha.
Wnioski powinny być wypełnione zgodnie z Instrukcją wypełniania spersonalizowanego wniosku o przyznanie płatności na rok 2009 i załącznika graficznego (załącznik nr 18.10).
Jako działkę rolną należy rozumieć zwarty obszar gruntu, na którym jeden producent rolny prowadzi jedną grupę upraw, o powierzchni niemniejszej niż 0,1 ha.
Głównym celem kontroli jest:
a) ustalenie granic i powierzchni działki rolnej,
b) zweryfikowanie zadeklarowanej grupy upraw/uprawy na danej działce rolnej,
c) stwierdzenie, czy obszar działki rolnej był w dobrej kulturze rolnej (użytkowany rolniczo ) na dzień 30 czerwca 2003 r,
W celu ustalania przebiegu granic działki rolnej, należy wykorzystywać kopię załączników graficznych składanych przez producentów rolnych wraz z wnioskami, jeżeli zostaną przekazane przez Zamawiającego w ramach dokumentacji kontrolnej.
Inspektor terenowy zobowiązany jest posiadać imienne upoważnienie do przeprowadzenia kontroli, które przed
przystąpieniem do czynności kontrolnych ma obowiązek okazać producentowi rolnemu (jeżeli producent jest obecny podczas kontroli).
Jeżeli kontrola dotyczy producenta rolnego, który wnioskuje o płatność ONW (w Raporcie z kontroli, w polu
nr 7 widnieje nr sprawy ONW), dodatkowo inspektor zobowiązany jest posiadać również imienne upoważnienie do przeprowadzenia kontroli w tym zakresie. Czynności ustalania przebiegu granic i powierzchni działek rolnych położonych na obszarach ONW (w Raporcie z kontroli, w polu nr 71 widnieje powierzchnia zgłoszona do ONW w ramach danej działki rolnej), powinny zostać przeprowadzone przez osobę posiadającą wykształcenie wyższe w zakresie geodezji lub kartografii lub wykształcenie średnie w zawodzie technik geodeta.
Inspektorzy mają prawo do:
a) wstępu na teren gospodarstwa rolnego,
b) żądania pisemnych lub ustnych informacji związanych z przedmiotem kontroli,
c) wglądu do dokumentów związanych z przedmiotem kontroli i sporządzenia z nich odpisów, wyciągów lub kopii oraz zabezpieczania tych dokumentów.
Podczas spotkania z producentem rolnym należy:
a) przedstawić cel kontroli,
b) odwołać się do informacji przekazanych podczas powiadomienia o kontroli (jeżeli producent był powiadomiony),
c) w razie potrzeby poprosić producenta rolnego o wskazanie lokalizacji deklarowanych działek rolnych
w terenie (ew. na mapach).
Kontrole powierzchniowe realizowane są dwiema metodami:
1. Metodą inspekcji terenowej
Kontrola gospodarstwa polega na zrealizowaniu czynności kontrolnych w odniesieniu do działek rolnych wskazanych przez Zamawiającego do obowiązkowej kontroli (co najmniej 50% działek podstawowych zgłoszonych do płatności obszarowej i co najmniej 50% działek podstawowych zgłoszonych do płatności ONW).
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, zakres kontroli jest zwiększany, zgodnie z wytycznymi zawartymi w dalszej części Instrukcji.
Zespół kontrolny powinien się składać co najmniej z dwóch osób posiadających ważne upoważnienia do wykonywania czynności kontrolnych.
2. Metodą FOTO
Kontrola metodą FOTO charakteryzuje się tym, że jest przeprowadzana na wskazanych obszarach.
Kontrola gospodarstwa polega na skontrolowaniu wszystkich działek rolnych, wchodzących w skład wytypowanego gospodarstwa.
Liczebność zespołu przeprowadzającego wizytację terenową w ramach kontroli metodą FOTO jest sprawą wewnętrzną Wykonawcy. Jednak w przypadku kontroli producenta rolnego, który wnioskuje o płatność ONW, zespół kontrolny realizujący czynności ustalania przebiegu granic oraz powierzchni działek rolnych powinien składać się z co najmniej dwóch osób.
Wykonawca zobowiązany jest do zakończenia prac terenowych w terminie wynikającym z treści Umowy.
W szczególnych przypadkach opisanych w dalszej części Instrukcji, może zaistnieć potrzeba uzupełnienia kontroli gospodarstwa realizowanej metodą FOTO kontrolą metodą inspekcji terenowej.
1. Definicje i terminologia
Zamieszczone poniżej definicje i terminologia zostały przygotowane na potrzeby niniejszej Instrukcji.
1.1. Słownik
Dzień zakończenia wykonywania czynności kontrolnych oznacza dzień:
w kontroli metodą inspekcji terenowej wyznaczony datą zakończenia czynności kontrolnych w terenie,
w kontroli metodą FOTO wyznaczony datą zatwierdzenia Raportu z kontroli przez Wykonawcę.
Dni robocze – oznacza dni od poniedziałku do piątku w godzinach od 8:15 do 16:15, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy.
Dokumentacja kontrolna – oznacza dokumenty oraz dane przekazywane Wykonawcy przez Zamawiającego w ramach realizacji Umowy dotyczące jednego gospodarstwa rolnego - szczegółowy opis dokumentacji kontrolnej w zależności od metody kontroli powierzchniowej określa Instrukcja.
Dokumentacja pokontrolna - oznacza sporządzony przez Wykonawcę Raport z kontroli w zakresie kwalifikowalności powierzchni , jednego gospodarstwa rolnego, wykonany w wersji pisemnej i elektronicznej (sporządzonej w sposób tożsamy z wersją pisemną), w formacie *.mdb lub innym formacie ustalonym przez Zamawiającego, wraz z załącznikami – szczegółowy opis wymaganych elementów dokumentacji pokontrolnej oraz sposób i formę jej sporządzania w zależności od metody kontroli powierzchniowej określa Instrukcja.
Działalność rolnicza - zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, objętej programem rozwoju obszarów wiejskich”, za działalność taką uważa się produkcję roślinną i zwierzęcą w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego i reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, roślin ozdobnych i grzybów uprawnych, sadownictwo, hodowle i produkcję materiału zarodowego ssaków, ptaków i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego, fermowego oraz chów i hodowlę ryb.
Działka rolna – oznacza to działkę rolną w rozumieniu art. 2 pkt 1a Rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wdrażania wzajemnej zgodności, modulacji oraz zintegrowanego systemu administracji i kontroli (…). Działka rolna stanowi zwarty obszar gruntu, na którym jeden producent rolny prowadzi jedną grupę upraw, o powierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha. Jednak w przypadku, gdy wymagane jest oddzielne zgłoszenie użytkowania pewnego obszaru w ramach gruntów objętych grupą upraw, działka rolna jest ograniczona na podstawie tego konkretnego użytkowania. Obszary, które wymagają odrębnego zgłoszenia użytkowania obejmują: trwałe użytki zielone, ONW, obszary, na których jest realizowane przedsięwzięcie rolno-środowiskowe i poprawy dobrostanu zwierząt oraz obszary, na których prowadzona jest uprawa lnu lub konopi włóknistych. Działka rolna może być położona na całej działce ewidencyjnej lub jej części albo na kilku sąsiednich działkach ewidencyjnych.
Działka rolna podstawowa – oznacza to działkę rolną, która nie jest położona w ramach innej działki rolnej w rozumieniu „Instrukcji wypełniania spersonalizowanego wniosku o przyznanie płatności na rok 2009 i załącznika graficznego”, stanowiącej załącznik do niniejszej Instrukcji.
Działka rolna podrzędna – działka rolna, na której zgodnie z „Instrukcją wypełniania spersonalizowanego wniosku o przyznanie płatności na rok 2009 i załącznika graficznego”, prowadzona jest jedna grupa upraw, która jest położona na działkach rolnych już zadeklarowanych jako działki podstawowe.
Gospodarstwo, gospodarstwo rolne - oznacza gospodarstwo rolne w rozumieniu ustawy z dnia 18 grudnia 2003 roku o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2004 r. Nr 10, poz. 76 z późn. zm.). Gospodarstwo rolne stanowi wszystkie jednostki produkcyjne zarządzane przez producenta rolnego, które znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o powierzchni nie mniejszej niż 1 ha.
Gospodarstwo rozproszone – jest to gospodarstwo, w którym:
a) działki rolne położone są na obszarze więcej niż jednego województwa,
b) siedziba gospodarstwa zarejestrowana jest na terenie jednego województwa, a wszystkie zadeklarowane we wniosku działki rolne położone są na terenie innego/innych województwa.
Grobla - wał ziemny przecinający akwen utrzymujący wodę w sztucznym zbiorniku lub chroniący przyległy teren przed wylewami, wykorzystywany również jako podłoże do przeprowadzenia ciągu komunikacyjnego.
Grunt odłogowany - grunt, który nie był użytkowany rolniczo przez okres dłuższy niż pięć lat.
Grunt orny - grunt przeznaczony pod uprawę roślin lub grunt ugorowany utrzymywany w dobrej kulturze rolnej i zgodzie z wymogami ochrony środowiska, bez względu na to, czy grunty są pod uprawą szklarniową lub pod stałym albo ruchomym przykryciem lub czy prowadzona jest na nich uprawa.
Grunty rolne – oznaczają użytki rolne obejmujące grunty orne, trwałe użytki zielone (trwałe łąki i trwałe pastwiska), plantacje wieloletnie – w tym sady, ogródki przydomowe.
Grunty rolne, do których przysługuje jednolita płatność obszarowa – grunty rolne utrzymywane w dobrej kulturze rolnej przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska (zgodnie z normami) na dzień 30 czerwca 2003 r., niezależnie czy w tym dniu była na nich prowadzona produkcja.
Grunty rolne, do których przysługuje płatność z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania – grunty rolne użytkowane rolniczo w dniu złożenia wniosku położone na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, zwanych obszarami ONW.
Inspektor terenowy (inspektor) - osoba posiadająca odpowiednie upoważnienie do przeprowadzania kontroli w zakresie kwalifikowalności powierzchni.
Instrukcja - oznacza „Instrukcję realizacji kontroli w zakresie kwalifikowalności powierzchni”.
Jednolita płatność obszarowa (JPO) – płatności obszarowa, do której kwalifikują się rośliny uprawne (rolnicze) uprawiane na gruntach ornych, trwałych użytkach zielonych, trwałych plantacjach oraz ogródki przydomowe, a także:
- szkółki drzew i krzewów (z wyłączeniem drzewek bożonarodzeniowych);
- rośliny uprawiane w szklarniach i tunelach foliowych;
- ugór;
- wierzba przeznaczona do wyplatania;
- zagajniki drzew leśnych o krótkim okresie rotacji (np. wierzba, topola, robinia akacjowa) przeznaczone tylko na cele energetyczne;
- powierzchnie gruntów rolnych, na których znajdują się: oczka wodne (w rozumieniu przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych, o łącznej powierzchni mniejszej niż 100 m2 w obrębie działki rolnej), rowy, nieutwardzone drogi dojazdowe wydzielone w obrębie działek rolnych, pasy zadrzewień, żywopłoty, ściany tarasów, których szerokość w obrębie działki rolnej nie przekracza 2 m i które nie stanowią odrębnej działki ewidencyjnej,
pod warunkiem, że grunty rolne, na których prowadzona jest uprawa, utrzymywane były w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r.
Kierownik BKM - Kierownik Biura Kontroli na Miejscu w każdym z Oddziałów Regionalnych (OR). Prowadzi on nadzór nad realizacją kontroli wytypowanych producentów rolnych zarejestrowanych na terenie działania danego OR.
Kody - są to kody pokontrolne opisane w pkt. 9 Instrukcji.
Kontrola powierzchniowa – patrz Kontrola w zakresie kwalifikowalności powierzchni
Kontrola w zakresie kwalifikowalności powierzchni (kontrola) - przeprowadzana metodą inspekcji terenowej albo metodą FOTO kontrola na miejscu gospodarstwa rolnego producenta, który złożył wniosek o przyznanie płatności, na którą składa się wykonanie czynności szczegółowo określonych w Umowie oraz w Instrukcji.
Kontrola zasadnicza - oznacza tę część kontroli w zakresie kwalifikowalności powierzchni, która w dalszej kolejności może podlegać kontroli sprawdzającej.
Kontrola sprawdzająca – kontrola przeprowadzana przez Zamawiającego mająca na celu weryfikację wyników kontroli zasadniczej pod kątem zgodności zasad jej realizacji z zapisami Instrukcji i Umowy oraz stanem faktycznym.
Minimalna powierzchnia działki rolnej- minimalna powierzchnia działki rolnej, w odniesieniu do której można złożyć wniosek (0.10 ha).
Nieprawidłowości - każdy przypadek nieprzestrzegania ustanowionych zasad przydzielenia rozpatrywanej płatności.
Numer identyfikacyjny rolnika - unikalny numer nadawany producentowi rolnemu w systemie ZSZiK.
Obszary górskie i inne obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania - obszary, na których prowadzenie produkcji rolniczej jest utrudnione ze względu na niekorzystne warunki naturalne lub specyficzne utrudnienia, zwane dalej obszarami ONW, określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 kwietnia 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)” objętej Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.
Odłóg – patrz: grunt odłogowany.
Ogródki przydomowe (def. Eurostatu) - powierzchnie przeznaczone pod uprawę płodów rolnych z zamiarem ich zużytkowania przez posiadacza gospodarstwa i jego gospodarstwo domowe.
Są zwykle oddzielone od reszty gruntów rolnych oraz łatwo rozpoznawalne jako ogródki przydomowe. Wyłącznie okazjonalne nadwyżki płodów pochodzących z tej powierzchni są sprzedawane poza dane gospodarstwo.
Ogródek przydomowy może składać się zarówno z gruntu ornego, jak i upraw wieloletnich (trwałych).
Wszystkie powierzchnie, z których płody są stale sprzedawane na rynku, nawet jeżeli część tych płodów jest zużytkowywana przez posiadacza gospodarstwa i jego gospodarstwo domowe, a także powierzchnie produkujące paszę dla jakichkolwiek zwierząt, nawet gdy zwierzęta te są zużytkowywane przez posiadacza gospodarstwa i jego rodzinę nie mogą być uznane za ogródki przydomowe. Nie należą do nich również:
ogrody założone w celach rekreacyjnych (parki i trawniki),
powierzchnie uprawiane przez wspólnotowe gospodarstwa domowe, na przykład instytucje badawcze, wspólnoty religijne, internaty szkolne, więzienia itp.
Powierzchnie te zalicza się jako gospodarstwo rolne, jeżeli gospodarstwo, które związane jest ze wspólnotowym gospodarstwem domowym, działa w taki sposób, żeby wypełnić inne kryteria gospodarstwa rolnego. Powierzchnie te, w ten sam sposób jak powierzchnie pozostałych gospodarstw rolnych, są klasyfikowane zgodnie z ich użytkowaniem.
Okoliczności nadzwyczajne - patrz: siła wyższa i nadzwyczajne okoliczności.
Ortofotomapa - obraz powierzchni ziemi uzyskany ze zdjęć lotniczych lub satelitarnych przetworzonych do postaci metrycznej.
Pakiet zwrotny - oznacza to zbiór dokumentacji pokontrolnej, który Wykonawca zobowiązany jest przekazać Zamawiającemu na zasadach określonych w Umowie, a którego zakres musi odpowiadać przekazanemu wcześniej przez Zamawiającego zleceniu.
Pełnomocnik - osoba, która na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez wnioskodawcę w formie pisemnej dokonuje w jego imieniu czynności związanych ze złożeniem wniosku.
Płatność bezpośrednia – jednolita płatność obszarowa, płatność do upraw roślin energetycznych oraz przejściowe płatności z tytułu owoców miękkich.
Plantacje owoców - powierzchnie obejmujące drzewa, krzewy i wieloletnie rośliny jagodowe (inne niż truskawki) do produkcji owoców. Sady mogą być typu ciągłego z minimalnymi odstępami pomiędzy drzewami lub typu nieciągłego z dużymi odstępami i nie mogą obejmować innych upraw.
Posiadacz gospodarstwa rolnego - właściciel, dzierżawca, użytkownik lub osoba mająca inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą.
Pola zagospodarowania (tj. informacja o sposobie użytkowania gruntu) - obszary o różnym, precyzyjnie zdefiniowanym sposobie użytkowania gruntu określone na podstawie ortofotomapy.
W skład tych obszarów wchodzą obszary niekawlifkowalne (nieuprawnione) do płatności bezpośrednich takie jak: lasy, siedliska, wody, tereny zurbanizowane, tereny komunikacyjne, tereny uprzemysłowione tereny zadrzewione i zakrzewione oraz tereny inne, jak również obszary kawlifikowalne (uprawnione) do dopłat bezpośrednich takie jak: sady, plantacje wieloletnie, trwałe użytki zielone.
Powierzchnia kwalifikowana działki ewidencyjnej - stanowi powierzchnię użytkowaną rolniczo w ramach działki ewidencyjnej obejmującą łączną powierzchnię użytków rolnych uprawnionych do uzyskania Jednolitej Płatności Obszarowej przy zachowaniu norm w rozumieniu art. 2 pkt. 33 rozporządzenia nr 796/2004. Powierzchnia ta jest różnicą powierzchni całkowitej działki ewidencyjnej i powierzchni działki ewidencyjnej nieuprawnionej do płatności bezpośrednich np. staw, zadrzewienia, zakrzewienia, inne.
Producent rolny - osoba fizyczna lub prawna, bądź grupa osób fizycznych lub prawnych, bez względu na status prawny takiej grupy i jej członków w świetle prawa krajowego, których gospodarstwo znajduje się na terytorium Wspólnoty oraz które prowadzą działalność rolniczą.
Raport - patrz Raport z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni.
Raport z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni (Raport z kontroli) – stanowiący integralną część dokumentacji pokontrolnej dokument zawierający wyniki kontroli.
Rolnik - patrz producent rolny.
Rośliny energetyczne – rośliny (surowce rolnicze) przeznaczone do przetworzenia na produkty energetyczne albo do wykorzystania lub przetworzenia na cele energetyczne w gospodarstwie:
a. rośliny uprawiane na gruntach rolnych, będące przedmiotem Umowy dostarczenia roślin energetycznych przeznaczonych do przetworzenia na produkty energetyczne:
jednoroczne rośliny (np. rzepak, rzepik, żyto, kukurydza, len włóknisty),
buraki cukrowe – pod warunkiem, że każdy produkt pośredni jest wykorzystywany do wytworzenia produktów energetycznych oraz każdy współprodukt lub produkt uboczny zawierający cukier jest wykorzystywany zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 318/2006,
soja – pod warunkiem, że każdy produkt pośredni, oprócz mączki sojowej i śruty sojowej, jest wykorzystywany do wytworzenia produktów energetycznych,
rośliny wieloletnie (np. róża bezkolcowa, ślazowiec pensylwański, miskant olbrzymi, topinambur, rdest sachaliński, mozga trzcinowata),
zagajniki drzew leśnych o krótkim okresie rotacji (np. wierzba energetyczna, topola, robinia akacjowa),
b. rośliny uprawiane na gruntach rolnych, wykorzystywane jako paliwo do ogrzewania gospodarstw lub w celu wytworzenia energii bądź biopaliwa w gospodarstwie:
zagajniki drzew leśnych o krótkim okresie rotacji (np. wierzba energetyczna, topola, robinia akacjowa),
zboża,
nasiona roślin oleistych – nasiona soi łamane nieprzeznaczone do siewu, rzepak, rzepik o niskiej zawartości kwasu erukowego, nasiona słonecznika (łamane, wyłuskane, w łusce), nasiona słonecznika nieprzeznaczone do siewu,
c. jednoroczne i wieloletnie rośliny przetwarzane w gospodarstwie na biogaz.
Sady - patrz plantacje owoców.
Siła wyższa i nadzwyczajne okoliczności - nadzwyczajne, niezależne od woli producenta rolnego okoliczności, których skutki, pomimo wszelkich starań są nieuniknione, np.: długotrwała niezdolność do pracy, śmierć wnioskodawcy, poważna katastrofa naturalna znacząco degradująca grunty rolne gospodarstwa, zniszczenie na skutek wypadku obiektów przeznaczonych dla inwentarza żywego na terenie gospodarstwa, epizootia dotykająca część lub całość żywego inwentarza należącego do producenta rolnego. Każdy przypadek jest indywidualnie rozpatrywany przez właściwe władze.
Spersonalizowany wniosek o przyznanie płatności – wniosek składany przez producenta rolnego na rok 2009 o przyznanie płatności do gruntów rolnych.
System - system informatyczny ZSZiK.
System Identyfikacji Gruntów i Działek Rolnych (LPIS) - ogólnokrajowy rejestr zawierający dane (osobowe, położenie i powierzchnię działki ewidencyjnej, rodzaj użytkowania), nazywany także bazą alfanumeryczną.
Szkółki (def. Eurostatu) - powierzchnie z młodymi zdrewniałymi roślinami rosnącymi na gruntach rolnych w celu następnego przesadzenia:
a) szkółki winorośli i podkładek korzeniowych;
b) szkółki drzew owocowych;
c) szkółki roślin ozdobnych;
d) szkółki drzew leśnych (z wyłączeniem tych uprawianych na własne potrzeby danego gospodarstwa w granicach zadrzewień);
e) drzewa i krzewy do nasadzeń w ogrodach, parkach, na poboczach dróg oraz na skarpach, np. rośliny na żywopłoty, krzewy różane i inne krzewy ozdobne, ozdobne iglaki.
Trwałe użytki zielone - grunt zajęty pod uprawę traw lub innych upraw zielnych naturalnych (samosiewnych) lub powstałych w wyniku działalności rolniczej (zasianych), niewłączony do płodozmianu w gospodarstwie przez pięć lat lub dłużej, z wyłączeniem obszarów ugorowanych.
Ugór - grunt orny czasowo wyłączony z produkcji rolniczej, na którym wykonywane są odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne zapobiegające rozprzestrzenianiu chwastów. Wyróżnia się ugór czarny nie pokryty roślinnością, utrzymywany w celu odchwaszczania gleby i ugór zielony zajęty samosiewną roślinnością lub obsiany roślinami o krótkim okresie wegetacji, przeznaczonymi do przyorania na nawóz zielony w celu przywrócenia żyzności glebie.
Umowa – umowa przeprowadzenia kontroli powierzchniowych w zakresie kwalifikowalności powierzchni wytypowanych przez Zamawiającego gospodarstw rolnych metodą inspekcji terenowej lub umową przeprowadzenia kontroli powierzchniowych wytypowanych przez Zamawiającego gospodarstw rolnych metodą foto.
Uprawa - zasiany lub zasadzony i utrzymywany przez producenta zbiór roślin uprawnych na działce rolnej.
Uprawa grzybów (def. Eurostatu) - uprawiane grzyby rosnące w budynkach, które zostały specjalnie wzniesione lub przystosowane do uprawy grzybów, jak również w pomieszczeniach podziemnych, jaskiniach i piwnicach.
Uprawa pod szkłem lub wysokim (zapewniającym dostęp) przykryciem (def. Eurostatu) - uprawy, które przez cały ich okres wzrostu, albo przez przeważającą jego część, są przykryte szklarniami albo stałym lub przenośnym, wysokim przykryciem (szkło, albo sztywne lub elastyczne tworzywo sztuczne).
Wyłącza się płachty tworzywa sztucznego położone płasko na gruncie, również grunt pod nakryciem lub tunelami nie zapewniającymi dostępu dla człowieka albo przesuwne ramy szklane. W odniesieniu do przenośnych szklarni lub wysokiego przykrycia powierzchnią uznawaną jest łączna powierzchnia faktycznie przykryta. Liczona jest wyłącznie podstawowa (na poziomie terenu) powierzchnia wielopoziomowych szklarni.
Uprawy wieloletnie (trwałe) (def. Eurostatu) - uprawy nierosnące w płodozmianie, inne niż trwałe użytki zielone, które zajmują glebę przez długi okres i przynoszą plony przez szereg lat.
Uprawy, które są traktowane jako warzywa, lub jako rośliny ozdobne albo rośliny przemysłowe (np. szparagi, róże, dekoracyjne krzewy uprawiane dla ich kwiecia lub liści, truskawki, chmiel) nie są włączone do niniejszej kategorii nawet, jeżeli są trwałe.
Niniejsza kategoria obejmuje:
wieloletnie uprawy bez przykrycia,
plantacje owoców (w tym jagód),
plantacje owoców cytrusowych,
plantacje oliwek,
winnice,
szkółki,
inne uprawy wieloletnie.
Użytki rolne - grunty określone w klasyfikacji gleboznawczej jako: grunty orne, sady, trwałe użytki zielone.
Użytkowanie - oznacza użytkowanie ziem pod względem rodzaju upraw, rodzaju przykrycia ziemi lub braku upraw.
Wniosek – patrz: spersonalizowany wniosek o przyznanie płatności.
Wybór do kontroli metodą analizy ryzyka - wybór producentów najbardziej obciążonych ryzykiem wystąpienia we wniosku zamierzonego lub przypadkowego błędu oraz dokonania nienależnych wypłat środków finansowych.
Wybór do kontroli metodą manualną - indywidualne skierowanie producenta do kontroli.
Wybór do kontroli metodą losową - losowe skierowanie producenta do kontroli.
Wykonawca – jednostka organizacyjna, której może być powierzone, na warunkach zawartych w zapisach Umowy, przeprowadzanie kontroli w zakresie spełniania przez producentów rolnych warunków do przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych i płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW).
Zamawiający - oznacza ARiMR.
Załącznik graficzny (materiał graficzny) – materiał graficzny składany przez producenta rolnego wraz
z wnioskiem o płatność, stanowiący wydrukowaną w określonej skali mapę wraz z dodatkowymi informacjami dotyczącymi producenta rolnego, która zawiera w tle fotograficzny obraz powierzchni ziemi uzyskany ze zdjęć lotniczych lub satelitarnych. Na materiale graficznym oprócz ortofotomapy wydrukowane są między innymi: granice i numery działek ewidencyjnych, granice działek rolnych i upraw zbóż oraz granice pól zagospodarowania (tj. informacja o sposobie użytkowania gruntu) określone na podstawie ortofotomapy.
Zlecenie - oznacza to polecenie przeprowadzenia kontroli powierzchniowej w zakresie zbioru dokumentacji kontrolnej w ramach danej metody kontroli powierzchniowej, jednorazowo przekazane Wykonawcy i indywidualnie oznaczone przez Zamawiającego.
1.2. Skróty
ARiMR - Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
BKM - Biuro Kontroli na Miejscu (Oddział Regionalny)
BP - Biuro Powiatowe ARiMR
DKM - Departament Kontroli na Miejscu (Centrala ARiMR)
EGiB - Ewidencja Gruntów i Budynków
ONW - Obszary górskie i inne obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania
OR - Odział Regionalny ARiMR
PESEL - Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności
UE - Unia Europejska
WE - Wspólnota Europejska
WPR - Wspólna Polityka Rolna
ZSZiK - Zintegrowany System Zarządzania i Kontroli (system informatyczny ARiMR)
2. Zasady deklarowania i kwalifikowalności działek rolnych
2.1. Ogólne zasady deklarowania działek rolnych
Szczegółowe zasady deklarowania działek rolnych opisane są w Instrukcji wypełniania spersonalizowanego wniosku o przyznanie płatności na rok 2009 i załącznika graficznego (załącznik nr 18.10).
Zgodnie z treścią Instrukcji wypełniania wniosku o przyznanie płatności na rok 2009, działki rolne mogą zostać zadeklarowane w następujących grupach upraw:
Działki rolne podstawowe Działki rolne podrzędne deklarowane w ramach działek podstawowych
JPO UPO
RE, roślina
OM, roślina
CH
RE, RS, roślina
OM, RS, roślina
CH, RS, chmiel
JPO, TUZ UPO TUZ (z oświadczeniem o suszu paszowym lub o uprawach nasiennych)
JPO TUZ RS, roślina UPO TUZ RS, roślina (z oświadczeniem o suszu paszowym lub o uprawach nasiennych)
JPO, L UPO, L
JPO, L, RS, len UPO, L, RS, len
JPO, K UPO, K, konopie
JPO, K, RS, konopie UPO, K, RS, konopie
JPO, RS, roślina UPO, RS, roślina
RE roślina (bez JPO np.: na DR10), -----
OM roślina (bez JPO np.:na DR10), -----
ONW bez JPO -----
Zgodnie z zasadami deklaracji, można wyodrębnić dwie grupy działek rolnych:
działki rolne podstawowe,
działki rolne podrzędne.
Działki podstawowe i podrzędne prawidłowo zadeklarowane, powinny występować w systemie dwupoziomowym: działka podstawowa i jeden poziom działek podrzędnych.
Każda działka rolna powinna być przedmiotem deklaracji dotyczącej tylko jednej grupy płatności.
Np.: uprawa rzepaku, do której przysługuje płatność RE, powinna zostać zadeklarowana w następujący sposób (Rys. 1):
Np.
Dane deklarowane
A - JPO – 1,00 ha
A1 -UPO – 1,00 ha
A2- RE, rzepak – 1,00 ha
Rysunek 1. Przykład deklaracji działki rolnej
Przykłady układu działek ewidencyjnych i działek rolnych w gospodarstwie rolnym zastały przedstawione w pkt. C w Instrukcji wypełniania spersonalizowanego wniosku o przyznanie płatności na rok 2009 i załącznika graficznego (załącznik nr 18.10).
2.2. Wykaz upraw/gatunków roślin w ramach poszczególnych grup upraw
JPO - jednolita płatność obszarowa
Do przyznania jednolitej płatności obszarowej kwalifikują się wszystkie rośliny uprawne (rolnicze) uprawiane na gruntach ornych, trwałych użytkach zielonych, trwałych plantacjach oraz ogródki przydomowe, a także:
- szkółki drzew i krzewów (z wyłączeniem drzewek bożonarodzeniowych);
- rośliny uprawiane w szklarniach i tunelach foliowych;
- ugór;
- wierzba przeznaczona do wyplatania;
- zagajniki drzew leśnych o krótkim okresie rotacji (np. wierzba, topola, robinia akacjowa) przeznaczone tylko na cele energetyczne;
- powierzchnie gruntów rolnych, na których znajdują się: oczka wodne (w rozumieniu przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych, o łącznej powierzchni mniejszej niż 100 m2 w obrębie działki rolnej), rowy, nieutwardzone drogi dojazdowe wydzielone w obrębie działek rolnych, pasy zadrzewień, żywopłoty, ściany tarasów, których szerokość w obrębie działki rolnej nie przekracza 2 m i które nie stanowią odrębnej działki ewidencyjnej,
pod warunkiem, że grunty rolne, na których prowadzona jest uprawa, utrzymywane były w dobrej kulturze rolnej (były użytkowane rolniczo) na dzień 30 czerwca 2003 r.
UPO - uzupełniająca płatność obszarowa
- zboża, w tym kukurydza;
- mieszanki zbóż, roślin oleistych, roślin wysokobiałkowych, roślin strączkowych, roślin motylkowatych drobnonasiennych;
- rośliny oleiste (rzepak, rzepik, słonecznik, soja);
- len włóknisty i oleisty;
- konopie na włókno;
- rośliny strączkowe pastewne; - rośliny strączkowe (wyka siewna, soczewica jadalna i ciecierzyca pospolita);
- orzechy (orzechy włoskie, leszczyna);
- rośliny motylkowate drobnonasienne;
- rośliny okopowe pastewne, z wyłączeniem ziemniaków pastewnych;
- rośliny wysokobiałkowe (bób, bobik, łubin słodki, groch siewny);
- mieszanki roślin motylkowatych drobnonasiennych z trawami (które nie zostały zgłoszone jako JPO, TUZ);
- rośliny przeznaczone na materiał siewny kategorii elitarny i kwalifikowany (zboża, oleiste i włókniste, trawy, motylkowate) ;
- trawy na trwałych użytkach zielonych przeznaczone na susz paszowy.
RE - rośliny energetyczne
rośliny uprawiane na gruntach rolnych, będące przedmiotem umowy dostarczenia roślin energetycznych przeznaczonych do przetworzenia na produkty energetyczne:
- buraki cukrowe - pod warunkiem, że każdy produkt pośredni jest wykorzystywany do wytworzenia produktów energetycznych oraz, że każdy współprodukt lub produkt uboczny zawierający cukier jest wykorzystywany zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 318/2006; - jednoroczne rośliny (np. rzepak, rzepik, żyto, kukurydza, len włóknisty);
- zagajniki drzew leśnych o krótkim okresie rotacji (np. wierzba energetyczna, topola, robinia akacjowa);
- rośliny wieloletnie (np. róża bezkolcowa, ślazowiec pensylwański, miskant olbrzymi, topinambur, rdest sachaliński, mozga trzcinowata);
- soja – pod warunkiem, że każdy produkt pośredni, oprócz mączki sojowej, jest wykorzystywany do wytworzenia produktów energetycznych.
rośliny uprawiane na gruntach rolnych, wykorzystywane jako paliwo do ogrzewania gospodarstw lub w celu wytworzenia energii bądź biopaliwa w gospodarstwie:
- miskant;
- ślazowiec pensylwański;
- mozga trzcinowata;
- spartina preriowa;
- lnicznik siewny;
- zboża; - nasiona roślin oleistych – nasiona soi łamane nieprzeznaczone do siewu, rzepak, rzepik o niskiej zawartości kwasu erukowego, nasiona słonecznika (łamane, wyłuskane, w łusce);
- nasiona słonecznika nieprzeznaczone do siewu; - zagajniki drzew leśnych o krótkim okresie rotacji (np. wierzba energetyczna, topola, robinia akacjowa);
- jednoroczne i wieloletnie rośliny przetwarzane w gospodarstwie na biogaz.
OM - owoce miękkie
- truskawki, maliny - będące przedmiotem umowy o przetwórstwo.
CH - chmiel
- chmiel.
Szczegółowy wykaz upraw/gatunków roślin w ramach poszczególnych grup upraw zamieszczono w załączniku nr 18.13 i 18.14 Instrukcji.
2.3. Powierzchnie uprawnione do płatności
Jako powierzchnię kwalifikowaną działki rolnej, uprawnioną do płatności, przyjmuje się powierzchnię działki rolnej wykorzystywaną rolniczo w ramach deklarowanej grupy upraw oraz powierzchnię położonych na jej obszarze, obiektów stanowiących element dobrej kultury rolnej upraw lub użytkowania ziemi, takich jak:
Elementami krajobrazu, które można włączyć do powierzchni działki rolnej uprawnionej do płatności są:
1) rowy,
2) nieutwardzone, tymczasowe drogi dojazdowe wydzielone w obrębie
kontrolowanych działek rolnych,
3) pasy zadrzewień,
4) żywopłoty,
5) ściany tarasów,
6) pojedyncze, niewielkie zbiorniki wodne o powierzchni mniejszej od 100 m2,
7) ścieżki technologiczne i pasy manewrowe znajdujące się na końcach rzędów uprawy, niezbędne do manewrowania maszynami rolniczymi, służące wyłącznie do obsługi plantacji i stanowiące integralną część działki rolnej - dopuszczalna szerokość ścieżek uzależniona jest od rodzaju plantacji,
8) zadrzewione fragmenty działek rolnych zlokalizowane na działkach rolnych zadeklarowanych jako łąki/pastwiska, na których stwierdzono gęstość obsady drzew/krzewów nie przekraczającą 50 krzewów/drzew na 1 hektar, jeżeli nie wpływają one na prowadzoną na tych gruntach produkcję roślinną (pod koronami drzew prowadzona jest uprawa),
9) skupiska drzew/krzewów jeżeli formacje te mają charakter zbiorowisk liniowych o szerokości nie przekraczającej 2 m (nawet wówczas, gdy korony drzew ułożonych liniowo mają zasięg większy niż 2 m ale pod nimi prowadzona jest uprawa),
10) elementy rozproszone, np.: stogi (brogi) siana, sterty słomy, pryzmy obornika, sianokiszonki, jeżeli powierzchnia każdego elementu jest mniejsza od 100 m², a jednocześnie suma powierzchni tych elementów na działce rolnej, nie przekracza powierzchni równej tolerancji pomiaru danej działki rolnej,
11) tereny chwilowo znajdujące się pod wodą w wyniku podtopienia.
2.3.1. Zasady ustalenia powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku działek porośniętych drzewami
Zasadniczo, w przypadku gruntów ornych, łąk i pastwisk powierzchnie zajmowane przez drzewa/krzewy (z wyjątkiem pojedynczych drzew) powinny być wyłączane z powierzchni działki rolnej kwalifikującej się do płatności.
Powyższy warunek nie dotyczy gruntów, na których:
a) prowadzona jest plantacja wierzby (Salix sp.) wykorzystywanej do wyplatania,
b) plantacji zagajników na cele energetyczne,
c) gruntów ornych położone na stokach o nachyleniu powyżej 20° oraz łąki i pastwiska, porośniętych pojedynczymi drzewami i krzewami, które nie wpływają na prowadzoną na tych gruntach produkcję roślinną, a ich liczba nie przekracza 50 sztuk na hektar.
W celu określenia powierzchni działki rolnej w przypadku opisanym pod literą c) należy:
a) zliczyć drzewa/krzewy rosnące na obszarze działki rolnej lub jej fragmentach,
b) obliczyć stopień zadrzewienia na jeden hektar poprzez podzielenie liczby drzew przez zmierzoną powierzchnię działki rolnej lub jej fragmentów, na której one występują,
c) jeżeli uzyskany stopień zadrzewienia na działce rolnej lub jej fragmencie:
• jest mniejszy niż 50 drzew na hektar, to wówczas powierzchnia z drzewami kwalifikuje się do powierzchni działki rolnej uprawnionej do płatności,
• jest większy niż 50 drzew na hektar, wówczas działkę rolną lub jej fragment należy uznać za nieuprawniony do płatności i wyłączyć z powierzchni kwalifikowanej do płatności.
2.4. Powierzchnie nieuprawnione do płatności
Do powierzchni nieuprawnionych do płatności zaliczają się:
1) uprawy leśne np.: lasy, uprawy wyspecjalizowane w produkcji drewna, szkółki na gruntach leśnych, za wyjątkiem powierzchni obsadzonych zagajnikami drzew leśnych o krótkim okresie rotacji (np. wierzba energetyczna, topola, robinia akacjowa), kwalifikujących się do przyznania płatności do upraw roślin energetycznych przetwarzanych na produkty energetyczne (biokomponenty, biopaliwa, biogaz, energię termalną),
2) tereny zabudowane,
3) drogi dojazdowe wydzielone w obrębie kontrolowanych działek rolnych i utwardzone żużlem, tłuczniem, brukiem, gruzem, płytami betonowymi, itp.,
4) drogi dojazdowe utrwalone (utwardzone) poprzez wieloletnie użytkowanie,
5) drogi, rowy będące oddzielnymi działkami ewidencyjnymi,
6) nieutwardzone, tymczasowe drogi dojazdowe i rowy nie będące oddzielnymi działkami ewidencyjnymi
o szerokości przekraczającej 2m,
7) wody - rzeki, strumienie, jeziora, trwałe stawy, oczka wodne o powierzchni większej niż 100 m² ,
8) kamieniołomy,
9) żwirownie,
10) piaskownie,
11) pola golfowe,
12) parki i trawniki wykorzystywane do celów rekreacyjnych bez względu na rodzaj użytku, na jakim są położone,
13) plantacje drzewek przeznaczonych na tzw. „drzewka bożonarodzeniowe”,
14) powierzchnie grobli pomiędzy stawami,
15) tereny po wykopie gliny, torfu (zagłębienia, wyrobiska), itp.,
16) suma powierzchni elementów, które nie są uprawnione do dopłat, a pojedynczo zajmują małą powierzchnię (tzn.<100 m2), np. teren nie uprawiany wokół słupów elektrycznych, ale po zsumowaniu stanowiące powierzchnię znaczącą; tj. powierzchnię większą niż tolerancja pomiaru danej działki rolnej,
17) skupiska drzew/krzewów zlokalizowane na gruntach ornych, niezależnie od ich liczby, jeżeli powierzchnia formacji przekracza 100 m2.
3. Dane do kontroli
3.1. Niekompletne lub nieaktualne dane kontrolne
Przed przystąpieniem do kontroli gospodarstwa należy sprawdzić kompletność i aktualność posiadanych danych. Stwierdzenie braków w odniesieniu do przekazanych danych powinno być zgłoszone Zamawiającemu zgodnie z zapisami Umowy.
Jeżeli po upływie terminu wynikającego z Umowy na uzupełnienie danych przez Zamawiającego, dane ewidencyjne nadal są niekompletne lub nieaktualne (np. brak identyfikatorów działek ewidencyjnych dla działek rolnych wytypowanych do obowiązkowej kontroli, podział działki ewidencyjnej), Wykonawca powinien ocenić, czy na podstawie posiadanych danych możliwe jest skontrolowanie wymaganej liczby działek rolnych podstawowych (co najmniej 50% działek podstawowych zgłoszonych do płatności obszarowej i co najmniej 50% działek podstawowych zgłoszonych do płatności ONW).
Jeżeli w wyniku analizy okaże się, że warunek skontrolowania wymaganej liczby działek rolnych podstawowych zadeklarowanych we wniosku, nie może zostać zrealizowany, wówczas należy uznać kontrolę gospodarstwa za niemożliwą do przeprowadzenia z przyczyn niezależnych od producenta, zastosować w odniesieniu do gospodarstwa kod GR11 i wypełnić Raport z kontroli zgodnie z wytycznymi dla tego kodu, zamieszczonych w pkt. 9 Instrukcji.
Natomiast, jeżeli na podstawie posiadanych danych, możliwe jest skontrolowanie wymaganej liczby działek rolnych podstawowych zadeklarowanych we wniosku, wówczas kontrolę należy przeprowadzić zgodnie z poniższymi zasadami:
1. W przypadku braku danych niezbędnych do kontroli działki rolnej wytypowanej do obowiązkowej kontroli - należy skontrolować inną działkę rolną podstawową.
2. W przypadku stwierdzenia, iż dane ewidencyjne są nieaktualne, np. nastąpił podział działki ewidencyjnej, należy podjąć próbę wskazania położenia działki rolnej na działce ewidencyjnej o nieaktualnym identyfikatorze, wykorzystując w tym celu dane deklarowane i kopie załączników graficznych.
3. W przypadku stwierdzenia rozbieżności pomiędzy identyfikatorem danej działki ewidencyjnej w bazie danych deklarowanych, a identyfikatorem w danych ewidencyjnych w postaci wektorowej (np. na skutek zastosowania w numerze teryt oznaczenia „AR_NR”), w celu identyfikacji w danych graficznych poszczególnych działek ewidencyjnych, należy porównać powierzchnię całkowitą działki ewidencyjnej zapisaną w bazie danych z powierzchnią obliczoną na podstawie danych wektorowych przedmiotowej działki ewidencyjnej.
Jeżeli numeracja działek ewidencyjnych jest prowadzona w ramach arkuszy (oznaczenia „AR_NR”), wówczas identyfikator działki ewidencyjnej ma postać:
WWPPGG.R.XXXX.AR_NR.NDZ, gdzie:
WWPPGG_R.XXXX – identyfikator obrębu ewidencyjnego,
AR_NR –numer (kolejny) arkusza mapy w obrębie,
NDZ – numer działki ewidencyjnej.
3.2. Niespójne dane dotyczące deklarowanej powierzchni działki rolnej
Jeżeli dane dotyczące powierzchni działki rolnej w ramach działki ewidencyjnej znajdujące się Raporcie z kontroli, w sekcji X „Dane o położeniu ewidencyjnym działek rolnych” są różne od powierzchni działki rolnej znajdującej się w sekcji XI „Wyniki kontroli działek rolnych” i jednocześnie zachodzi uzasadnione podejrzenie, że powierzchnia działki rolnej wpisana w sekcji XI Raportu z kontroli jest nieprawidłowa, należy postępować zgodnie z niżej przedstawionymi zasadami:
1. Zgodnie z zapisami Umowy Wykonawca przekazuje, w formie pisemnej, Zamawiającemu (do BKM) listę wraz z numerami producentów i identyfikatorami działek rolnych, których dotyczy problem.
2. Po ustaleniu przez BKM faktycznej wartości powierzchni działki rolnej zadeklarowanej we wniosku, informacja zawierająca zweryfikowane dane jest niezwłocznie przekazywana w formie pisemnej Wykonawcy.
3. Wykonawca przeprowadza korektę danych polegającą na wpisaniu poprawnej powierzchni deklarowanej działki rolnej, zarówno w bazie *mdb, którą otrzymał od Zamawiającego, jak i w papierowych wersjach Raportów z kontroli. Kontrolę w terenie należy zrealizować na podstawie zweryfikowanych danych.
4. Do pakietów zwrotnych zawierających skorygowane dane, Wykonawca dołącza listę producentów, którą otrzymał z BKM, wraz z prawidłowymi powierzchniami deklarowanymi działek rolnych z zaznaczeniem, dla których działek wprowadził korekty w bazie i w Raportach z kontroli.
3.3. Powierzchnia deklarowana gospodarstwa mniejsza niż 1 ha
Jeżeli Wykonawca otrzyma w dokumentacji kontrolnej gospodarstwa, których łączna deklarowana powierzchnia działek rolnych podstawowych jest mniejsza od 1,00 ha, wówczas należy zastosować kod GR10 oraz wypełnić Raport z kontroli zgodnie z opisem kodu GR10 zamieszczonym w punkcie 9 Instrukcji.
4. Zasady określania grupy upraw/uprawy
wersja 1.3 z dnia 10.06.2009r.
Warszawa 2009
Opracowanie: Data: Podpisy:
Osoby przygotowujące dokument 10.06.2009 r. Anna Wyszyńska-Głowacka
Aldona Kostrzewa
Józef Borkowski
Szymon Karaś
Zatwierdzenie: Data: Podpisy:
Mirosława Kwiecień
Naczelnik
Wydziału Kontroli Powierzchniowych 10.06.2009 r.
Leszek Szymański
Dyrektor
Departamentu Kontroli na Miejscu 10.06.2009 r.
Zmiany dokumentu:
Lp. Data Imię i nazwisko Wersja Opis i referencja do poprzedniej wersji
1. 06.03.2009 Kostrzewa Aldona
Szymon Karaś 1.0 Opracowanie instrukcji w zakresie kontroli metoda inspekcji terenowej.
Anna Wyszyńska-Głowacka
Józef Borkowski Opracowanie instrukcji w zakresie kontroli metodą FOTO.
2. 10.04.2009 Szymon Karaś 1.1 Zmiany treści wynikające z odpowiedzi udzielonych na pytania do SIWZ w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego.
3. 01.06.2009 Szymon Karaś 1.2 Wprowadzenie do pkt. 18.13 wykazu upraw/gatunków roślin w ramach poszczególnych grup upraw.
4. 10.06.2009 Szymon Karaś 1.3 Modyfikacja treści pkt. 5.2 w zakresie zmiany wartości szerokości strefy buforowej dla pomiarów powierzchni kontrolowanych działek rolnych.
Spis treści
1. Definicje i terminologia 8
1.1. Słownik 8
1.2. Skróty 14
2. Zasady deklarowania i kwalifikowalności działek rolnych 15
2.1. Ogólne zasady deklarowania działek rolnych 15
2.2. Wykaz upraw/gatunków roślin w ramach poszczególnych grup upraw 16
2.3. Powierzchnie uprawnione do płatności 17
2.3.1. Zasady ustalenia powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku działek porośniętych drzewami 17
2.4. Powierzchnie nieuprawnione do płatności 18
3. Dane do kontroli 18
3.1. Niekompletne lub nieaktualne dane kontrolne 18
3.2. Niespójne dane dotyczące deklarowanej powierzchni działki rolnej 19
3.3. Powierzchnia deklarowana gospodarstwa mniejsza niż 1 ha 20
4. Zasady określania grupy upraw/uprawy 20
4.1. Ogólne zasady określania grupy upraw 20
4.2. Zasady postępowania w przypadku stwierdzenia różnic pomiędzy grupą upraw/uprawą zadeklarowaną, a grupą upraw/uprawą stwierdzoną 20
4.2.1. Zasady stosowania kodów DR6, DR7 i DR31 23
4.3. Zasady postępowania w przypadku stwierdzenia różnic pomiędzy grupą upraw zadeklarowaną, a grupą upraw stwierdzoną w przypadku działek rolnych zadeklarowanych w grupie JPO_TUZ 23
4.4. Zasady postępowania w przypadku działek zaoranych lub ponownie obsianych po zbiorze plonu głównego 26
4.5. Zasady stosowania kodu DR 34 26
4.6. Zasady stosowania kodu DR 28 27
5. Zasady określania powierzchni działek rolnych 31
5.1. Ogólne zasady określania powierzchni działek rolnych 31
5.2. Obliczanie tolerancji pomiaru 31
5.3. Obliczanie obwodu działki 32
5.3.1. Obiekt liniowy wewnątrz działki rolnej 32
5.3.2. Działka rolna położona wewnątrz większej działki rolnej 32
5.4. Zasady zaokrąglania wyników pomiarów 33
5.5. Redukcja powierzchni stwierdzonej działki rolnej do powierzchni całkowitej działki/-ek ewidencyjnej/-ych 33
5.6. Zasady określania powierzchni stwierdzonej działek rolnych podrzędnych 34
5.7. Zasady określania powierzchni działki rolnej w przypadku braku możliwości identyfikacji granic tej działki 37
5.7.1. Zasada stosowania kodu DR25 38
5.8. Zasady określania powierzchni stwierdzonej działek rolnych podrzędnych w przypadku działek zaoranych lub ponownie obsianych po zbiorze plonu głównego 38
5.9. Zasady określania powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku działek rolnych lub ich części, na których prowadzona jest plantacja chmielu 39
5.10. Zasada określania powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku działek rolnych lub ich części deklarowanych jako szklarnie/tunele foliowe 40
5.11. Zasada określania powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku działek rolnych lub ich części deklarowanych jako sady 40
5.12. Zasada określania powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku działek rolnych lub ich części, na których prowadzone są plantacje zagajników o krótkiej rotacji oraz wieloletnie plantacje trwałe, wykorzystywane na cele energetyczne 41
5.13. Zasady określania powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku upraw traw przeznaczonych na susz paszowy lub upraw roślin przeznaczonych na materiał siewny kategorii elitarny i kwalifikowany 41
5.14. Zasada określania powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku działek rolnych lub ich części deklarowanych jako uprawa orzecha 42
5.15. Zasady określania powierzchni działki rolnej położonej na nie zadeklarowanych działkach ewidencyjnych 42
5.16. Zasady określania powierzchni działki rolnej w przypadku wystąpienia błędu w danych deklarowanych 44
5.16.1. Zadeklarowano jedną działkę rolną podstawową jako kilka odrębnych działek rolnych 44
5.16.2. Zadeklarowano kilka działek rolnych podstawowych/podrzędnych, nie sąsiadujących ze sobą, jako jedną działkę rolną 46
5.16.3. Zadeklarowano jedną działkę rolną zamiast kilku 47
5.16.4. Zadeklarowano działkę rolną podrzędną, która nie ma działki rolnej podstawowej 48
6. Zasady kompensacji powierzchni działek wytypowanych do obowiązkowej kontroli 49
6.1. Szczegółowe zasady wypełniania tabeli „Kompensacja powierzchni w ramach grup płatności w celu weryfikacji poziomu kontroli w gospodarstwie” w zależności od zastosowanego kodu w odniesieniu do kontrolowanych działek rolnych. 51
7. Sprawdzenie, czy cała działka rolna nie była użytkowana rolniczo na dzień 30.06.2003r. 53
8. Zasady sporządzania dokumentacji fotograficznej 53
9. Kody pokontrolne 55
10. Raport z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni 62
10.1. Wykaz stron Raportu z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni 62
10.2. Data kontroli 63
10.3. Kontrola gospodarstwa przez więcej niż jeden zespół kontrolny 64
11. Przekazanie kopii Raportu z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni producentowi rolnemu 64
11.1. Zasady ogólne 64
11.2. Przekazanie kopii Raportu z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni po korekcie producentowi rolnemu 65
12. Wypełnienie bazy danych 66
13. Wewnętrzna kontrola jakości dokumentacji pokontrolnej 66
14. Zasady komunikacji pomiędzy Wykonawcą, a Zamawiającym w sytuacjach szczególnych 67
15. Kontrola metodą inspekcji terenowej 67
15.1. Przekazanie Wykonawcy dokumentacji kontrolnej 67
15.2. Prace przygotowawcze 68
15.2.1. Wydruk spersonalizowanych raportów 68
15.2.2. Powiadomienie producenta rolnego o planowanej kontroli 68
15.3. Przeprowadzenie kontroli 69
15.4. Opracowanie wyników 69
15.5. Poziom kontroli w gospodarstwie 69
15.5.1. Zwiększanie poziomu kontroli w gospodarstwie 70
15.5.2. Poziom kontroli w gospodarstwach rozproszonych 71
15.6. Techniki pomiaru powierzchni i obwodu działek rolnych 71
15.6.1. Pomiar techniką GPS 72
15.6.2. Pomiar z wykorzystaniem tachimetru elektronicznego 73
15.6.3. Pomiar z wykorzystaniem taśmy mierniczej 73
15.6.4. Pomiar techniką kombinowaną 73
15.7. Sporządzenie szkiców działek rolnych 74
15.8. Dane wektorowe 75
15.8.1. Funkcja multipoligon 77
15.9. Wykaz elementów wchodzących w skład pakietu zwrotnego 77
15.10. Zasady kompletowania dokumentacji pokontrolnej 78
15.10.1. Zasady kompletowania i archiwizacji dokumentacji fotograficznej oraz współrzędnych zarejestrowanych miejsc wykonywania fotografii. 79
15.11. Przekazanie pakietu zwrotnego 80
16. Kontrola metodą FOTO 80
16.1. Przekazanie Wykonawcy dokumentacji kontrolnej 80
16.2. Zakres kontroli w gospodarstwie 81
16.3. Powiadomienie producenta rolnego o planowanej kontroli 81
16.4. Przebieg procesu realizacji kontroli metodą FOTO 81
16.5. Wstępna wektoryzacja 82
16.6. Wydruk arkuszy ortofotomapy 83
16.7. Przygotowanie formularza z wywiadu terenowego 84
16.8. Wywiad terenowy 85
16.8.1. Wypełnienie formularza z wywiadu terenowego 85
16.8.2. Wykonanie szkicu na wydruku ortofotomapy 85
16.8.3. Zakończenie prac terenowych 86
16.9. Obliczanie powierzchni 86
16.9.1. Określenie granic działki rolnej, położonej na obszarze pokrytym ortofotomapą i pomiar jej powierzchni techniką GPS 86
16.9.2. Pomiar pola powierzchni działki rolnej zlokalizowanej na obszarze ortofotomapy pokrytym chmurami 86
16.10. Dane wektorowe 87
16.11. Wektoryzacja - przypadki szczególne 88
16.11.1. Przesunięcie pomiędzy granicą działki rolnej widocznej na ortofotomapie a granicą działki ewidencyjnej 88
16.11.2. Różni producenci rolni zadeklarowali całą powierzchnię tej samej działki ewidencyjnej 88
16.12. Spotkanie z producentem rolnym 88
16.13. Wykaz elementów wchodzących w skład pakietu zwrotnego/zlecenia 89
16.13.1. Zasady kompletowania dokumentacji pokontrolnej 90
16.13.2. Przekazanie pakietu zwrotnego 90
16.13.3. Sprawozdania 91
17. Podstawy prawne 93
17.1. Akty prawne krajowe 93
17.2. Akty prawne Unii Europejskiej 94
18. Załączniki 95
18.1. Pismo przewodnie do przesłania producentowi rolnemu kopii raportu z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni 95
18.2. Pismo przewodnie do przesłania producentowi rolnemu kopii raportu z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni po korektach 96
18.3. Raport z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni 97
18.4. Tabela „Kompensacja powierzchni w ramach grup upraw w celu weryfikacji poziomu kontroli w gospodarstwie” 104
18.5. Formularz z wywiadu terenowego 106
18.6. Wzór notatki ze spotkania z producentem rolnym 107
18.7. Oświadczenie o przeznaczeniu roślin na materiał siewny kategorii elitarny i kwalifikowany 108
18.8. Oświadczenie o przeznaczeniu traw uprawianych na trwałych użytkach zielonych na susz paszowy 109
18.9. Oświadczenie o gatunkach zbóż (pszenica, żyto, jęczmień, owies) uprawianych na działkach ewidencyjnych zadeklarowanych we wniosku o przyznanie płatności 110
18.10. Instrukcja wypełniania spersonalizowanego wniosku o przyznanie płatności na rok 2009 i załącznika graficznego 111
18.11. Szczegółowe zasady wypełniania pól Raportu z kontroli z uwzględnieniem kodów pokontrolnych. 123
18.12. Wzór pisma zgłoszenia braków w dokumentacji kontrolnej. 145
18.13. Wykaz upraw/gatunków roślin w ramach poszczególnych grup upraw 146
18.14. Wykaz roślin, które mogą być przeznaczone na materiał siewny kategorii elitarny i kwalifikowany 153
18.15. Dyskietka 155
Wprowadzenie
Zgodnie z ustawą o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego do płatności uprawnione są gospodarstwa posiadające minimalną powierzchnię użytków rolnych wynoszącą co najmniej 1 ha, składające się z działek rolnych, których powierzchnia wynosi co najmniej 0,1 ha.
Wnioski powinny być wypełnione zgodnie z Instrukcją wypełniania spersonalizowanego wniosku o przyznanie płatności na rok 2009 i załącznika graficznego (załącznik nr 18.10).
Jako działkę rolną należy rozumieć zwarty obszar gruntu, na którym jeden producent rolny prowadzi jedną grupę upraw, o powierzchni niemniejszej niż 0,1 ha.
Głównym celem kontroli jest:
a) ustalenie granic i powierzchni działki rolnej,
b) zweryfikowanie zadeklarowanej grupy upraw/uprawy na danej działce rolnej,
c) stwierdzenie, czy obszar działki rolnej był w dobrej kulturze rolnej (użytkowany rolniczo ) na dzień 30 czerwca 2003 r,
W celu ustalania przebiegu granic działki rolnej, należy wykorzystywać kopię załączników graficznych składanych przez producentów rolnych wraz z wnioskami, jeżeli zostaną przekazane przez Zamawiającego w ramach dokumentacji kontrolnej.
Inspektor terenowy zobowiązany jest posiadać imienne upoważnienie do przeprowadzenia kontroli, które przed
przystąpieniem do czynności kontrolnych ma obowiązek okazać producentowi rolnemu (jeżeli producent jest obecny podczas kontroli).
Jeżeli kontrola dotyczy producenta rolnego, który wnioskuje o płatność ONW (w Raporcie z kontroli, w polu
nr 7 widnieje nr sprawy ONW), dodatkowo inspektor zobowiązany jest posiadać również imienne upoważnienie do przeprowadzenia kontroli w tym zakresie. Czynności ustalania przebiegu granic i powierzchni działek rolnych położonych na obszarach ONW (w Raporcie z kontroli, w polu nr 71 widnieje powierzchnia zgłoszona do ONW w ramach danej działki rolnej), powinny zostać przeprowadzone przez osobę posiadającą wykształcenie wyższe w zakresie geodezji lub kartografii lub wykształcenie średnie w zawodzie technik geodeta.
Inspektorzy mają prawo do:
a) wstępu na teren gospodarstwa rolnego,
b) żądania pisemnych lub ustnych informacji związanych z przedmiotem kontroli,
c) wglądu do dokumentów związanych z przedmiotem kontroli i sporządzenia z nich odpisów, wyciągów lub kopii oraz zabezpieczania tych dokumentów.
Podczas spotkania z producentem rolnym należy:
a) przedstawić cel kontroli,
b) odwołać się do informacji przekazanych podczas powiadomienia o kontroli (jeżeli producent był powiadomiony),
c) w razie potrzeby poprosić producenta rolnego o wskazanie lokalizacji deklarowanych działek rolnych
w terenie (ew. na mapach).
Kontrole powierzchniowe realizowane są dwiema metodami:
1. Metodą inspekcji terenowej
Kontrola gospodarstwa polega na zrealizowaniu czynności kontrolnych w odniesieniu do działek rolnych wskazanych przez Zamawiającego do obowiązkowej kontroli (co najmniej 50% działek podstawowych zgłoszonych do płatności obszarowej i co najmniej 50% działek podstawowych zgłoszonych do płatności ONW).
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, zakres kontroli jest zwiększany, zgodnie z wytycznymi zawartymi w dalszej części Instrukcji.
Zespół kontrolny powinien się składać co najmniej z dwóch osób posiadających ważne upoważnienia do wykonywania czynności kontrolnych.
2. Metodą FOTO
Kontrola metodą FOTO charakteryzuje się tym, że jest przeprowadzana na wskazanych obszarach.
Kontrola gospodarstwa polega na skontrolowaniu wszystkich działek rolnych, wchodzących w skład wytypowanego gospodarstwa.
Liczebność zespołu przeprowadzającego wizytację terenową w ramach kontroli metodą FOTO jest sprawą wewnętrzną Wykonawcy. Jednak w przypadku kontroli producenta rolnego, który wnioskuje o płatność ONW, zespół kontrolny realizujący czynności ustalania przebiegu granic oraz powierzchni działek rolnych powinien składać się z co najmniej dwóch osób.
Wykonawca zobowiązany jest do zakończenia prac terenowych w terminie wynikającym z treści Umowy.
W szczególnych przypadkach opisanych w dalszej części Instrukcji, może zaistnieć potrzeba uzupełnienia kontroli gospodarstwa realizowanej metodą FOTO kontrolą metodą inspekcji terenowej.
1. Definicje i terminologia
Zamieszczone poniżej definicje i terminologia zostały przygotowane na potrzeby niniejszej Instrukcji.
1.1. Słownik
Dzień zakończenia wykonywania czynności kontrolnych oznacza dzień:
w kontroli metodą inspekcji terenowej wyznaczony datą zakończenia czynności kontrolnych w terenie,
w kontroli metodą FOTO wyznaczony datą zatwierdzenia Raportu z kontroli przez Wykonawcę.
Dni robocze – oznacza dni od poniedziałku do piątku w godzinach od 8:15 do 16:15, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy.
Dokumentacja kontrolna – oznacza dokumenty oraz dane przekazywane Wykonawcy przez Zamawiającego w ramach realizacji Umowy dotyczące jednego gospodarstwa rolnego - szczegółowy opis dokumentacji kontrolnej w zależności od metody kontroli powierzchniowej określa Instrukcja.
Dokumentacja pokontrolna - oznacza sporządzony przez Wykonawcę Raport z kontroli w zakresie kwalifikowalności powierzchni , jednego gospodarstwa rolnego, wykonany w wersji pisemnej i elektronicznej (sporządzonej w sposób tożsamy z wersją pisemną), w formacie *.mdb lub innym formacie ustalonym przez Zamawiającego, wraz z załącznikami – szczegółowy opis wymaganych elementów dokumentacji pokontrolnej oraz sposób i formę jej sporządzania w zależności od metody kontroli powierzchniowej określa Instrukcja.
Działalność rolnicza - zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, objętej programem rozwoju obszarów wiejskich”, za działalność taką uważa się produkcję roślinną i zwierzęcą w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego i reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, roślin ozdobnych i grzybów uprawnych, sadownictwo, hodowle i produkcję materiału zarodowego ssaków, ptaków i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego, fermowego oraz chów i hodowlę ryb.
Działka rolna – oznacza to działkę rolną w rozumieniu art. 2 pkt 1a Rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wdrażania wzajemnej zgodności, modulacji oraz zintegrowanego systemu administracji i kontroli (…). Działka rolna stanowi zwarty obszar gruntu, na którym jeden producent rolny prowadzi jedną grupę upraw, o powierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha. Jednak w przypadku, gdy wymagane jest oddzielne zgłoszenie użytkowania pewnego obszaru w ramach gruntów objętych grupą upraw, działka rolna jest ograniczona na podstawie tego konkretnego użytkowania. Obszary, które wymagają odrębnego zgłoszenia użytkowania obejmują: trwałe użytki zielone, ONW, obszary, na których jest realizowane przedsięwzięcie rolno-środowiskowe i poprawy dobrostanu zwierząt oraz obszary, na których prowadzona jest uprawa lnu lub konopi włóknistych. Działka rolna może być położona na całej działce ewidencyjnej lub jej części albo na kilku sąsiednich działkach ewidencyjnych.
Działka rolna podstawowa – oznacza to działkę rolną, która nie jest położona w ramach innej działki rolnej w rozumieniu „Instrukcji wypełniania spersonalizowanego wniosku o przyznanie płatności na rok 2009 i załącznika graficznego”, stanowiącej załącznik do niniejszej Instrukcji.
Działka rolna podrzędna – działka rolna, na której zgodnie z „Instrukcją wypełniania spersonalizowanego wniosku o przyznanie płatności na rok 2009 i załącznika graficznego”, prowadzona jest jedna grupa upraw, która jest położona na działkach rolnych już zadeklarowanych jako działki podstawowe.
Gospodarstwo, gospodarstwo rolne - oznacza gospodarstwo rolne w rozumieniu ustawy z dnia 18 grudnia 2003 roku o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2004 r. Nr 10, poz. 76 z późn. zm.). Gospodarstwo rolne stanowi wszystkie jednostki produkcyjne zarządzane przez producenta rolnego, które znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o powierzchni nie mniejszej niż 1 ha.
Gospodarstwo rozproszone – jest to gospodarstwo, w którym:
a) działki rolne położone są na obszarze więcej niż jednego województwa,
b) siedziba gospodarstwa zarejestrowana jest na terenie jednego województwa, a wszystkie zadeklarowane we wniosku działki rolne położone są na terenie innego/innych województwa.
Grobla - wał ziemny przecinający akwen utrzymujący wodę w sztucznym zbiorniku lub chroniący przyległy teren przed wylewami, wykorzystywany również jako podłoże do przeprowadzenia ciągu komunikacyjnego.
Grunt odłogowany - grunt, który nie był użytkowany rolniczo przez okres dłuższy niż pięć lat.
Grunt orny - grunt przeznaczony pod uprawę roślin lub grunt ugorowany utrzymywany w dobrej kulturze rolnej i zgodzie z wymogami ochrony środowiska, bez względu na to, czy grunty są pod uprawą szklarniową lub pod stałym albo ruchomym przykryciem lub czy prowadzona jest na nich uprawa.
Grunty rolne – oznaczają użytki rolne obejmujące grunty orne, trwałe użytki zielone (trwałe łąki i trwałe pastwiska), plantacje wieloletnie – w tym sady, ogródki przydomowe.
Grunty rolne, do których przysługuje jednolita płatność obszarowa – grunty rolne utrzymywane w dobrej kulturze rolnej przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska (zgodnie z normami) na dzień 30 czerwca 2003 r., niezależnie czy w tym dniu była na nich prowadzona produkcja.
Grunty rolne, do których przysługuje płatność z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania – grunty rolne użytkowane rolniczo w dniu złożenia wniosku położone na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, zwanych obszarami ONW.
Inspektor terenowy (inspektor) - osoba posiadająca odpowiednie upoważnienie do przeprowadzania kontroli w zakresie kwalifikowalności powierzchni.
Instrukcja - oznacza „Instrukcję realizacji kontroli w zakresie kwalifikowalności powierzchni”.
Jednolita płatność obszarowa (JPO) – płatności obszarowa, do której kwalifikują się rośliny uprawne (rolnicze) uprawiane na gruntach ornych, trwałych użytkach zielonych, trwałych plantacjach oraz ogródki przydomowe, a także:
- szkółki drzew i krzewów (z wyłączeniem drzewek bożonarodzeniowych);
- rośliny uprawiane w szklarniach i tunelach foliowych;
- ugór;
- wierzba przeznaczona do wyplatania;
- zagajniki drzew leśnych o krótkim okresie rotacji (np. wierzba, topola, robinia akacjowa) przeznaczone tylko na cele energetyczne;
- powierzchnie gruntów rolnych, na których znajdują się: oczka wodne (w rozumieniu przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych, o łącznej powierzchni mniejszej niż 100 m2 w obrębie działki rolnej), rowy, nieutwardzone drogi dojazdowe wydzielone w obrębie działek rolnych, pasy zadrzewień, żywopłoty, ściany tarasów, których szerokość w obrębie działki rolnej nie przekracza 2 m i które nie stanowią odrębnej działki ewidencyjnej,
pod warunkiem, że grunty rolne, na których prowadzona jest uprawa, utrzymywane były w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r.
Kierownik BKM - Kierownik Biura Kontroli na Miejscu w każdym z Oddziałów Regionalnych (OR). Prowadzi on nadzór nad realizacją kontroli wytypowanych producentów rolnych zarejestrowanych na terenie działania danego OR.
Kody - są to kody pokontrolne opisane w pkt. 9 Instrukcji.
Kontrola powierzchniowa – patrz Kontrola w zakresie kwalifikowalności powierzchni
Kontrola w zakresie kwalifikowalności powierzchni (kontrola) - przeprowadzana metodą inspekcji terenowej albo metodą FOTO kontrola na miejscu gospodarstwa rolnego producenta, który złożył wniosek o przyznanie płatności, na którą składa się wykonanie czynności szczegółowo określonych w Umowie oraz w Instrukcji.
Kontrola zasadnicza - oznacza tę część kontroli w zakresie kwalifikowalności powierzchni, która w dalszej kolejności może podlegać kontroli sprawdzającej.
Kontrola sprawdzająca – kontrola przeprowadzana przez Zamawiającego mająca na celu weryfikację wyników kontroli zasadniczej pod kątem zgodności zasad jej realizacji z zapisami Instrukcji i Umowy oraz stanem faktycznym.
Minimalna powierzchnia działki rolnej- minimalna powierzchnia działki rolnej, w odniesieniu do której można złożyć wniosek (0.10 ha).
Nieprawidłowości - każdy przypadek nieprzestrzegania ustanowionych zasad przydzielenia rozpatrywanej płatności.
Numer identyfikacyjny rolnika - unikalny numer nadawany producentowi rolnemu w systemie ZSZiK.
Obszary górskie i inne obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania - obszary, na których prowadzenie produkcji rolniczej jest utrudnione ze względu na niekorzystne warunki naturalne lub specyficzne utrudnienia, zwane dalej obszarami ONW, określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 kwietnia 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)” objętej Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.
Odłóg – patrz: grunt odłogowany.
Ogródki przydomowe (def. Eurostatu) - powierzchnie przeznaczone pod uprawę płodów rolnych z zamiarem ich zużytkowania przez posiadacza gospodarstwa i jego gospodarstwo domowe.
Są zwykle oddzielone od reszty gruntów rolnych oraz łatwo rozpoznawalne jako ogródki przydomowe. Wyłącznie okazjonalne nadwyżki płodów pochodzących z tej powierzchni są sprzedawane poza dane gospodarstwo.
Ogródek przydomowy może składać się zarówno z gruntu ornego, jak i upraw wieloletnich (trwałych).
Wszystkie powierzchnie, z których płody są stale sprzedawane na rynku, nawet jeżeli część tych płodów jest zużytkowywana przez posiadacza gospodarstwa i jego gospodarstwo domowe, a także powierzchnie produkujące paszę dla jakichkolwiek zwierząt, nawet gdy zwierzęta te są zużytkowywane przez posiadacza gospodarstwa i jego rodzinę nie mogą być uznane za ogródki przydomowe. Nie należą do nich również:
ogrody założone w celach rekreacyjnych (parki i trawniki),
powierzchnie uprawiane przez wspólnotowe gospodarstwa domowe, na przykład instytucje badawcze, wspólnoty religijne, internaty szkolne, więzienia itp.
Powierzchnie te zalicza się jako gospodarstwo rolne, jeżeli gospodarstwo, które związane jest ze wspólnotowym gospodarstwem domowym, działa w taki sposób, żeby wypełnić inne kryteria gospodarstwa rolnego. Powierzchnie te, w ten sam sposób jak powierzchnie pozostałych gospodarstw rolnych, są klasyfikowane zgodnie z ich użytkowaniem.
Okoliczności nadzwyczajne - patrz: siła wyższa i nadzwyczajne okoliczności.
Ortofotomapa - obraz powierzchni ziemi uzyskany ze zdjęć lotniczych lub satelitarnych przetworzonych do postaci metrycznej.
Pakiet zwrotny - oznacza to zbiór dokumentacji pokontrolnej, który Wykonawca zobowiązany jest przekazać Zamawiającemu na zasadach określonych w Umowie, a którego zakres musi odpowiadać przekazanemu wcześniej przez Zamawiającego zleceniu.
Pełnomocnik - osoba, która na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez wnioskodawcę w formie pisemnej dokonuje w jego imieniu czynności związanych ze złożeniem wniosku.
Płatność bezpośrednia – jednolita płatność obszarowa, płatność do upraw roślin energetycznych oraz przejściowe płatności z tytułu owoców miękkich.
Plantacje owoców - powierzchnie obejmujące drzewa, krzewy i wieloletnie rośliny jagodowe (inne niż truskawki) do produkcji owoców. Sady mogą być typu ciągłego z minimalnymi odstępami pomiędzy drzewami lub typu nieciągłego z dużymi odstępami i nie mogą obejmować innych upraw.
Posiadacz gospodarstwa rolnego - właściciel, dzierżawca, użytkownik lub osoba mająca inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą.
Pola zagospodarowania (tj. informacja o sposobie użytkowania gruntu) - obszary o różnym, precyzyjnie zdefiniowanym sposobie użytkowania gruntu określone na podstawie ortofotomapy.
W skład tych obszarów wchodzą obszary niekawlifkowalne (nieuprawnione) do płatności bezpośrednich takie jak: lasy, siedliska, wody, tereny zurbanizowane, tereny komunikacyjne, tereny uprzemysłowione tereny zadrzewione i zakrzewione oraz tereny inne, jak również obszary kawlifikowalne (uprawnione) do dopłat bezpośrednich takie jak: sady, plantacje wieloletnie, trwałe użytki zielone.
Powierzchnia kwalifikowana działki ewidencyjnej - stanowi powierzchnię użytkowaną rolniczo w ramach działki ewidencyjnej obejmującą łączną powierzchnię użytków rolnych uprawnionych do uzyskania Jednolitej Płatności Obszarowej przy zachowaniu norm w rozumieniu art. 2 pkt. 33 rozporządzenia nr 796/2004. Powierzchnia ta jest różnicą powierzchni całkowitej działki ewidencyjnej i powierzchni działki ewidencyjnej nieuprawnionej do płatności bezpośrednich np. staw, zadrzewienia, zakrzewienia, inne.
Producent rolny - osoba fizyczna lub prawna, bądź grupa osób fizycznych lub prawnych, bez względu na status prawny takiej grupy i jej członków w świetle prawa krajowego, których gospodarstwo znajduje się na terytorium Wspólnoty oraz które prowadzą działalność rolniczą.
Raport - patrz Raport z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni.
Raport z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni (Raport z kontroli) – stanowiący integralną część dokumentacji pokontrolnej dokument zawierający wyniki kontroli.
Rolnik - patrz producent rolny.
Rośliny energetyczne – rośliny (surowce rolnicze) przeznaczone do przetworzenia na produkty energetyczne albo do wykorzystania lub przetworzenia na cele energetyczne w gospodarstwie:
a. rośliny uprawiane na gruntach rolnych, będące przedmiotem Umowy dostarczenia roślin energetycznych przeznaczonych do przetworzenia na produkty energetyczne:
jednoroczne rośliny (np. rzepak, rzepik, żyto, kukurydza, len włóknisty),
buraki cukrowe – pod warunkiem, że każdy produkt pośredni jest wykorzystywany do wytworzenia produktów energetycznych oraz każdy współprodukt lub produkt uboczny zawierający cukier jest wykorzystywany zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 318/2006,
soja – pod warunkiem, że każdy produkt pośredni, oprócz mączki sojowej i śruty sojowej, jest wykorzystywany do wytworzenia produktów energetycznych,
rośliny wieloletnie (np. róża bezkolcowa, ślazowiec pensylwański, miskant olbrzymi, topinambur, rdest sachaliński, mozga trzcinowata),
zagajniki drzew leśnych o krótkim okresie rotacji (np. wierzba energetyczna, topola, robinia akacjowa),
b. rośliny uprawiane na gruntach rolnych, wykorzystywane jako paliwo do ogrzewania gospodarstw lub w celu wytworzenia energii bądź biopaliwa w gospodarstwie:
zagajniki drzew leśnych o krótkim okresie rotacji (np. wierzba energetyczna, topola, robinia akacjowa),
zboża,
nasiona roślin oleistych – nasiona soi łamane nieprzeznaczone do siewu, rzepak, rzepik o niskiej zawartości kwasu erukowego, nasiona słonecznika (łamane, wyłuskane, w łusce), nasiona słonecznika nieprzeznaczone do siewu,
c. jednoroczne i wieloletnie rośliny przetwarzane w gospodarstwie na biogaz.
Sady - patrz plantacje owoców.
Siła wyższa i nadzwyczajne okoliczności - nadzwyczajne, niezależne od woli producenta rolnego okoliczności, których skutki, pomimo wszelkich starań są nieuniknione, np.: długotrwała niezdolność do pracy, śmierć wnioskodawcy, poważna katastrofa naturalna znacząco degradująca grunty rolne gospodarstwa, zniszczenie na skutek wypadku obiektów przeznaczonych dla inwentarza żywego na terenie gospodarstwa, epizootia dotykająca część lub całość żywego inwentarza należącego do producenta rolnego. Każdy przypadek jest indywidualnie rozpatrywany przez właściwe władze.
Spersonalizowany wniosek o przyznanie płatności – wniosek składany przez producenta rolnego na rok 2009 o przyznanie płatności do gruntów rolnych.
System - system informatyczny ZSZiK.
System Identyfikacji Gruntów i Działek Rolnych (LPIS) - ogólnokrajowy rejestr zawierający dane (osobowe, położenie i powierzchnię działki ewidencyjnej, rodzaj użytkowania), nazywany także bazą alfanumeryczną.
Szkółki (def. Eurostatu) - powierzchnie z młodymi zdrewniałymi roślinami rosnącymi na gruntach rolnych w celu następnego przesadzenia:
a) szkółki winorośli i podkładek korzeniowych;
b) szkółki drzew owocowych;
c) szkółki roślin ozdobnych;
d) szkółki drzew leśnych (z wyłączeniem tych uprawianych na własne potrzeby danego gospodarstwa w granicach zadrzewień);
e) drzewa i krzewy do nasadzeń w ogrodach, parkach, na poboczach dróg oraz na skarpach, np. rośliny na żywopłoty, krzewy różane i inne krzewy ozdobne, ozdobne iglaki.
Trwałe użytki zielone - grunt zajęty pod uprawę traw lub innych upraw zielnych naturalnych (samosiewnych) lub powstałych w wyniku działalności rolniczej (zasianych), niewłączony do płodozmianu w gospodarstwie przez pięć lat lub dłużej, z wyłączeniem obszarów ugorowanych.
Ugór - grunt orny czasowo wyłączony z produkcji rolniczej, na którym wykonywane są odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne zapobiegające rozprzestrzenianiu chwastów. Wyróżnia się ugór czarny nie pokryty roślinnością, utrzymywany w celu odchwaszczania gleby i ugór zielony zajęty samosiewną roślinnością lub obsiany roślinami o krótkim okresie wegetacji, przeznaczonymi do przyorania na nawóz zielony w celu przywrócenia żyzności glebie.
Umowa – umowa przeprowadzenia kontroli powierzchniowych w zakresie kwalifikowalności powierzchni wytypowanych przez Zamawiającego gospodarstw rolnych metodą inspekcji terenowej lub umową przeprowadzenia kontroli powierzchniowych wytypowanych przez Zamawiającego gospodarstw rolnych metodą foto.
Uprawa - zasiany lub zasadzony i utrzymywany przez producenta zbiór roślin uprawnych na działce rolnej.
Uprawa grzybów (def. Eurostatu) - uprawiane grzyby rosnące w budynkach, które zostały specjalnie wzniesione lub przystosowane do uprawy grzybów, jak również w pomieszczeniach podziemnych, jaskiniach i piwnicach.
Uprawa pod szkłem lub wysokim (zapewniającym dostęp) przykryciem (def. Eurostatu) - uprawy, które przez cały ich okres wzrostu, albo przez przeważającą jego część, są przykryte szklarniami albo stałym lub przenośnym, wysokim przykryciem (szkło, albo sztywne lub elastyczne tworzywo sztuczne).
Wyłącza się płachty tworzywa sztucznego położone płasko na gruncie, również grunt pod nakryciem lub tunelami nie zapewniającymi dostępu dla człowieka albo przesuwne ramy szklane. W odniesieniu do przenośnych szklarni lub wysokiego przykrycia powierzchnią uznawaną jest łączna powierzchnia faktycznie przykryta. Liczona jest wyłącznie podstawowa (na poziomie terenu) powierzchnia wielopoziomowych szklarni.
Uprawy wieloletnie (trwałe) (def. Eurostatu) - uprawy nierosnące w płodozmianie, inne niż trwałe użytki zielone, które zajmują glebę przez długi okres i przynoszą plony przez szereg lat.
Uprawy, które są traktowane jako warzywa, lub jako rośliny ozdobne albo rośliny przemysłowe (np. szparagi, róże, dekoracyjne krzewy uprawiane dla ich kwiecia lub liści, truskawki, chmiel) nie są włączone do niniejszej kategorii nawet, jeżeli są trwałe.
Niniejsza kategoria obejmuje:
wieloletnie uprawy bez przykrycia,
plantacje owoców (w tym jagód),
plantacje owoców cytrusowych,
plantacje oliwek,
winnice,
szkółki,
inne uprawy wieloletnie.
Użytki rolne - grunty określone w klasyfikacji gleboznawczej jako: grunty orne, sady, trwałe użytki zielone.
Użytkowanie - oznacza użytkowanie ziem pod względem rodzaju upraw, rodzaju przykrycia ziemi lub braku upraw.
Wniosek – patrz: spersonalizowany wniosek o przyznanie płatności.
Wybór do kontroli metodą analizy ryzyka - wybór producentów najbardziej obciążonych ryzykiem wystąpienia we wniosku zamierzonego lub przypadkowego błędu oraz dokonania nienależnych wypłat środków finansowych.
Wybór do kontroli metodą manualną - indywidualne skierowanie producenta do kontroli.
Wybór do kontroli metodą losową - losowe skierowanie producenta do kontroli.
Wykonawca – jednostka organizacyjna, której może być powierzone, na warunkach zawartych w zapisach Umowy, przeprowadzanie kontroli w zakresie spełniania przez producentów rolnych warunków do przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych i płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW).
Zamawiający - oznacza ARiMR.
Załącznik graficzny (materiał graficzny) – materiał graficzny składany przez producenta rolnego wraz
z wnioskiem o płatność, stanowiący wydrukowaną w określonej skali mapę wraz z dodatkowymi informacjami dotyczącymi producenta rolnego, która zawiera w tle fotograficzny obraz powierzchni ziemi uzyskany ze zdjęć lotniczych lub satelitarnych. Na materiale graficznym oprócz ortofotomapy wydrukowane są między innymi: granice i numery działek ewidencyjnych, granice działek rolnych i upraw zbóż oraz granice pól zagospodarowania (tj. informacja o sposobie użytkowania gruntu) określone na podstawie ortofotomapy.
Zlecenie - oznacza to polecenie przeprowadzenia kontroli powierzchniowej w zakresie zbioru dokumentacji kontrolnej w ramach danej metody kontroli powierzchniowej, jednorazowo przekazane Wykonawcy i indywidualnie oznaczone przez Zamawiającego.
1.2. Skróty
ARiMR - Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
BKM - Biuro Kontroli na Miejscu (Oddział Regionalny)
BP - Biuro Powiatowe ARiMR
DKM - Departament Kontroli na Miejscu (Centrala ARiMR)
EGiB - Ewidencja Gruntów i Budynków
ONW - Obszary górskie i inne obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania
OR - Odział Regionalny ARiMR
PESEL - Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności
UE - Unia Europejska
WE - Wspólnota Europejska
WPR - Wspólna Polityka Rolna
ZSZiK - Zintegrowany System Zarządzania i Kontroli (system informatyczny ARiMR)
2. Zasady deklarowania i kwalifikowalności działek rolnych
2.1. Ogólne zasady deklarowania działek rolnych
Szczegółowe zasady deklarowania działek rolnych opisane są w Instrukcji wypełniania spersonalizowanego wniosku o przyznanie płatności na rok 2009 i załącznika graficznego (załącznik nr 18.10).
Zgodnie z treścią Instrukcji wypełniania wniosku o przyznanie płatności na rok 2009, działki rolne mogą zostać zadeklarowane w następujących grupach upraw:
Działki rolne podstawowe Działki rolne podrzędne deklarowane w ramach działek podstawowych
JPO UPO
RE, roślina
OM, roślina
CH
RE, RS, roślina
OM, RS, roślina
CH, RS, chmiel
JPO, TUZ UPO TUZ (z oświadczeniem o suszu paszowym lub o uprawach nasiennych)
JPO TUZ RS, roślina UPO TUZ RS, roślina (z oświadczeniem o suszu paszowym lub o uprawach nasiennych)
JPO, L UPO, L
JPO, L, RS, len UPO, L, RS, len
JPO, K UPO, K, konopie
JPO, K, RS, konopie UPO, K, RS, konopie
JPO, RS, roślina UPO, RS, roślina
RE roślina (bez JPO np.: na DR10), -----
OM roślina (bez JPO np.:na DR10), -----
ONW bez JPO -----
Zgodnie z zasadami deklaracji, można wyodrębnić dwie grupy działek rolnych:
działki rolne podstawowe,
działki rolne podrzędne.
Działki podstawowe i podrzędne prawidłowo zadeklarowane, powinny występować w systemie dwupoziomowym: działka podstawowa i jeden poziom działek podrzędnych.
Każda działka rolna powinna być przedmiotem deklaracji dotyczącej tylko jednej grupy płatności.
Np.: uprawa rzepaku, do której przysługuje płatność RE, powinna zostać zadeklarowana w następujący sposób (Rys. 1):
Np.
Dane deklarowane
A - JPO – 1,00 ha
A1 -UPO – 1,00 ha
A2- RE, rzepak – 1,00 ha
Rysunek 1. Przykład deklaracji działki rolnej
Przykłady układu działek ewidencyjnych i działek rolnych w gospodarstwie rolnym zastały przedstawione w pkt. C w Instrukcji wypełniania spersonalizowanego wniosku o przyznanie płatności na rok 2009 i załącznika graficznego (załącznik nr 18.10).
2.2. Wykaz upraw/gatunków roślin w ramach poszczególnych grup upraw
JPO - jednolita płatność obszarowa
Do przyznania jednolitej płatności obszarowej kwalifikują się wszystkie rośliny uprawne (rolnicze) uprawiane na gruntach ornych, trwałych użytkach zielonych, trwałych plantacjach oraz ogródki przydomowe, a także:
- szkółki drzew i krzewów (z wyłączeniem drzewek bożonarodzeniowych);
- rośliny uprawiane w szklarniach i tunelach foliowych;
- ugór;
- wierzba przeznaczona do wyplatania;
- zagajniki drzew leśnych o krótkim okresie rotacji (np. wierzba, topola, robinia akacjowa) przeznaczone tylko na cele energetyczne;
- powierzchnie gruntów rolnych, na których znajdują się: oczka wodne (w rozumieniu przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych, o łącznej powierzchni mniejszej niż 100 m2 w obrębie działki rolnej), rowy, nieutwardzone drogi dojazdowe wydzielone w obrębie działek rolnych, pasy zadrzewień, żywopłoty, ściany tarasów, których szerokość w obrębie działki rolnej nie przekracza 2 m i które nie stanowią odrębnej działki ewidencyjnej,
pod warunkiem, że grunty rolne, na których prowadzona jest uprawa, utrzymywane były w dobrej kulturze rolnej (były użytkowane rolniczo) na dzień 30 czerwca 2003 r.
UPO - uzupełniająca płatność obszarowa
- zboża, w tym kukurydza;
- mieszanki zbóż, roślin oleistych, roślin wysokobiałkowych, roślin strączkowych, roślin motylkowatych drobnonasiennych;
- rośliny oleiste (rzepak, rzepik, słonecznik, soja);
- len włóknisty i oleisty;
- konopie na włókno;
- rośliny strączkowe pastewne; - rośliny strączkowe (wyka siewna, soczewica jadalna i ciecierzyca pospolita);
- orzechy (orzechy włoskie, leszczyna);
- rośliny motylkowate drobnonasienne;
- rośliny okopowe pastewne, z wyłączeniem ziemniaków pastewnych;
- rośliny wysokobiałkowe (bób, bobik, łubin słodki, groch siewny);
- mieszanki roślin motylkowatych drobnonasiennych z trawami (które nie zostały zgłoszone jako JPO, TUZ);
- rośliny przeznaczone na materiał siewny kategorii elitarny i kwalifikowany (zboża, oleiste i włókniste, trawy, motylkowate) ;
- trawy na trwałych użytkach zielonych przeznaczone na susz paszowy.
RE - rośliny energetyczne
rośliny uprawiane na gruntach rolnych, będące przedmiotem umowy dostarczenia roślin energetycznych przeznaczonych do przetworzenia na produkty energetyczne:
- buraki cukrowe - pod warunkiem, że każdy produkt pośredni jest wykorzystywany do wytworzenia produktów energetycznych oraz, że każdy współprodukt lub produkt uboczny zawierający cukier jest wykorzystywany zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 318/2006; - jednoroczne rośliny (np. rzepak, rzepik, żyto, kukurydza, len włóknisty);
- zagajniki drzew leśnych o krótkim okresie rotacji (np. wierzba energetyczna, topola, robinia akacjowa);
- rośliny wieloletnie (np. róża bezkolcowa, ślazowiec pensylwański, miskant olbrzymi, topinambur, rdest sachaliński, mozga trzcinowata);
- soja – pod warunkiem, że każdy produkt pośredni, oprócz mączki sojowej, jest wykorzystywany do wytworzenia produktów energetycznych.
rośliny uprawiane na gruntach rolnych, wykorzystywane jako paliwo do ogrzewania gospodarstw lub w celu wytworzenia energii bądź biopaliwa w gospodarstwie:
- miskant;
- ślazowiec pensylwański;
- mozga trzcinowata;
- spartina preriowa;
- lnicznik siewny;
- zboża; - nasiona roślin oleistych – nasiona soi łamane nieprzeznaczone do siewu, rzepak, rzepik o niskiej zawartości kwasu erukowego, nasiona słonecznika (łamane, wyłuskane, w łusce);
- nasiona słonecznika nieprzeznaczone do siewu; - zagajniki drzew leśnych o krótkim okresie rotacji (np. wierzba energetyczna, topola, robinia akacjowa);
- jednoroczne i wieloletnie rośliny przetwarzane w gospodarstwie na biogaz.
OM - owoce miękkie
- truskawki, maliny - będące przedmiotem umowy o przetwórstwo.
CH - chmiel
- chmiel.
Szczegółowy wykaz upraw/gatunków roślin w ramach poszczególnych grup upraw zamieszczono w załączniku nr 18.13 i 18.14 Instrukcji.
2.3. Powierzchnie uprawnione do płatności
Jako powierzchnię kwalifikowaną działki rolnej, uprawnioną do płatności, przyjmuje się powierzchnię działki rolnej wykorzystywaną rolniczo w ramach deklarowanej grupy upraw oraz powierzchnię położonych na jej obszarze, obiektów stanowiących element dobrej kultury rolnej upraw lub użytkowania ziemi, takich jak:
Elementami krajobrazu, które można włączyć do powierzchni działki rolnej uprawnionej do płatności są:
1) rowy,
2) nieutwardzone, tymczasowe drogi dojazdowe wydzielone w obrębie
kontrolowanych działek rolnych,
3) pasy zadrzewień,
4) żywopłoty,
5) ściany tarasów,
6) pojedyncze, niewielkie zbiorniki wodne o powierzchni mniejszej od 100 m2,
7) ścieżki technologiczne i pasy manewrowe znajdujące się na końcach rzędów uprawy, niezbędne do manewrowania maszynami rolniczymi, służące wyłącznie do obsługi plantacji i stanowiące integralną część działki rolnej - dopuszczalna szerokość ścieżek uzależniona jest od rodzaju plantacji,
8) zadrzewione fragmenty działek rolnych zlokalizowane na działkach rolnych zadeklarowanych jako łąki/pastwiska, na których stwierdzono gęstość obsady drzew/krzewów nie przekraczającą 50 krzewów/drzew na 1 hektar, jeżeli nie wpływają one na prowadzoną na tych gruntach produkcję roślinną (pod koronami drzew prowadzona jest uprawa),
9) skupiska drzew/krzewów jeżeli formacje te mają charakter zbiorowisk liniowych o szerokości nie przekraczającej 2 m (nawet wówczas, gdy korony drzew ułożonych liniowo mają zasięg większy niż 2 m ale pod nimi prowadzona jest uprawa),
10) elementy rozproszone, np.: stogi (brogi) siana, sterty słomy, pryzmy obornika, sianokiszonki, jeżeli powierzchnia każdego elementu jest mniejsza od 100 m², a jednocześnie suma powierzchni tych elementów na działce rolnej, nie przekracza powierzchni równej tolerancji pomiaru danej działki rolnej,
11) tereny chwilowo znajdujące się pod wodą w wyniku podtopienia.
2.3.1. Zasady ustalenia powierzchni uprawnionej do płatności w przypadku działek porośniętych drzewami
Zasadniczo, w przypadku gruntów ornych, łąk i pastwisk powierzchnie zajmowane przez drzewa/krzewy (z wyjątkiem pojedynczych drzew) powinny być wyłączane z powierzchni działki rolnej kwalifikującej się do płatności.
Powyższy warunek nie dotyczy gruntów, na których:
a) prowadzona jest plantacja wierzby (Salix sp.) wykorzystywanej do wyplatania,
b) plantacji zagajników na cele energetyczne,
c) gruntów ornych położone na stokach o nachyleniu powyżej 20° oraz łąki i pastwiska, porośniętych pojedynczymi drzewami i krzewami, które nie wpływają na prowadzoną na tych gruntach produkcję roślinną, a ich liczba nie przekracza 50 sztuk na hektar.
W celu określenia powierzchni działki rolnej w przypadku opisanym pod literą c) należy:
a) zliczyć drzewa/krzewy rosnące na obszarze działki rolnej lub jej fragmentach,
b) obliczyć stopień zadrzewienia na jeden hektar poprzez podzielenie liczby drzew przez zmierzoną powierzchnię działki rolnej lub jej fragmentów, na której one występują,
c) jeżeli uzyskany stopień zadrzewienia na działce rolnej lub jej fragmencie:
• jest mniejszy niż 50 drzew na hektar, to wówczas powierzchnia z drzewami kwalifikuje się do powierzchni działki rolnej uprawnionej do płatności,
• jest większy niż 50 drzew na hektar, wówczas działkę rolną lub jej fragment należy uznać za nieuprawniony do płatności i wyłączyć z powierzchni kwalifikowanej do płatności.
2.4. Powierzchnie nieuprawnione do płatności
Do powierzchni nieuprawnionych do płatności zaliczają się:
1) uprawy leśne np.: lasy, uprawy wyspecjalizowane w produkcji drewna, szkółki na gruntach leśnych, za wyjątkiem powierzchni obsadzonych zagajnikami drzew leśnych o krótkim okresie rotacji (np. wierzba energetyczna, topola, robinia akacjowa), kwalifikujących się do przyznania płatności do upraw roślin energetycznych przetwarzanych na produkty energetyczne (biokomponenty, biopaliwa, biogaz, energię termalną),
2) tereny zabudowane,
3) drogi dojazdowe wydzielone w obrębie kontrolowanych działek rolnych i utwardzone żużlem, tłuczniem, brukiem, gruzem, płytami betonowymi, itp.,
4) drogi dojazdowe utrwalone (utwardzone) poprzez wieloletnie użytkowanie,
5) drogi, rowy będące oddzielnymi działkami ewidencyjnymi,
6) nieutwardzone, tymczasowe drogi dojazdowe i rowy nie będące oddzielnymi działkami ewidencyjnymi
o szerokości przekraczającej 2m,
7) wody - rzeki, strumienie, jeziora, trwałe stawy, oczka wodne o powierzchni większej niż 100 m² ,
8) kamieniołomy,
9) żwirownie,
10) piaskownie,
11) pola golfowe,
12) parki i trawniki wykorzystywane do celów rekreacyjnych bez względu na rodzaj użytku, na jakim są położone,
13) plantacje drzewek przeznaczonych na tzw. „drzewka bożonarodzeniowe”,
14) powierzchnie grobli pomiędzy stawami,
15) tereny po wykopie gliny, torfu (zagłębienia, wyrobiska), itp.,
16) suma powierzchni elementów, które nie są uprawnione do dopłat, a pojedynczo zajmują małą powierzchnię (tzn.<100 m2), np. teren nie uprawiany wokół słupów elektrycznych, ale po zsumowaniu stanowiące powierzchnię znaczącą; tj. powierzchnię większą niż tolerancja pomiaru danej działki rolnej,
17) skupiska drzew/krzewów zlokalizowane na gruntach ornych, niezależnie od ich liczby, jeżeli powierzchnia formacji przekracza 100 m2.
3. Dane do kontroli
3.1. Niekompletne lub nieaktualne dane kontrolne
Przed przystąpieniem do kontroli gospodarstwa należy sprawdzić kompletność i aktualność posiadanych danych. Stwierdzenie braków w odniesieniu do przekazanych danych powinno być zgłoszone Zamawiającemu zgodnie z zapisami Umowy.
Jeżeli po upływie terminu wynikającego z Umowy na uzupełnienie danych przez Zamawiającego, dane ewidencyjne nadal są niekompletne lub nieaktualne (np. brak identyfikatorów działek ewidencyjnych dla działek rolnych wytypowanych do obowiązkowej kontroli, podział działki ewidencyjnej), Wykonawca powinien ocenić, czy na podstawie posiadanych danych możliwe jest skontrolowanie wymaganej liczby działek rolnych podstawowych (co najmniej 50% działek podstawowych zgłoszonych do płatności obszarowej i co najmniej 50% działek podstawowych zgłoszonych do płatności ONW).
Jeżeli w wyniku analizy okaże się, że warunek skontrolowania wymaganej liczby działek rolnych podstawowych zadeklarowanych we wniosku, nie może zostać zrealizowany, wówczas należy uznać kontrolę gospodarstwa za niemożliwą do przeprowadzenia z przyczyn niezależnych od producenta, zastosować w odniesieniu do gospodarstwa kod GR11 i wypełnić Raport z kontroli zgodnie z wytycznymi dla tego kodu, zamieszczonych w pkt. 9 Instrukcji.
Natomiast, jeżeli na podstawie posiadanych danych, możliwe jest skontrolowanie wymaganej liczby działek rolnych podstawowych zadeklarowanych we wniosku, wówczas kontrolę należy przeprowadzić zgodnie z poniższymi zasadami:
1. W przypadku braku danych niezbędnych do kontroli działki rolnej wytypowanej do obowiązkowej kontroli - należy skontrolować inną działkę rolną podstawową.
2. W przypadku stwierdzenia, iż dane ewidencyjne są nieaktualne, np. nastąpił podział działki ewidencyjnej, należy podjąć próbę wskazania położenia działki rolnej na działce ewidencyjnej o nieaktualnym identyfikatorze, wykorzystując w tym celu dane deklarowane i kopie załączników graficznych.
3. W przypadku stwierdzenia rozbieżności pomiędzy identyfikatorem danej działki ewidencyjnej w bazie danych deklarowanych, a identyfikatorem w danych ewidencyjnych w postaci wektorowej (np. na skutek zastosowania w numerze teryt oznaczenia „AR_NR”), w celu identyfikacji w danych graficznych poszczególnych działek ewidencyjnych, należy porównać powierzchnię całkowitą działki ewidencyjnej zapisaną w bazie danych z powierzchnią obliczoną na podstawie danych wektorowych przedmiotowej działki ewidencyjnej.
Jeżeli numeracja działek ewidencyjnych jest prowadzona w ramach arkuszy (oznaczenia „AR_NR”), wówczas identyfikator działki ewidencyjnej ma postać:
WWPPGG.R.XXXX.AR_NR.NDZ, gdzie:
WWPPGG_R.XXXX – identyfikator obrębu ewidencyjnego,
AR_NR –numer (kolejny) arkusza mapy w obrębie,
NDZ – numer działki ewidencyjnej.
3.2. Niespójne dane dotyczące deklarowanej powierzchni działki rolnej
Jeżeli dane dotyczące powierzchni działki rolnej w ramach działki ewidencyjnej znajdujące się Raporcie z kontroli, w sekcji X „Dane o położeniu ewidencyjnym działek rolnych” są różne od powierzchni działki rolnej znajdującej się w sekcji XI „Wyniki kontroli działek rolnych” i jednocześnie zachodzi uzasadnione podejrzenie, że powierzchnia działki rolnej wpisana w sekcji XI Raportu z kontroli jest nieprawidłowa, należy postępować zgodnie z niżej przedstawionymi zasadami:
1. Zgodnie z zapisami Umowy Wykonawca przekazuje, w formie pisemnej, Zamawiającemu (do BKM) listę wraz z numerami producentów i identyfikatorami działek rolnych, których dotyczy problem.
2. Po ustaleniu przez BKM faktycznej wartości powierzchni działki rolnej zadeklarowanej we wniosku, informacja zawierająca zweryfikowane dane jest niezwłocznie przekazywana w formie pisemnej Wykonawcy.
3. Wykonawca przeprowadza korektę danych polegającą na wpisaniu poprawnej powierzchni deklarowanej działki rolnej, zarówno w bazie *mdb, którą otrzymał od Zamawiającego, jak i w papierowych wersjach Raportów z kontroli. Kontrolę w terenie należy zrealizować na podstawie zweryfikowanych danych.
4. Do pakietów zwrotnych zawierających skorygowane dane, Wykonawca dołącza listę producentów, którą otrzymał z BKM, wraz z prawidłowymi powierzchniami deklarowanymi działek rolnych z zaznaczeniem, dla których działek wprowadził korekty w bazie i w Raportach z kontroli.
3.3. Powierzchnia deklarowana gospodarstwa mniejsza niż 1 ha
Jeżeli Wykonawca otrzyma w dokumentacji kontrolnej gospodarstwa, których łączna deklarowana powierzchnia działek rolnych podstawowych jest mniejsza od 1,00 ha, wówczas należy zastosować kod GR10 oraz wypełnić Raport z kontroli zgodnie z opisem kodu GR10 zamieszczonym w punkcie 9 Instrukcji.
4. Zasady określania grupy upraw/uprawy
- eMAGie
- Posty: 70
- Dołączył(a): 29 paź 2009, o 14:10
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: KNJ
- Na starym Warriorze od: 0
Re: pierwszy spam
przez Mider » 4 gru 2009, o 15:47
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,.;;;;''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''///////////::::::::::"''''''''''''""""""""""""::::::::::
Kto mieczem wojuje zginie od miecza.
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
-
Mider - Posty: 1436
- Dołączył(a): 25 paź 2009, o 00:35
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: MGPP/CSAR CG-1
- Na starym Warriorze od: 0
Re: pierwszy spam
przez ZeRT » 4 gru 2009, o 15:48
Google będzie podawał ww przy naprawdę dziwnych hasłach ;P.
Pomidor.
OOOOOOO __|__
----O--O---{ # . # }---O--O----
Pomidor.
OOOOOOO __|__
----O--O---{ # . # }---O--O----
Bądź szalony, ale nie głupi.
-
ZeRT - Posty: 910
- Dołączył(a): 24 paź 2009, o 20:38
- Lokalizacja: Nieporęt
- Na starym Warriorze od: 2006
Re: pierwszy spam
przez Mider » 4 gru 2009, o 15:49
he he.
Galaktyki to skupiska układów planetarnych, gwiazd i mgławic. Gwiazdy grupują się w galaktyki dzięki siłom grawitacji. Wszystko, co znajduje się w galaktyce krąży wokół jej środka, zwanego jądrem galaktyki. Najlepiej znaną nam gwiazdą jest Słońce, wchodzące w skład Drogi Mlecznej.
GALAKTYKI SPIRALNE
Galaktyka spiralna w Andromedzie. Towarzyszą jej dwie karłowate galaktyki eliptyczne: M32 (u góry z lewej) i M110 (u dołu z prawej). Wyróżniamy cztery typy galaktyk, a pierwszą z omawianych są galaktyki spiralne. Jak sama nazwa wskazuje, mają one spiralny kształt, który tworzą 2 lub 3 ramiona wokół gęstego jądra. Galaktyki te zawierają gwiazdy I i II populacji. Dzieli się je ze względu na stosunek wielkości ramion do jądra na: a - jasne jądro i słabo rozwinięte ramiona, b - mniejsze jądro, a ramiona dobrze rozwinięte, c - słabe jądro, wyróżniające się ramiona, d - osobliwa. Galaktyki spiralne stanowią około 60 % wszystkich galaktyk. Przykładem takiej galaktyki jest Mgławica Andromedy, która jest zarazem najbliższą galaktyką przypominająca rozmiarami i kształtem Drogę Mleczną. Drugi podział to podział ze względu na kształt: galaktyki spiralne zwykłe i galaktyki spiralne z poprzeczką. Są to wydłużone struktury przechodzące przez jądro galaktyki, a różnica między nimi a zwykłymi galaktykami spiralnymi polega na tym, że ich ramiona są połączone jasną poprzeczką w jej centrum.
GALAKTYKI ELIPTYCZNE
Galaktyka eliptyczna M 87 w Pannie Kolejny typ galaktyk to galaktyki eliptyczne, które nie mają ramion. Mają one spłaszczony owalny kształt i składają się z setki milionów gwiazd. Oznaczone zostały przez Edwina Hubble'a jako E, a podaje się je ze stopniem spłaszczenia w skali 0 - 7. Galaktyki eliptyczne zawierają bardzo mało pyłu międzygwiezdnego, dlatego też nie widać ich zbyt wiele podczas obserwacji. Ze względu na kształt wyróżniamy także galaktyki eliptyczne z poprzeczką. Wyglądają one jak elipsoidy obracające się wokół własnej osi, a składają się w większości ze starszych gwiazd. Typowe galaktyki eliptyczne są małe, a wiele z nich to galaktyki karłowate. Występują one głównie w centrum gromad galaktyk, np. w centrum Gromady w warkoczu Bereniki.
GALAKTYKI SOCZEWKOWATE
Wyróżniamy również galaktyki soczewkowate, będące pośrednimi pomiędzy galaktykami eliptycznymi i spiralnymi. Są one mocno spłaszczone i nie ma w nich młodych gwiazd ani pyłu. Nie posiadają także ramion, a jądro jest podobne do silnie spłaszczonej galaktyki eliptycznej, wokół którego znajduje się dysk. Galaktyki soczewkowate są oznaczane jako S0.
GALAKTYKI NIEREGULARNE
Galaktyki o nieregularnej budowie morfologicznej to galaktyki nieregularne. Są one zbiorowiskami gwiazd i pyłu międzygwiezdnego, a dzielą się na typy: Irr I i Irr II. Są one bardzo małe, zwykle rozciągnięte lub zgniecione przez grawitacyjne oddziaływanie z innymi obiektami. Przykładami galaktyk nieregularnych jest Wielki Obłok Magellana oraz Galaktyka M 82.
GALAKTYKI PODWÓJNE
Galaktyka spiralna podwójna Podobnie jak w przypadku gwiazd, które tworzą wspólne układy podwójne, potrójne itp., także galaktyki mogą się łączyć w ten sposób. Galaktyki podwójne krążą wokół wspólnego środka masy. Galaktyki składające się na ten obiekt są zwykle galaktykami tego samego typu - albo obie są spiralne, albo eliptyczne. Występuje skłonność do zgodności podtypów, tzn. częściej występuje para galaktyk typu np. Sb-Sb niż typu Sa-Sb. Na zdjęciu obok widać przykład galaktyk spiralnych podwójnych.
DROGA MLECZNA
Artystyczna wizja Drogi Mlecznej Naszym domem jest Droga Mleczna o spiralnych ramionach, w których znajdują się gorące, biało - niebieskie gwiazdy - olbrzymy, gorętsze od Słońca. Drogę Mleczną widać na niebie jako jasny pas rozciągający się wzdłuż płaszczyzny równika Galaktyki. Pas ten to nic innego jak miliardy gwiazd znajdujących się w obrębie dysku galaktycznego. Jądro naszej Galaktyki świeci światłem pomarańczowo - czerwonym. Pochodzi ono od czerwonych olbrzymów, starych gwiazd. W Drodze Mlecznej znajdują się także mgławice, z których powstają nowe gwiazdy. Jądro Drogi Mlecznej otaczają skupiska gwiazd zwane gromadami kulistymi. Słońce i planety Układu Słonecznego wchodzą w skład ramienia Oriona. Układ Słoneczny znajduje się w odległości około 2/3 jego długości licząc od środka Drogi Mlecznej. Słońce wraz z planetami otaczającymi je porusza się wokół środka naszej Galaktyki. Układ Słoneczny potrzebuje aż 230 milionów lat, by raz okrążyć środek naszej galaktyki.
GRUPY GALAKTYK, UKŁADY GALAKTYK i SUPERGROMADY
Cała materia we Wszechświecie łączy się w coraz to większe struktury. Gwiazdy łączą się czasem w układy podwójne, wokół nich tworzą się systemy planetarne, te wraz z pozostałymi obiektami kosmicznymi łączą się w galaktyki, a galaktyki w gromady galaktyczne. Gromady galaktyk wyróżniają się na tle innych galaktyk większym stopniem koncentracji. Przykładowo Droga Mleczna jest powiązana grawitacyjnie z różnymi galaktykami, do których należą m.in.: Mgławica Andromedy, Obłoki Magellana, galaktyka karłowata w Strzelcu i inne obiekty, które razem tworzą gromadę galaktyk. Wszystkie te galaktyki zmierzają w tym samym kierunku. Droga Mleczna należy do gromady zwanej Grupą Lokalną. Grupa galaktyk to co najmniej 3 galaktyki działające na siebie grawitacyjnie przez co najmniej miliard lat. Lokalny układ galaktyk jest dużo większą grupą, ponieważ składa się z ok. 45 galaktyk, do której należą m.in. Droga Mleczna i Wielka Mgławica Andromedy.
Bardzo ogólny podział gromad galaktyk to: gromady regularne i gromady nieregularne. Gromady regularne mają ogromną masę i sferyczny kształt, zawierają dziesiątki tysięcy galaktyk, a są nimi w większości galaktyki eliptyczne bądź soczewkowate. W ich centrum znajduje się jedna lub dwie wielkie galaktyki eliptyczne. Gromady nieregularne mają zaś mniejsze masy i zawierają kilkadziesiąt razy mniej galaktyk. Są to przy tym galaktyki wszystkich typów. Kształt tych gromad, jak sama nazwa wskazuje, jest nieregularny. W gromadach regularnych występują tylko galaktyki eliptyczne i soczewkowate, a w nieregularnych również spiralne.
Kolejnym etapem jest łączenie gromad galaktyk w supergromady, zwane także supergalaktykami, które tworzą włókna. W niektórych miejscach zawierają one pustki (obszary bez świecącej materii). Supergromady składają się zwykle z kilku lub kilkunastu większych gromad. Są one nieregularne, zazwyczaj wydłużone bądź spłaszczone. Układ Lokalny Galaktyk jest częścią Supergromady Lokalnej, której centrum znajduje się w Gromadzie Galaktyk w Pannie. Lokalna Grupa Galaktyk znajduje się na krańcach Supergalaktyki Lokalnej.
MIĘDZYGALAKTYCZNE BĄBLE
Badania nad tym, czy materia we Wszechświecie jest jednorodna rozpoczęli Geller wraz ze współpracownikami. Wyobrażali sobie, że materia w kosmosie jest rozłożona równomiernie, jednak wyniki badań pokazały coś innego. Uzyskali oni dowód na występowanie dziwnego rozkładu galaktyk. Galaktyki i gromady układają się w długie, cienkie nici, rozległe płachty oraz gigantyczne bąble materii. We wnętrzach tych bąbli znajdują się tzw. kosmiczne pustki, które nie zawierają praktycznie nic. W 1989 roku Geller i Huchra objęli swoimi badaniami kilkanaście tysięcy galaktyk. Tym razem dokonali kolejnego odkrycia - ściany galaktyk, rozciągającej się na przestrzeni ponad pół miliarda lat świetlnych. Jest to tzw. Wielki Murem, będący największą pojedynczą strukturą znalezioną do tej pory we Wszechświecie.
Galaktyki to skupiska układów planetarnych, gwiazd i mgławic. Gwiazdy grupują się w galaktyki dzięki siłom grawitacji. Wszystko, co znajduje się w galaktyce krąży wokół jej środka, zwanego jądrem galaktyki. Najlepiej znaną nam gwiazdą jest Słońce, wchodzące w skład Drogi Mlecznej.
GALAKTYKI SPIRALNE
Galaktyka spiralna w Andromedzie. Towarzyszą jej dwie karłowate galaktyki eliptyczne: M32 (u góry z lewej) i M110 (u dołu z prawej). Wyróżniamy cztery typy galaktyk, a pierwszą z omawianych są galaktyki spiralne. Jak sama nazwa wskazuje, mają one spiralny kształt, który tworzą 2 lub 3 ramiona wokół gęstego jądra. Galaktyki te zawierają gwiazdy I i II populacji. Dzieli się je ze względu na stosunek wielkości ramion do jądra na: a - jasne jądro i słabo rozwinięte ramiona, b - mniejsze jądro, a ramiona dobrze rozwinięte, c - słabe jądro, wyróżniające się ramiona, d - osobliwa. Galaktyki spiralne stanowią około 60 % wszystkich galaktyk. Przykładem takiej galaktyki jest Mgławica Andromedy, która jest zarazem najbliższą galaktyką przypominająca rozmiarami i kształtem Drogę Mleczną. Drugi podział to podział ze względu na kształt: galaktyki spiralne zwykłe i galaktyki spiralne z poprzeczką. Są to wydłużone struktury przechodzące przez jądro galaktyki, a różnica między nimi a zwykłymi galaktykami spiralnymi polega na tym, że ich ramiona są połączone jasną poprzeczką w jej centrum.
GALAKTYKI ELIPTYCZNE
Galaktyka eliptyczna M 87 w Pannie Kolejny typ galaktyk to galaktyki eliptyczne, które nie mają ramion. Mają one spłaszczony owalny kształt i składają się z setki milionów gwiazd. Oznaczone zostały przez Edwina Hubble'a jako E, a podaje się je ze stopniem spłaszczenia w skali 0 - 7. Galaktyki eliptyczne zawierają bardzo mało pyłu międzygwiezdnego, dlatego też nie widać ich zbyt wiele podczas obserwacji. Ze względu na kształt wyróżniamy także galaktyki eliptyczne z poprzeczką. Wyglądają one jak elipsoidy obracające się wokół własnej osi, a składają się w większości ze starszych gwiazd. Typowe galaktyki eliptyczne są małe, a wiele z nich to galaktyki karłowate. Występują one głównie w centrum gromad galaktyk, np. w centrum Gromady w warkoczu Bereniki.
GALAKTYKI SOCZEWKOWATE
Wyróżniamy również galaktyki soczewkowate, będące pośrednimi pomiędzy galaktykami eliptycznymi i spiralnymi. Są one mocno spłaszczone i nie ma w nich młodych gwiazd ani pyłu. Nie posiadają także ramion, a jądro jest podobne do silnie spłaszczonej galaktyki eliptycznej, wokół którego znajduje się dysk. Galaktyki soczewkowate są oznaczane jako S0.
GALAKTYKI NIEREGULARNE
Galaktyki o nieregularnej budowie morfologicznej to galaktyki nieregularne. Są one zbiorowiskami gwiazd i pyłu międzygwiezdnego, a dzielą się na typy: Irr I i Irr II. Są one bardzo małe, zwykle rozciągnięte lub zgniecione przez grawitacyjne oddziaływanie z innymi obiektami. Przykładami galaktyk nieregularnych jest Wielki Obłok Magellana oraz Galaktyka M 82.
GALAKTYKI PODWÓJNE
Galaktyka spiralna podwójna Podobnie jak w przypadku gwiazd, które tworzą wspólne układy podwójne, potrójne itp., także galaktyki mogą się łączyć w ten sposób. Galaktyki podwójne krążą wokół wspólnego środka masy. Galaktyki składające się na ten obiekt są zwykle galaktykami tego samego typu - albo obie są spiralne, albo eliptyczne. Występuje skłonność do zgodności podtypów, tzn. częściej występuje para galaktyk typu np. Sb-Sb niż typu Sa-Sb. Na zdjęciu obok widać przykład galaktyk spiralnych podwójnych.
DROGA MLECZNA
Artystyczna wizja Drogi Mlecznej Naszym domem jest Droga Mleczna o spiralnych ramionach, w których znajdują się gorące, biało - niebieskie gwiazdy - olbrzymy, gorętsze od Słońca. Drogę Mleczną widać na niebie jako jasny pas rozciągający się wzdłuż płaszczyzny równika Galaktyki. Pas ten to nic innego jak miliardy gwiazd znajdujących się w obrębie dysku galaktycznego. Jądro naszej Galaktyki świeci światłem pomarańczowo - czerwonym. Pochodzi ono od czerwonych olbrzymów, starych gwiazd. W Drodze Mlecznej znajdują się także mgławice, z których powstają nowe gwiazdy. Jądro Drogi Mlecznej otaczają skupiska gwiazd zwane gromadami kulistymi. Słońce i planety Układu Słonecznego wchodzą w skład ramienia Oriona. Układ Słoneczny znajduje się w odległości około 2/3 jego długości licząc od środka Drogi Mlecznej. Słońce wraz z planetami otaczającymi je porusza się wokół środka naszej Galaktyki. Układ Słoneczny potrzebuje aż 230 milionów lat, by raz okrążyć środek naszej galaktyki.
GRUPY GALAKTYK, UKŁADY GALAKTYK i SUPERGROMADY
Cała materia we Wszechświecie łączy się w coraz to większe struktury. Gwiazdy łączą się czasem w układy podwójne, wokół nich tworzą się systemy planetarne, te wraz z pozostałymi obiektami kosmicznymi łączą się w galaktyki, a galaktyki w gromady galaktyczne. Gromady galaktyk wyróżniają się na tle innych galaktyk większym stopniem koncentracji. Przykładowo Droga Mleczna jest powiązana grawitacyjnie z różnymi galaktykami, do których należą m.in.: Mgławica Andromedy, Obłoki Magellana, galaktyka karłowata w Strzelcu i inne obiekty, które razem tworzą gromadę galaktyk. Wszystkie te galaktyki zmierzają w tym samym kierunku. Droga Mleczna należy do gromady zwanej Grupą Lokalną. Grupa galaktyk to co najmniej 3 galaktyki działające na siebie grawitacyjnie przez co najmniej miliard lat. Lokalny układ galaktyk jest dużo większą grupą, ponieważ składa się z ok. 45 galaktyk, do której należą m.in. Droga Mleczna i Wielka Mgławica Andromedy.
Bardzo ogólny podział gromad galaktyk to: gromady regularne i gromady nieregularne. Gromady regularne mają ogromną masę i sferyczny kształt, zawierają dziesiątki tysięcy galaktyk, a są nimi w większości galaktyki eliptyczne bądź soczewkowate. W ich centrum znajduje się jedna lub dwie wielkie galaktyki eliptyczne. Gromady nieregularne mają zaś mniejsze masy i zawierają kilkadziesiąt razy mniej galaktyk. Są to przy tym galaktyki wszystkich typów. Kształt tych gromad, jak sama nazwa wskazuje, jest nieregularny. W gromadach regularnych występują tylko galaktyki eliptyczne i soczewkowate, a w nieregularnych również spiralne.
Kolejnym etapem jest łączenie gromad galaktyk w supergromady, zwane także supergalaktykami, które tworzą włókna. W niektórych miejscach zawierają one pustki (obszary bez świecącej materii). Supergromady składają się zwykle z kilku lub kilkunastu większych gromad. Są one nieregularne, zazwyczaj wydłużone bądź spłaszczone. Układ Lokalny Galaktyk jest częścią Supergromady Lokalnej, której centrum znajduje się w Gromadzie Galaktyk w Pannie. Lokalna Grupa Galaktyk znajduje się na krańcach Supergalaktyki Lokalnej.
MIĘDZYGALAKTYCZNE BĄBLE
Badania nad tym, czy materia we Wszechświecie jest jednorodna rozpoczęli Geller wraz ze współpracownikami. Wyobrażali sobie, że materia w kosmosie jest rozłożona równomiernie, jednak wyniki badań pokazały coś innego. Uzyskali oni dowód na występowanie dziwnego rozkładu galaktyk. Galaktyki i gromady układają się w długie, cienkie nici, rozległe płachty oraz gigantyczne bąble materii. We wnętrzach tych bąbli znajdują się tzw. kosmiczne pustki, które nie zawierają praktycznie nic. W 1989 roku Geller i Huchra objęli swoimi badaniami kilkanaście tysięcy galaktyk. Tym razem dokonali kolejnego odkrycia - ściany galaktyk, rozciągającej się na przestrzeni ponad pół miliarda lat świetlnych. Jest to tzw. Wielki Murem, będący największą pojedynczą strukturą znalezioną do tej pory we Wszechświecie.
Kto mieczem wojuje zginie od miecza.
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
-
Mider - Posty: 1436
- Dołączył(a): 25 paź 2009, o 00:35
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: MGPP/CSAR CG-1
- Na starym Warriorze od: 0
Re: pierwszy spam
przez sobczaq » 4 gru 2009, o 16:17
A turbinába belépő munkaközegnek potenciális energiája vagy hőenergiája és kinetikus energiája van.
A turbinák működése alapvetően két elvre vezethető vissza:
* Akciós turbinák. Ezek a turbinák a nagy sebességű folyadéksugár vagy gázsugár elterelésével dolgoznak. A sugár elterelése impulzust ad át a turbina lapátjainak, ennek következtében veszít sebességéből. Az akciós turbináknál csak a futólapátokat megelőző fúvókán vagy az állólapát soron van nyomásesés, a járókerék lapátozásán nincs. A közeg teljes helyzeti vagy hőenergiája a futólapátozás előtt mozgási energiává alakul át. Ilyen akciós turbina a vízturbinák közül a Pelton-kerék, gőzturbináknál pedig például a Laval-turbina, vagy a Curtiss-turbina. Az akciós turbinák nem igényelnek nagy nyomásnak ellenálló házat a járókerék körül, mivel a közeg nyomása lecsökken, mielőtt elérné a turbina lapátozását. Az ilyen turbinák működését Newton második törvénye magyarázza. Léteznek többfokozatú akciós gőzturbinák is, ezeknél a fentiek egy-egy fokozatra érvényesek. A Pelton-turbinát szabadsugaras vízturbinának is nevezik.
* Reakciós turbinák. Az ilyen turbináknál a fokozat nyomásesése megoszlik az álló és futólapátozás között. Építésüknél nyomásálló házra (állórészre) van szükség és a forgórésznek (vízturbina és szélturbina esetén is) teljesen bele kell merülnie a közegbe. Vízturbináknál a ház kialakítása olyan, hogy az áramlást is egyben megfelelő szögben tereli a futólapátozás irányába. A Francis-turbina és a legtöbb gőzturbina reakciós rendszerű. Összenyomható közeg (túlhevített vagy nedves gőz) esetén többfokozatú turbinát építenek a hatásfok javítása céljából. A turbina működését Newton harmadik törvénye írja le.
A turbinák építésénél a fenti két elvet tisztán is alkalmazzák, de a reakciófok a két véglet között tetszőleges értéket elérhet. A szélturbinák a légcsavarhoz hasonló geometriával készülnek, a lapát keresztmetszete szárnyprofil alakú, melyen az áramló levegő felhajtóerőt ébreszt, melynek nyomatéka forgatja a forgórészt reakciós turbina elven. A szélturbinák energiát vesznek át a szél impulzusából is, mivel egy kis szögben eltérítik az áramlást.
A Bánki-turbina fúvókával felszerelt akciós gép, de kis esésre alkalmazva a vízáram reakcióját is hasznosítja ugyanúgy, mint egy hagyományos vízkerék. A többfokozatú gőzturbinák mind a gőzáram impulzusát, mind reakcióját hasznosítják. Az akciós turbinák fokozatai is rendelkeznek némi reakciófokkal, ennek célja az, hogy a reakciós lapátokon az áramlás sebessége a lapát mentén nő, nincsenek leválások, jobb a hatásfok.
A turbinafokozat teljesítményét a sebességi háromszögekből lehet számítani. A turbina fúvókákból vagy állólapátokból a közeg c1 abszolút sebességgel lép ki. A forgórész kerületi sebessége a futólapátba belépésnél u1. A forgórésszel együtt forgó koordinátarendszerben a közeg sebessége a futólapátok belépésénél (vagyis a relatív sebesség) v1. A lapátok elterelik a közeget, a kilépésnél a relatív sebesség v2 lesz. Hasonló módon a kilépésnél a kerületi sebesség u2, a közeg abszolút sebessége c2 lesz. Egy fokozat teljesítményét az Euler-turbinaegyenlet írja le:
P = Q (\rho_1 c_{1u} u_1 - \rho_2 c_{2u} u_2) \frac {}{} ,
összenyomhatatlan közeg esetén:
P = \rho Q (c_{1u} u_1 - c_{2u} u_2) \frac {}{} ,
ahol Q a másodpercenként átáramló folyadék térfogata,
\rho \frac {}{} a közeg sűrűsége,
u= \omega r \frac {}{} a kerületi sebesség,
\omega \frac {}{} a forgórész szögsebessége,
r \frac {}{} a lapát közepes távolsága a forgástengelytől (a sugár),
c_{1u}, c_{2u} \frac {}{} pedig a be- illetve kilépő abszolút sebességnek a kerületi sebesség irányába eső komponense.
Fajtái közegek szerint [szerkesztés]
* Gőzturbina. A hőerőművek legelterjedtebb erőgépei a gőzturbinák. Közegük a legtöbb esetben vízgőz, ilyen turbinákat építenek a szénnel, kőolajszármazékokkal és földgázzal üzemelő erőművekhez. Vízgőzt használnak a nukleáris erőművek gőzturbinái is. Nagy hajókat szintén gőzturbina hajt, az I. és a II. világháború csatahajóinak és repülőgép-hordozóinak ilyen hajtása volt. Ritkán gőzmozdonyok is készültek gőzturbina-hajtással.[2] Újabban kis hőmérsékletű hőforrások hasznosítására olyan erőműveket telepítenek, melyek ugyan gőzturbinát üzemelnek, de nem vízgőzzel, hanem különböző szerves munkaközeg gőzével. A gőzturbinák előnye az üzembiztonság, hosszú élettartam, jó hatásfok. Hátrányuk a nagy beruházási költség, valamint az, hogy indításuk és leállításuk hosszadalmas, nagy szakértelmet igénylő folyamat, és a terhelésváltozásra is érzékenyek. A Tesla-turbina lapátozás nélkül készül, a gőz határréteg súrlódását használja a turbina sima tárcsáinak hajtására.
* Gázturbina. Hagyományos erőművek is épülnek gázturbinával, bár teljesítményük nem éri el a legnagyobb gőzturbinákét. Kombinált ciklusú erőművekben gőzturbinákkal együttműködve használják. Ezeknek az erőműveknek igen jó a hatásfokuk. Önállóan is használják csúcserőművekben, mivel a gázturbinák igen gyorsan indíthatók és terhelhetők. Hátrányuk a magas üzemi hőmérséklet miatti kisebb élettartam. Gázturbinát használnak ma nagyon sok hajóban, harckocsiban egyedi hajtásként, de gyakran gőzturbinával vagy más erőgéppel együtt. Gépkocsikban feltöltő kompresszorok hajtására használják (turbófeltöltő). Repülőgépek hajtásánál régebben légcsavaros gázturbinákat alkalmaztak kisebb sebesség esetén, de a sugárhajtóművek kompresszorának hajtására mindenütt gázturbinát használnak.
* Vízturbina. Különböző eséshez más-más típusú vízturbinát használnak.
o Nagy eséshez, de viszonylag kis vízhozamhoz Pelton-turbinákat építenek. Ezek akciós gépek.
o Igen gyakran használt típus a Francis-turbina.
o A Kaplan-turbina szárnylapátos gép, némelyiket változtatható állásszögű lapátokkal gyártanak.
o Kis teljesítményű, könnyen gyártható vízturbina a Bánki-turbina.
* Szélturbina. Általában egyfokozatú gép, fúvóka és vezetőlapátok nélkül.
A turbinák működése alapvetően két elvre vezethető vissza:
* Akciós turbinák. Ezek a turbinák a nagy sebességű folyadéksugár vagy gázsugár elterelésével dolgoznak. A sugár elterelése impulzust ad át a turbina lapátjainak, ennek következtében veszít sebességéből. Az akciós turbináknál csak a futólapátokat megelőző fúvókán vagy az állólapát soron van nyomásesés, a járókerék lapátozásán nincs. A közeg teljes helyzeti vagy hőenergiája a futólapátozás előtt mozgási energiává alakul át. Ilyen akciós turbina a vízturbinák közül a Pelton-kerék, gőzturbináknál pedig például a Laval-turbina, vagy a Curtiss-turbina. Az akciós turbinák nem igényelnek nagy nyomásnak ellenálló házat a járókerék körül, mivel a közeg nyomása lecsökken, mielőtt elérné a turbina lapátozását. Az ilyen turbinák működését Newton második törvénye magyarázza. Léteznek többfokozatú akciós gőzturbinák is, ezeknél a fentiek egy-egy fokozatra érvényesek. A Pelton-turbinát szabadsugaras vízturbinának is nevezik.
* Reakciós turbinák. Az ilyen turbináknál a fokozat nyomásesése megoszlik az álló és futólapátozás között. Építésüknél nyomásálló házra (állórészre) van szükség és a forgórésznek (vízturbina és szélturbina esetén is) teljesen bele kell merülnie a közegbe. Vízturbináknál a ház kialakítása olyan, hogy az áramlást is egyben megfelelő szögben tereli a futólapátozás irányába. A Francis-turbina és a legtöbb gőzturbina reakciós rendszerű. Összenyomható közeg (túlhevített vagy nedves gőz) esetén többfokozatú turbinát építenek a hatásfok javítása céljából. A turbina működését Newton harmadik törvénye írja le.
A turbinák építésénél a fenti két elvet tisztán is alkalmazzák, de a reakciófok a két véglet között tetszőleges értéket elérhet. A szélturbinák a légcsavarhoz hasonló geometriával készülnek, a lapát keresztmetszete szárnyprofil alakú, melyen az áramló levegő felhajtóerőt ébreszt, melynek nyomatéka forgatja a forgórészt reakciós turbina elven. A szélturbinák energiát vesznek át a szél impulzusából is, mivel egy kis szögben eltérítik az áramlást.
A Bánki-turbina fúvókával felszerelt akciós gép, de kis esésre alkalmazva a vízáram reakcióját is hasznosítja ugyanúgy, mint egy hagyományos vízkerék. A többfokozatú gőzturbinák mind a gőzáram impulzusát, mind reakcióját hasznosítják. Az akciós turbinák fokozatai is rendelkeznek némi reakciófokkal, ennek célja az, hogy a reakciós lapátokon az áramlás sebessége a lapát mentén nő, nincsenek leválások, jobb a hatásfok.
A turbinafokozat teljesítményét a sebességi háromszögekből lehet számítani. A turbina fúvókákból vagy állólapátokból a közeg c1 abszolút sebességgel lép ki. A forgórész kerületi sebessége a futólapátba belépésnél u1. A forgórésszel együtt forgó koordinátarendszerben a közeg sebessége a futólapátok belépésénél (vagyis a relatív sebesség) v1. A lapátok elterelik a közeget, a kilépésnél a relatív sebesség v2 lesz. Hasonló módon a kilépésnél a kerületi sebesség u2, a közeg abszolút sebessége c2 lesz. Egy fokozat teljesítményét az Euler-turbinaegyenlet írja le:
P = Q (\rho_1 c_{1u} u_1 - \rho_2 c_{2u} u_2) \frac {}{} ,
összenyomhatatlan közeg esetén:
P = \rho Q (c_{1u} u_1 - c_{2u} u_2) \frac {}{} ,
ahol Q a másodpercenként átáramló folyadék térfogata,
\rho \frac {}{} a közeg sűrűsége,
u= \omega r \frac {}{} a kerületi sebesség,
\omega \frac {}{} a forgórész szögsebessége,
r \frac {}{} a lapát közepes távolsága a forgástengelytől (a sugár),
c_{1u}, c_{2u} \frac {}{} pedig a be- illetve kilépő abszolút sebességnek a kerületi sebesség irányába eső komponense.
Fajtái közegek szerint [szerkesztés]
* Gőzturbina. A hőerőművek legelterjedtebb erőgépei a gőzturbinák. Közegük a legtöbb esetben vízgőz, ilyen turbinákat építenek a szénnel, kőolajszármazékokkal és földgázzal üzemelő erőművekhez. Vízgőzt használnak a nukleáris erőművek gőzturbinái is. Nagy hajókat szintén gőzturbina hajt, az I. és a II. világháború csatahajóinak és repülőgép-hordozóinak ilyen hajtása volt. Ritkán gőzmozdonyok is készültek gőzturbina-hajtással.[2] Újabban kis hőmérsékletű hőforrások hasznosítására olyan erőműveket telepítenek, melyek ugyan gőzturbinát üzemelnek, de nem vízgőzzel, hanem különböző szerves munkaközeg gőzével. A gőzturbinák előnye az üzembiztonság, hosszú élettartam, jó hatásfok. Hátrányuk a nagy beruházási költség, valamint az, hogy indításuk és leállításuk hosszadalmas, nagy szakértelmet igénylő folyamat, és a terhelésváltozásra is érzékenyek. A Tesla-turbina lapátozás nélkül készül, a gőz határréteg súrlódását használja a turbina sima tárcsáinak hajtására.
* Gázturbina. Hagyományos erőművek is épülnek gázturbinával, bár teljesítményük nem éri el a legnagyobb gőzturbinákét. Kombinált ciklusú erőművekben gőzturbinákkal együttműködve használják. Ezeknek az erőműveknek igen jó a hatásfokuk. Önállóan is használják csúcserőművekben, mivel a gázturbinák igen gyorsan indíthatók és terhelhetők. Hátrányuk a magas üzemi hőmérséklet miatti kisebb élettartam. Gázturbinát használnak ma nagyon sok hajóban, harckocsiban egyedi hajtásként, de gyakran gőzturbinával vagy más erőgéppel együtt. Gépkocsikban feltöltő kompresszorok hajtására használják (turbófeltöltő). Repülőgépek hajtásánál régebben légcsavaros gázturbinákat alkalmaztak kisebb sebesség esetén, de a sugárhajtóművek kompresszorának hajtására mindenütt gázturbinát használnak.
* Vízturbina. Különböző eséshez más-más típusú vízturbinát használnak.
o Nagy eséshez, de viszonylag kis vízhozamhoz Pelton-turbinákat építenek. Ezek akciós gépek.
o Igen gyakran használt típus a Francis-turbina.
o A Kaplan-turbina szárnylapátos gép, némelyiket változtatható állásszögű lapátokkal gyártanak.
o Kis teljesítményű, könnyen gyártható vízturbina a Bánki-turbina.
* Szélturbina. Általában egyfokozatú gép, fúvóka és vezetőlapátok nélkül.
10th
- sobczaq
- Posty: 506
- Dołączył(a): 14 sie 2009, o 23:40
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: 10th Mountain
- Na starym Warriorze od: 2007
Re: pierwszy spam
przez Mider » 4 gru 2009, o 16:19
Tłumaczenie (węgierski > polski)
Munkaközegnek wlocie turbiny potencjału i energii kinetycznej i energii cieplnej.
Turbiny są wynikiem pracy dwóch podstawowych zasadach:
* Specjalne turbin. Te turbiny dla wysokiej blast prędkości płynu lub kradzież pracy. Promień impuls do odwrócenia łopatek turbinowych, aw konsekwencji tracą tempo. Specjalne turbináknál tylko futólapátokat przed linię állólapát lub spadek ciśnienia w dyszy jest wirnik jest lapátozásán. Średnie lub pełnego obrazu sytuacji futólapátozás przed ciepła jest zamieniany na energię kinetyczną. Takie specjalne turbiny wodne koła Pelton, na przykład, jest gőzturbináknál turbiny Laval lub turbiny Curtiss. Turbiny nie wymagają specjalnego wysokiego ciśnienia odporne wirnika wokół domu, bo ciśnienie cieczy jest niska, zanim dotrze lapátozását turbiny. Eksploatacji takich turbin, z drugim prawem Newtona wyjaśnia. Istnieją specjalne multi-turbina parowa etapie jest jedną z tych kategorii powyżej są prawidłowe. Szabadsugaras Pelton turbiny vízturbinának nazywa.
* Reactionary turbin. Turbináknál stopień presji jest podzielony między stacjonarne i futólapátozás. Dom ciśnienia Építésüknél (stojana) jest wymagany i rotor (turbin wiatrowych oraz jest zaangażowany) muszą być wykonane całkowicie w medium. Vízturbináknál domu tak skonstruowane, że przepływ jest prostopadle do kierunku sterować futólapátozás. Turbiny Francisa i najbardziej turbiny parowej na bazie reakcji. Kompresowalne medium (przegrzanej pary lub mokrych) w przypadku wielu turbin etapie mają zostać zbudowane w celu poprawy wydajności. Trzecie prawo Newtona funkcjonowania turbiny jest opisane.
Turbin, budowę tych dwóch zasada stosowana jest czysta, ale reakciófok żadnej wartości pomiędzy dwoma skrajnościami jest dostępny. Turbin wiatrowych na śruby jak geometrii przy użyciu łopaty w kształcie przekroju skrzydła, co powoduje przepływ transport lotniczy, który obraca się wirnik turbiny zasadzie reakcji moment. Turbiny wiatrowe na władzę impulzusából wiatr, jak małe przekierowania kąt przepływu.
Dyszy turbiny Banki wyposażone w specjalne urządzenia, ale przy małym spadku reakcji przepływu wody wykorzystuje ten sam sposób, jak tradycyjne koła wodne. Multi-turbin parowych etapie i reakcji tętna gőzáram i odzyskane. Specjalne klasy może mieć pewne reakciófokkal turbiny, to fakt, że ostrza reakcji, zwiększa prędkość przepływu wody wzdłuż tarczy, bez separacji, lepszą efektywność.
Wykonywania trójkąty turbinafokozat kurs można się spodziewać. Turbiny Dysze állólapátokból lub bezwzględnych prędkości średnich wyjścia C1. Prędkość wirnika wejścia powiat futólapátba U1. Forgórésszel współrzędnych wirujących z prędkością średnio wlocie futólapátok (tj. prędkości względnej) V1. Re ostrza trasy środka, wylot będzie względną prędkość v2. Podobnie prędkość wyjścia powiat U2 i mediów będzie bezwzględna prędkości C2. Stopień realizacji turbinaegyenlet Euler opisać:
P = P (\ rho_1 C_ (1U) u_1 - \ rho_2 C_ (2U) u_2) \ frac () ()
nieściśliwy wydarzenia medialne:
P = \ rho Q (C_ (1U) u_1 - u_2 C_ (2U)) \ frac () ()
gdzie Q jest drugim co do wielkości przepływu cieczy,
\ Rho \ frac () () o średniej gęstości
u = \ omega r \ frac () () stopy dzielnicy,
\ Omega \ frac () () na wirniku prędkości kątowej,
r \ frac () () od połowy forgástengelytől blade (promień)
C_ (1U), C_ (2U) \ frac () () jest wejście i wyjście do prędkości bezwzględnej prędkości kierunku części powiatu.
Rodzaje mediów, zgodnie z [edytuj]
* Turbiny parowe. Najczęściej ciepło silników turbin parowych. Medium w większości przypadków, pary wodnej, turbiny te są zbudowane na węgiel, gaz kőolajszármazékokkal gazu i eksploatacji elektrowni. Steam jest wykorzystywane w elektrowniach jądrowych moc turbiny parowej oraz. Duże statki również napęd turbin parowych, I i II. csatahajóinak II wojny światowej przewoźników powietrznych i takie było napędu. Rzadko silnikiem turbinowym lokomotywy zostały również. [2] Ostatnio niskiej temperaturze elektrociepłowni użyć do zainstalowania turbin parowych, które będą działać tak samo, ale nie pary wodnej, ale munkaközeg organiczne pary. Zaletą bezpieczeństwa turbiny parowej, długowieczność, wysoka efektywność. Wadą wysokie koszty inwestycyjne, jak również do uruchamiania i czasochłonne, wysoko wykwalifikowanych procesu, a także terhelésváltozásra wrażliwe. Turbina Tesli lapátozás wykonane bez użycia turbin parowych płynnego tarcia granicy mocy tárcsáinak.
* Turbiny gazowe. Konwencjonalne turbiny gazowej elektrowni jest zbudowany, mimo że ich wydajność jest niższa niż maksymalna turbin parowych. Gőzturbinákkal z wykorzystaniem połączeniu elektrowni cyklu. Stacje te są bardzo dobrej skuteczności. Csúcserőművekben być również stosowane samodzielnie, jak turbin gazowych mogą być rozpoczęła się bardzo szybko i może być naładowana. Wadą wysokiej temperatury pracy ze względu na niższy życia. Turbiny gazowe stosowane dziś dużo statków, indywidualne hajtásként zbiornika, ale często z gőzturbinával lub inne źródła napędu. Feltöltő sprężarek używanych do zasilania samochodów (turbosprężarki). Samoloty turbośmigłowe Hajtásánál poprzednio wykorzystywane w turbinach gazowych prędkości mniejszej, ale turboodrzutowych sprężarki turbiny gazowe wykorzystywane w mocy na całym świecie.
* Turbiny. Różne rodzaje kropli turbin stosowane.
O Great Falls, ale stosunkowo małych turbin Pelton przepływu są budowane. Te specjalne maszyny.
Och, tak często używany rodzaj turbiny Francisa.
O szárnylapátos turbiny Kaplana maszyny, niektóre z nich produkują zmiennej ostrza boisku.
o lekkie i łatwe do wyprodukowanych przez turbiny wodne turbiny Banki.
* Turbiny wiatrowe. W ogóle, single-machine etapie, dyszy i bez vezetőlapátok.
Munkaközegnek wlocie turbiny potencjału i energii kinetycznej i energii cieplnej.
Turbiny są wynikiem pracy dwóch podstawowych zasadach:
* Specjalne turbin. Te turbiny dla wysokiej blast prędkości płynu lub kradzież pracy. Promień impuls do odwrócenia łopatek turbinowych, aw konsekwencji tracą tempo. Specjalne turbináknál tylko futólapátokat przed linię állólapát lub spadek ciśnienia w dyszy jest wirnik jest lapátozásán. Średnie lub pełnego obrazu sytuacji futólapátozás przed ciepła jest zamieniany na energię kinetyczną. Takie specjalne turbiny wodne koła Pelton, na przykład, jest gőzturbináknál turbiny Laval lub turbiny Curtiss. Turbiny nie wymagają specjalnego wysokiego ciśnienia odporne wirnika wokół domu, bo ciśnienie cieczy jest niska, zanim dotrze lapátozását turbiny. Eksploatacji takich turbin, z drugim prawem Newtona wyjaśnia. Istnieją specjalne multi-turbina parowa etapie jest jedną z tych kategorii powyżej są prawidłowe. Szabadsugaras Pelton turbiny vízturbinának nazywa.
* Reactionary turbin. Turbináknál stopień presji jest podzielony między stacjonarne i futólapátozás. Dom ciśnienia Építésüknél (stojana) jest wymagany i rotor (turbin wiatrowych oraz jest zaangażowany) muszą być wykonane całkowicie w medium. Vízturbináknál domu tak skonstruowane, że przepływ jest prostopadle do kierunku sterować futólapátozás. Turbiny Francisa i najbardziej turbiny parowej na bazie reakcji. Kompresowalne medium (przegrzanej pary lub mokrych) w przypadku wielu turbin etapie mają zostać zbudowane w celu poprawy wydajności. Trzecie prawo Newtona funkcjonowania turbiny jest opisane.
Turbin, budowę tych dwóch zasada stosowana jest czysta, ale reakciófok żadnej wartości pomiędzy dwoma skrajnościami jest dostępny. Turbin wiatrowych na śruby jak geometrii przy użyciu łopaty w kształcie przekroju skrzydła, co powoduje przepływ transport lotniczy, który obraca się wirnik turbiny zasadzie reakcji moment. Turbiny wiatrowe na władzę impulzusából wiatr, jak małe przekierowania kąt przepływu.
Dyszy turbiny Banki wyposażone w specjalne urządzenia, ale przy małym spadku reakcji przepływu wody wykorzystuje ten sam sposób, jak tradycyjne koła wodne. Multi-turbin parowych etapie i reakcji tętna gőzáram i odzyskane. Specjalne klasy może mieć pewne reakciófokkal turbiny, to fakt, że ostrza reakcji, zwiększa prędkość przepływu wody wzdłuż tarczy, bez separacji, lepszą efektywność.
Wykonywania trójkąty turbinafokozat kurs można się spodziewać. Turbiny Dysze állólapátokból lub bezwzględnych prędkości średnich wyjścia C1. Prędkość wirnika wejścia powiat futólapátba U1. Forgórésszel współrzędnych wirujących z prędkością średnio wlocie futólapátok (tj. prędkości względnej) V1. Re ostrza trasy środka, wylot będzie względną prędkość v2. Podobnie prędkość wyjścia powiat U2 i mediów będzie bezwzględna prędkości C2. Stopień realizacji turbinaegyenlet Euler opisać:
P = P (\ rho_1 C_ (1U) u_1 - \ rho_2 C_ (2U) u_2) \ frac () ()
nieściśliwy wydarzenia medialne:
P = \ rho Q (C_ (1U) u_1 - u_2 C_ (2U)) \ frac () ()
gdzie Q jest drugim co do wielkości przepływu cieczy,
\ Rho \ frac () () o średniej gęstości
u = \ omega r \ frac () () stopy dzielnicy,
\ Omega \ frac () () na wirniku prędkości kątowej,
r \ frac () () od połowy forgástengelytől blade (promień)
C_ (1U), C_ (2U) \ frac () () jest wejście i wyjście do prędkości bezwzględnej prędkości kierunku części powiatu.
Rodzaje mediów, zgodnie z [edytuj]
* Turbiny parowe. Najczęściej ciepło silników turbin parowych. Medium w większości przypadków, pary wodnej, turbiny te są zbudowane na węgiel, gaz kőolajszármazékokkal gazu i eksploatacji elektrowni. Steam jest wykorzystywane w elektrowniach jądrowych moc turbiny parowej oraz. Duże statki również napęd turbin parowych, I i II. csatahajóinak II wojny światowej przewoźników powietrznych i takie było napędu. Rzadko silnikiem turbinowym lokomotywy zostały również. [2] Ostatnio niskiej temperaturze elektrociepłowni użyć do zainstalowania turbin parowych, które będą działać tak samo, ale nie pary wodnej, ale munkaközeg organiczne pary. Zaletą bezpieczeństwa turbiny parowej, długowieczność, wysoka efektywność. Wadą wysokie koszty inwestycyjne, jak również do uruchamiania i czasochłonne, wysoko wykwalifikowanych procesu, a także terhelésváltozásra wrażliwe. Turbina Tesli lapátozás wykonane bez użycia turbin parowych płynnego tarcia granicy mocy tárcsáinak.
* Turbiny gazowe. Konwencjonalne turbiny gazowej elektrowni jest zbudowany, mimo że ich wydajność jest niższa niż maksymalna turbin parowych. Gőzturbinákkal z wykorzystaniem połączeniu elektrowni cyklu. Stacje te są bardzo dobrej skuteczności. Csúcserőművekben być również stosowane samodzielnie, jak turbin gazowych mogą być rozpoczęła się bardzo szybko i może być naładowana. Wadą wysokiej temperatury pracy ze względu na niższy życia. Turbiny gazowe stosowane dziś dużo statków, indywidualne hajtásként zbiornika, ale często z gőzturbinával lub inne źródła napędu. Feltöltő sprężarek używanych do zasilania samochodów (turbosprężarki). Samoloty turbośmigłowe Hajtásánál poprzednio wykorzystywane w turbinach gazowych prędkości mniejszej, ale turboodrzutowych sprężarki turbiny gazowe wykorzystywane w mocy na całym świecie.
* Turbiny. Różne rodzaje kropli turbin stosowane.
O Great Falls, ale stosunkowo małych turbin Pelton przepływu są budowane. Te specjalne maszyny.
Och, tak często używany rodzaj turbiny Francisa.
O szárnylapátos turbiny Kaplana maszyny, niektóre z nich produkują zmiennej ostrza boisku.
o lekkie i łatwe do wyprodukowanych przez turbiny wodne turbiny Banki.
* Turbiny wiatrowe. W ogóle, single-machine etapie, dyszy i bez vezetőlapátok.
Kto mieczem wojuje zginie od miecza.
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
-
Mider - Posty: 1436
- Dołączył(a): 25 paź 2009, o 00:35
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: MGPP/CSAR CG-1
- Na starym Warriorze od: 0
Re: pierwszy spam
przez sobczaq » 4 gru 2009, o 16:35
turbomidor (nie mylić z turbospamiderem).
10th
- sobczaq
- Posty: 506
- Dołączył(a): 14 sie 2009, o 23:40
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: 10th Mountain
- Na starym Warriorze od: 2007
-
krst - Posty: 34
- Dołączył(a): 24 paź 2009, o 18:30
- Lokalizacja: Warszawa-Bielany
- Na starym Warriorze od: 0
- sobczaq
- Posty: 506
- Dołączył(a): 14 sie 2009, o 23:40
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: 10th Mountain
- Na starym Warriorze od: 2007
Re: pierwszy spam
przez Mider » 4 gru 2009, o 22:31
bzzzzz
Kto mieczem wojuje zginie od miecza.
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
Kto miecza nie dobywa, lub z rąk go wypuszcza, zginie na krzyżu.
Bany na WW => ||||| (w tym urodzinowy)
Zanim powstał Internet, każdy wioskowy głupek siedział w swojej wiosce. [z sieci]
-
Mider - Posty: 1436
- Dołączył(a): 25 paź 2009, o 00:35
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: MGPP/CSAR CG-1
- Na starym Warriorze od: 0
- sobczaq
- Posty: 506
- Dołączył(a): 14 sie 2009, o 23:40
- Lokalizacja: Warszawa
- White Cross: 10th Mountain
- Na starym Warriorze od: 2007
Re: pierwszy spam
przez krst » 5 gru 2009, o 01:35
Fajny był wczoraj american chopper. Z Billem Murrayem. Bill Murray niszczy.
kryst
-
krst - Posty: 34
- Dołączył(a): 24 paź 2009, o 18:30
- Lokalizacja: Warszawa-Bielany
- Na starym Warriorze od: 0
Kto przegląda forum
Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość